گفت‌وگو با كارگردانی که اولین تير را به آمريكا پرتاب كرد
مسؤولان در بخش‌هاي مختلف صراحتاً نسبت به عملكرد آمريكا اعلام موضع مي‌كنند، چرا در جشنواره نبايد با صراحت اين موضع را به نمايش درآورد! اگر فيلم ضعف داشت مي‌شد اين قضاوت را پذيرفت، ولي وقتي اين فيلم در بخش مسابقه قرار گرفته حتماً مي‌شد در بخش بين‌الملل هم قرار گيرد.
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران:
حميد بهمني تقريباً در تمام فيلم‌هايي كه جلوي دوربين برده است به مضامين مرتبط با حوزه سينماي دفاع مقدس پرداخته و فيلم تازه‌اش كه در بخش مسابقه سينماي ايران حضور دارد نيز اثري جنگي است.
تفاوت «گام‌هاي شيدايي» (كه تا قبل از آغاز جشنواره، «غريبه» ناميده مي‌شد) با فيلم‌هاي قبلي بهمني اين است كه اين بار بستر داستان نه در دل دفاع مقدس كه به ماجراي اشغال عراق توسط دولت آمريكا مي‌گذرد؛ موضوعي كه به گفته بهمني در سينماي ايران تازگي دارد.
اين كارگردان اعتقاد دارد جاي «گام‌هاي شيدايي» در بخش بين‌الملل جشنواره خالي بود. بهمني در گفت‌وگو با بانی فیلم مي‌گويد مي‌داند كه با پرداختن به موضوع اشغال عراق، در ليست سياه آمريكايي‌ها قرار مي گيرد.
چرا «گام‌هاي شيدايي»؟ چه الزامي باعث شد تصميم به ساخت اين فيلم بگيريد؟
- در مقابل توليدات بيشماري كه هاليوود و كشورهاي ضد ايران عليه كشورمان مي‌سازند تا به حال عكس‌العمل خاصي نداشتيم كه مثلاً ما خودمان بياييم و دست به ساخت اثري با نقد اهداف و عملكردشان در منطقه و دنيا داشته باشيم.
آمريكا كه داعيه‌دار حقوق بشر و در اصل سردمدار امپرياليسم جهاني است سرمنشأ تمام ستم‌هايي است كه به اكثر بشريت مي‌شود. ما در «گام‌هاي شيدايي» حضور آمريكا را در عراق به نقد كشيديم. داستان هم مقارن با ايام اربعين امام حسين(ع) است و قصه در همين بستر شكل مي‌گيرد.
يعني در اين فيلم ضمن اينكه ماجراي قصه خودمان را پيش مي‌بريم، اين حضور نابخردانه را نيز به نقد مي‌كشيم.
فيلمنامه را خودتان نوشتيد؟
- فيلمنامه را گروه ادبيات دانشجويي نوشتند كه بنده و آقاي مهدي سجاده‌چي آن را بازنويسي كرديم. البته بازنويسي اصلي بر عهده آقاي سجاده‌چي بود و بنده دوباره آن را پرداخت نهايي كردم.
مراحل تحقيق و پژوهش چقدر زمان برد؟
- من زماني كه فيلمنامه توسط گروه ادبيات دانشجويي نوشته مي‌شد نبودم، اما مي‌دانم تحقيقات مفصلي براي كار صورت گرفته. مضمون اصلي كار تحول، شناخت و رسيدن به ارزش‌ها است.
يعني دشمني تمام مسلح با هدف به يغما بردن ارزش‌ها و افكار مردم به آن كشور حمله مي‌كند و همزمان خودش هم دچار چالش مي‌شود و چون موقعيتش از خيلي جهات سست و ناپايدار است در مواجهه با ارزش‌هاي آن ملت واكنش بروز مي‌دهد. يكي از اين واكنش‌ها تحول شخصيت زن آمريكايي در داستان است.
با چه انگيزه‌اي به دنبال ساخت اثري با چنين فضايي رفتيد؟
- وقتي فيلمنامه را خواندم يكي از مؤلفه‌هايش شديداً مجذوبم كرد و آن بودن بخشي از داستان در اربعين امام حسين(ع) است. فكر كردم اين فرصت خوبي است تا علاقه، نيت و عشق دروني خودم را به اهل بيت بروز دهم.
منتها در كار وارد شديم دشواري‌هاي بسياري در مسيرمان بوجود آمد كه براي ساخت آن قسمت‌هاي مشكل دائماً به خود اهل بيت متوسل مي‌شدم و ازشان كمك مي‌خواستم. اتفاقاً قسمتي از فيلم را هم به شكلي كاملاً نمادين و سمبوليك به حضور اهل‌بيت اختصاص داديم كه كشف آن بخش‌ها بر عهده خود بيننده است. انگيزه ديگري كه براي ساخت چنين فيلمي داشتم اين بود كه در برابر فيلم‌هايي كه بر عليه ايران ساخته مي‌شود اين فيلم مي‌تواند جزو اولين فيلم‌هايي باشد كه بالعكس بر عليه آمريكا ساخته مي‌شود.
با اينكه مي‌دانستم در صورت ساخت چنين داستاني در ليست سياهشان قرار مي‌گيرم ولي با كمال ميل آن را انجام دادم. چون همان طور كه مي‌دانيد آمريكايي‌ها اجازه نمي‌دهند كسي بر عليه توجيه حضورشان در كشور بيگانه فيلمسازي كند و بنابراين خيلي برايم مهم بود كه اولين تير را به سمت دشمني كه كشوري ديگر را اشغال كرده من پرتاب كنم. انشاءا... مورد رضاي خدا، اهل بيت و دوستداران سينما قرار گيرد.
فيلم شما در چه ژانري قرار مي‌گيرد؟
سياسي- ديني. ضمن اينكه من ادعايي مبني بر ساخت فيلمي با درجه كيفي بالا ندارم و اگر اشتباهي هم در فيلم وجود دارد دقيقاً به خود بنده به عنوان كارگردان برمي‌گردد. خداوند توفيقي داد و خدا را شكر توانستيم به هر ترتيبي كه بود فيلم را به خوبي به پايان رسانيم، اما من به صورت مطلق پشت فيلم نمي‌ايستم چون قطعاً داراي كاستي‌هايي است و مطلق واقعي تنها خداوند است. ما در حد توان خودمان اين كار را به پايان رسانديم.
تمام لوكيشن‌هاي فيلم را در عراق فيلمبرداري كرديد؟
- در وهله اول قرار بود در عراق فيلمبرداري داشته باشيم، اما بعد طي صحبت‌هايي كه با دوستاني در همانجا داشتيم به اين نتيجه رسيديم كه اگر بخواهيم مثلاً مدت 2 ماه آنجا بمانيم تأمين امنيت‌اش مشكل است چون فيلم بايد در منطقه‌اي بسته فيلمبرداري شود.
بنابراين در شهرك دفاع مقدس مستقر شديم و خيلي از سكانس‌ها را در همان جا گرفتيم. چيزي در حدود 12-10 درصد از كار را هم در لبنان فيلمبرداري كرديم.
بازيگران خارجي هم در فيلم‌تان داشتيد؟
- بله
از نظر شما مشكلات بازي با بازيگران خارجي چه بود؟
- به نظرم وقتي فيلمساز روي فيلمنامه مسلط مي‌شود و تيم خوبي را كنار هم قرار مي‌دهد هيچ مشكلي در خصوص بازيگران خارجي وجود ندارد يعني اگر بازيگران فيلم چيني هم باشند وقتي همه چيز در روال درستش قرار بگيرد گروه به مشكل برنمي‌خورد. خوشبختانه ما در اين كار با هنرمندان لبناني به هماهنگي‌هاي لازم رسيديم و تعامل خوبي با هم داشتيم.
آيا فيلم شما بعد بين‌المللي هم دارد؟
- بله كاملاً. واقعاً نمي‌دانم چرا داوران بين‌المللي حداقل از بعد جنگ نرمش به اين فيلم توجه نكردند. اين فيلم صراحت لهجه بسياري در نقد حضور آمريكا در عراق دارد و منظورش را در يك نگاه پيچيده و خام بيان نمي‌كند و با صراحت كامل حرفش را مي‌زند.
ما برخلاف فيلم‌هاي ضد ايراني كه آنها مي‌سازند با تكيه بر حقيقت اين فيلم را ساختيم چون من معتقدم فرق ما با آنها در اينجاست كه ما به حقيقت ايمان داريم و آنها به كفرشان. از آنجا كه ما معتقديم كه آمريكا با اين زياده‌خواهي‌هايش در تمام دنيا باعث بهم ريختگي، تشويش خاطر، عدم امنيت عمومي، ترويج تروريسم و... مي‌شود در اين فيلم نشان داديم كه حضور آمريكا در عراق با يك فاصله 20 هزار كيلومتري با ايجاد دموكراسي واقعاً متفاوت است كه اگر نبود تروريسم، بمب‌گذاري و... همچنان در اين كشور رواج نداشت.
من واقعاً متعجبم از اينكه چرا اين فيلم با اين مفاهيم عميق و جهاني در بخش بين‌الملل قرار نگرفته! نمي‌دانم داوران چه اولويت‌هايي را براي حضور در اين بخش لحاظ مي‌كنند! يك فيلم خنثي و معمولي كه به كسي هم بر نمي‌خورد براي ميهمانان بخش خارجي وقتي به نمايش در مي‌آيند، آنوقت فيلم من به اين بخش اصلاً راه پيدا نمي‌كند!
مسؤولان در بخش‌هاي مختلف صراحتاً نسبت به عملكرد آمريكا اعلام موضع مي‌كنند، چرا در جشنواره نبايد با صراحت اين موضع را به نمايش درآورد! اگر فيلم ضعف داشت مي‌شد اين قضاوت را پذيرفت، ولي وقتي اين فيلم در بخش مسابقه قرار گرفته حتماً مي‌شد در بخش بين‌الملل هم قرار گيرد تا ميهمانان خارجي ببينند در مقابل هجوم توهين‌هاي ناروايي كه به ايران مي‌شود ما بيكار ننشسته‌ايم!
عدم راهيابي اين فيلم در اين بخش به اعتقاد من نوعي كج‌دهني و مخالفت با الگوها و اصولي است كه به آن معتقديم.
فكر مي‌كنيد فيلم‌تان در جشنواره تا چه اندازه موفق بود؟
- من هيچ ادعايي در اين زمينه ندارم و مطمئنم دوستان و همكارانم نيز زحمات بسياري كشيده‌اند. اميدوارم هر كسي كه فيلم درست و صحيحي ساخته بتواند به موفقيت‌هاي چشم‌گيري برسد. به هر حال من زحمت خودم را كشيدم و سعي كردم به موضوعي بپردازم كه كمتر كسي تا به حال به آن پرداخته است.
حميد بهمني تقريباً در تمام فيلم‌هايي كه جلوي دوربين برده است به مضامين مرتبط با حوزه سينماي دفاع مقدس پرداخته و فيلم تازه‌اش كه در بخش مسابقه سينماي ايران حضور دارد نيز اثري جنگي است.
تفاوت «گام‌هاي شيدايي» (كه تا قبل از آغاز جشنواره، «غريبه» ناميده مي‌شد) با فيلم‌هاي قبلي بهمني اين است كه اين بار بستر داستان نه در دل دفاع مقدس كه به ماجراي اشغال عراق توسط دولت آمريكا مي‌گذرد؛ موضوعي كه به گفته بهمني در سينماي ايران تازگي دارد.
اين كارگردان اعتقاد دارد جاي «گام‌هاي شيدايي» در بخش بين‌الملل جشنواره خالي بود. بهمني در گفت‌وگو با بانی فیلم مي‌گويد مي‌داند كه با پرداختن به موضوع اشغال عراق، در ليست سياه آمريكايي‌ها قرار مي گيرد.
چرا «گام‌هاي شيدايي»؟ چه الزامي باعث شد تصميم به ساخت اين فيلم بگيريد؟
- در مقابل توليدات بيشماري كه هاليوود و كشورهاي ضد ايران عليه كشورمان مي‌سازند تا به حال عكس‌العمل خاصي نداشتيم كه مثلاً ما خودمان بياييم و دست به ساخت اثري با نقد اهداف و عملكردشان در منطقه و دنيا داشته باشيم.
آمريكا كه داعيه‌دار حقوق بشر و در اصل سردمدار امپرياليسم جهاني است سرمنشأ تمام ستم‌هايي است كه به اكثر بشريت مي‌شود. ما در «گام‌هاي شيدايي» حضور آمريكا را در عراق به نقد كشيديم. داستان هم مقارن با ايام اربعين امام حسين(ع) است و قصه در همين بستر شكل مي‌گيرد.
يعني در اين فيلم ضمن اينكه ماجراي قصه خودمان را پيش مي‌بريم، اين حضور نابخردانه را نيز به نقد مي‌كشيم.
فيلمنامه را خودتان نوشتيد؟
- فيلمنامه را گروه ادبيات دانشجويي نوشتند كه بنده و آقاي مهدي سجاده‌چي آن را بازنويسي كرديم. البته بازنويسي اصلي بر عهده آقاي سجاده‌چي بود و بنده دوباره آن را پرداخت نهايي كردم.
مراحل تحقيق و پژوهش چقدر زمان برد؟
- من زماني كه فيلمنامه توسط گروه ادبيات دانشجويي نوشته مي‌شد نبودم، اما مي‌دانم تحقيقات مفصلي براي كار صورت گرفته. مضمون اصلي كار تحول، شناخت و رسيدن به ارزش‌ها است.
يعني دشمني تمام مسلح با هدف به يغما بردن ارزش‌ها و افكار مردم به آن كشور حمله مي‌كند و همزمان خودش هم دچار چالش مي‌شود و چون موقعيتش از خيلي جهات سست و ناپايدار است در مواجهه با ارزش‌هاي آن ملت واكنش بروز مي‌دهد. يكي از اين واكنش‌ها تحول شخصيت زن آمريكايي در داستان است.
با چه انگيزه‌اي به دنبال ساخت اثري با چنين فضايي رفتيد؟
- وقتي فيلمنامه را خواندم يكي از مؤلفه‌هايش شديداً مجذوبم كرد و آن بودن بخشي از داستان در اربعين امام حسين(ع) است. فكر كردم اين فرصت خوبي است تا علاقه، نيت و عشق دروني خودم را به اهل بيت بروز دهم.
منتها در كار وارد شديم دشواري‌هاي بسياري در مسيرمان بوجود آمد كه براي ساخت آن قسمت‌هاي مشكل دائماً به خود اهل بيت متوسل مي‌شدم و ازشان كمك مي‌خواستم. اتفاقاً قسمتي از فيلم را هم به شكلي كاملاً نمادين و سمبوليك به حضور اهل‌بيت اختصاص داديم كه كشف آن بخش‌ها بر عهده خود بيننده است. انگيزه ديگري كه براي ساخت چنين فيلمي داشتم اين بود كه در برابر فيلم‌هايي كه بر عليه ايران ساخته مي‌شود اين فيلم مي‌تواند جزو اولين فيلم‌هايي باشد كه بالعكس بر عليه آمريكا ساخته مي‌شود.
با اينكه مي‌دانستم در صورت ساخت چنين داستاني در ليست سياهشان قرار مي‌گيرم ولي با كمال ميل آن را انجام دادم. چون همان طور كه مي‌دانيد آمريكايي‌ها اجازه نمي‌دهند كسي بر عليه توجيه حضورشان در كشور بيگانه فيلمسازي كند و بنابراين خيلي برايم مهم بود كه اولين تير را به سمت دشمني كه كشوري ديگر را اشغال كرده من پرتاب كنم. انشاءا... مورد رضاي خدا، اهل بيت و دوستداران سينما قرار گيرد.
فيلم شما در چه ژانري قرار مي‌گيرد؟
سياسي- ديني. ضمن اينكه من ادعايي مبني بر ساخت فيلمي با درجه كيفي بالا ندارم و اگر اشتباهي هم در فيلم وجود دارد دقيقاً به خود بنده به عنوان كارگردان برمي‌گردد. خداوند توفيقي داد و خدا را شكر توانستيم به هر ترتيبي كه بود فيلم را به خوبي به پايان رسانيم، اما من به صورت مطلق پشت فيلم نمي‌ايستم چون قطعاً داراي كاستي‌هايي است و مطلق واقعي تنها خداوند است. ما در حد توان خودمان اين كار را به پايان رسانديم.
تمام لوكيشن‌هاي فيلم را در عراق فيلمبرداري كرديد؟
- در وهله اول قرار بود در عراق فيلمبرداري داشته باشيم، اما بعد طي صحبت‌هايي كه با دوستاني در همانجا داشتيم به اين نتيجه رسيديم كه اگر بخواهيم مثلاً مدت 2 ماه آنجا بمانيم تأمين امنيت‌اش مشكل است چون فيلم بايد در منطقه‌اي بسته فيلمبرداري شود.
بنابراين در شهرك دفاع مقدس مستقر شديم و خيلي از سكانس‌ها را در همان جا گرفتيم. چيزي در حدود 12-10 درصد از كار را هم در لبنان فيلمبرداري كرديم.
بازيگران خارجي هم در فيلم‌تان داشتيد؟
- بله
از نظر شما مشكلات بازي با بازيگران خارجي چه بود؟
- به نظرم وقتي فيلمساز روي فيلمنامه مسلط مي‌شود و تيم خوبي را كنار هم قرار مي‌دهد هيچ مشكلي در خصوص بازيگران خارجي وجود ندارد يعني اگر بازيگران فيلم چيني هم باشند وقتي همه چيز در روال درستش قرار بگيرد گروه به مشكل برنمي‌خورد. خوشبختانه ما در اين كار با هنرمندان لبناني به هماهنگي‌هاي لازم رسيديم و تعامل خوبي با هم داشتيم.
آيا فيلم شما بعد بين‌المللي هم دارد؟
- بله كاملاً. واقعاً نمي‌دانم چرا داوران بين‌المللي حداقل از بعد جنگ نرمش به اين فيلم توجه نكردند. اين فيلم صراحت لهجه بسياري در نقد حضور آمريكا در عراق دارد و منظورش را در يك نگاه پيچيده و خام بيان نمي‌كند و با صراحت كامل حرفش را مي‌زند.
ما برخلاف فيلم‌هاي ضد ايراني كه آنها مي‌سازند با تكيه بر حقيقت اين فيلم را ساختيم چون من معتقدم فرق ما با آنها در اينجاست كه ما به حقيقت ايمان داريم و آنها به كفرشان. از آنجا كه ما معتقديم كه آمريكا با اين زياده‌خواهي‌هايش در تمام دنيا باعث بهم ريختگي، تشويش خاطر، عدم امنيت عمومي، ترويج تروريسم و... مي‌شود در اين فيلم نشان داديم كه حضور آمريكا در عراق با يك فاصله 20 هزار كيلومتري با ايجاد دموكراسي واقعاً متفاوت است كه اگر نبود تروريسم، بمب‌گذاري و... همچنان در اين كشور رواج نداشت.
من واقعاً متعجبم از اينكه چرا اين فيلم با اين مفاهيم عميق و جهاني در بخش بين‌الملل قرار نگرفته! نمي‌دانم داوران چه اولويت‌هايي را براي حضور در اين بخش لحاظ مي‌كنند! يك فيلم خنثي و معمولي كه به كسي هم بر نمي‌خورد براي ميهمانان بخش خارجي وقتي به نمايش در مي‌آيند، آنوقت فيلم من به اين بخش اصلاً راه پيدا نمي‌كند!
مسؤولان در بخش‌هاي مختلف صراحتاً نسبت به عملكرد آمريكا اعلام موضع مي‌كنند، چرا در جشنواره نبايد با صراحت اين موضع را به نمايش درآورد! اگر فيلم ضعف داشت مي‌شد اين قضاوت را پذيرفت، ولي وقتي اين فيلم در بخش مسابقه قرار گرفته حتماً مي‌شد در بخش بين‌الملل هم قرار گيرد تا ميهمانان خارجي ببينند در مقابل هجوم توهين‌هاي ناروايي كه به ايران مي‌شود ما بيكار ننشسته‌ايم!
عدم راهيابي اين فيلم در اين بخش به اعتقاد من نوعي كج‌دهني و مخالفت با الگوها و اصولي است كه به آن معتقديم.
فكر مي‌كنيد فيلم‌تان در جشنواره تا چه اندازه موفق بود؟
- من هيچ ادعايي در اين زمينه ندارم و مطمئنم دوستان و همكارانم نيز زحمات بسياري كشيده‌اند. اميدوارم هر كسي كه فيلم درست و صحيحي ساخته بتواند به موفقيت‌هاي چشم‌گيري برسد. به هر حال من زحمت خودم را كشيدم و سعي كردم به موضوعي بپردازم كه كمتر كسي تا به حال به آن پرداخته است.
