تنگه‌ای که بازار نفت را جابه‌جا می‌کند
کابوس بسته شدن تنگه هرمز برای کشورهای غربی تمامی ندارد و داستان تخیلی کشورهای عربی از خط لوله نمایشی هم نتوانسته اروپا را به امکان دور زدن این تنگه مطمئن کند.
به گزارش گروه بازار باشگاه خبرنگاران ، تنگه هرمز به عنوان یکی از
آبراهه‌های حیاتی دنیا آنقدر اهمیت دارد که در سال 1980 جیمی کارتر، رئیس
جمهور آمریکا گفته بود: «هر گونه تلاش برای در اختیار گرفتن کنترل خلیج
فارس توسط یک نیروی خارجی مهاجم به منافع حیات دولت آمریکا تلقی خواهد شد و
چنین تهاجمی به هر نحو ممکن از جمله نیروی نظامی دفع خواهد شد.»
اعداد و ارقام حاکی از آن است که تقریبا 30 درصد نفت مورد نیاز دنیا از منطقه خلیج فارس تامین می‌شود و نکته قابل توجه این است که حدود 20 درصد نفت مورد نیاز بازارهای جهانی از تنگه هرمز می‌گذرد تا به دست مصرف‌کننده برسد. این نکته را نباید فراموش کرد که 60 درصد از ذخایر اثبات شده نفت دنیا و 40 درصد از ذخایر اثبات شده گاز دنیا در خلیج فارس قرار دارد.
این روزها، این موضوع از آنجایی اهمیت پیدا کرد که اتحادیه اروپا تحریم نفت ایران را پس از 6 ماه رایزنی آغاز کرد و ایران نیز به آن واکنش نشان داد. نخستین واکنش ایران این بود که در مقابل تحریم‌های اروپا علیه نفت و بانک مرکزی وبرنامه هسته‌ای اش، تهدید به بستن تنگه‌ای کرده که طبق نقشه جغرافیایی سال‌هاست حاکمیت آن را بر عهده دارد.
آنچه واضح است این است که بستن این تنگه 54 کیلومتری با آهن و میله و مواد فیزیکی ممکن نیست و تنها شکل ممکن بستن آن، استفاده از برخی ابزارهای نظامی است که در نتیجه آن جنگ نظامی رخ خواهد داد و همین موضوع موجب افزایش قیمت نفت تا مرز 300 دلار خواهد شد؛ چیزی که شاید یک «شوک نفتی» دیگر را برای تاریخ رقم بزند. بررسی همین احتمالات موجب شده تا در روزها و هفته‌های گذشته، چند شناور آمریکایی در منطقه خلیج فارس مستقر شده و در حالت آماده‌باش قرار داشته باشند.
* داستان خط لوله نمایشی
عرب‌ها همیشه هوای یکدیگر را دارند؛ چه برسد به زمانی که پای منافعشان در میان باشد. وقتی ایران در پاسخ به اتحادیه اروپا از بسته شدن تنگه هرمز خبر داد، عرب‌ها به قولی برگ برنده‌شان را رو کردند: تعمیر و ترمیم خط لوله کهنه و قدیمی که مدت‌ها بود رنگ نفت به خود ندیده بود. سعودی‌ها، اماراتی‌ها و حتی عراقی‌ها به فکر استفاده از خط لوله به جای عبور نفت‌شان از تنگه هرمز هستند؛ چیزی که حتی در خواب هم محال می‌نماید. عبور حدود 17 میلیون بشکه نفت خام کجا و رویای عبور حداکثر 3 میلیون بشکه تفاوت فاحشی دارد؛ چیزی که عرب‌ها در این شوآپ‌شان از آن غافل بودند.
در حال حاضر امارات متحده عربی و عربستان سعودی هر یک با ساخت یک خط لوله جدید (حبشان- فجیره امارات) و بازسازی خط لوله نفت قدیمی رویای دور زدن تنگه هرمز را دارند، اما این دو خط لوله تنها روزانه بین 3 تا 3.5 میلیون بشکه نفت خام را با دور زدن تنگه هرمز می‌توانند به بازارهای جهانی صادر کنند.
عراق هم با وجود صادرات روزانه 2 تا 2.2 میلیون بشکه نفت خام به بازارهای جهانی تنها توانایی انتقال روزانه 20 تا 25 درصد صادرات این حجم گسترده نفت خام از مسیر اردن و ترکیه را خواهد داشت. با این وجود، به نظر می رسد سناریوهای برخی کشورهای عربی برای دور زدن تنگه هرمز تنها بر روی کاغذ قابلیت اجرایی دارد و در صورت هر گونه اختلال در این تنگه، قطعا صادرات نفت و ال.ان.جی پنج کشور عربی عربستان، قطر، امارات، کویت و عراق و حتی در صورت کشیده شدن این اختلالات به دریای عمان صادرات کشور عمان هم متوقف شود.
* تنگه هرمز دورزدنی نیست
بسته شدن تنگه هرمز یعنی توقف صدور روزانه 17 میلیون بشکه نفت خام به بازارهای جهانی؛ بنابراین عرضه 20 درصد نفت مورد نیاز جهان مختل خواهد شد که می‌تواند بهای جهانی نفت را به شدت افزایش دهد. اتفاقی که با برگزاری یک رزمایش افتاد. همین موضوع کارشناسان زیادی را به اظهارنظر در این مورد واداشته است.
مدیرعامل سابق شرکت ملی نفتکش ایران که بیش از 20 سال سکان هدایت نفتکش‌های ایرانی را در منطقه خلیج فارس بر عده داشت و با زیر و بم این فرآیند به خوبی آشناست معتقد است امارات حتی فکر دور زدن تنگه هرمز را نمی‌تواند بکند.
محمد سوری می‌گوید: با ساخت یک خط لوله نفتی که نمی‌توان استراتژیک و طلایی ترین تنگه نفتی جهان را دور زد. در حال حاضر ساخت و اجرای خط لوله جدید نفتی حبشان – فجیره توسط امارات یک اقدام اقتصادی است و این تصمیم را نباید به معنای یک اقدام سیاسی تصور کرد. به عبارت دیگر اماراتی‌ها با راه اندازی این خط لوله قصد کاهش هزینه‌های حمل دریایی نفت از سایر نقاط امارات به بندر فجیره را دارند. قطعا تمامی کارشناسان خبره و با تجربه جهان هم می‌دانند با ساخت یک خط لوله نمی توان تنگه طلایی و استراتژیک تنگه هرمز را دور زد.
نباید فراموش کرد که تنها 20 درصد طلای سیاه مورد نیاز بازارهای جهانی از تنگه هرمز عبور نمی‌کند، بلکه در کنار این حجم قابل توجه نفت، کشتی‌های حامل ال.ان.جی، فرآورده نفتی، محصولات پتروشیمی و سایر کالاهای تجاری هم از این تنگه به بازارهای جهانی منتقل می‌شود که نباید از آنها هم غافل شد.
توجه به همین نکته ظریف موید این موضوع است که کشور قطر به تنهایی دچار چه آسیبی می‌شود. قطر به تنهایی سالانه 77 میلیون تن ال.ان.جی را از تنگه هرمز به بازارهای جهانی مصرف کننده گاز همچون ژاپن، کره جنوبی، هندوستان، چین، اروپا و شرق آسیا منتقل می کند. بنابراین با ساخت یک خط لوله با ظرفیت انتقال 1.5 تا 2 میلیون بشکه در روز چگونه می‌توان تنگه هرمز را دور زد؟
* کابوس بسته شدن تنگه هرمز برای غرب تمامی ندارد
بسته شدن تنگه هرمز همانند یک کابوس برای مصرف‌کنندگان نفت چنان هراسی ایجاد کرده که موسسات تحقیقاتی پیش‌بینی‌هایشان را از این اقدام خبری کرده‌اند تا بلکه تصمیم‌گیرندگان در توافقنامه‌ای که گویی چشم بسته امضایش کرده‌اند، تجدیدنظر داشته باشند.
یک پایگاه تخصصی نفت با اشاره به پیش‌بینی قیمت 300 دلاری برای نفت در صورت بسته شدن تنگه هرمز تاکید کرد: هر چند ممکن است این برآورد کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما حتی با تحقق نیمی از این پیش‌بینی اقتصادآمریکا که در حال بازسازی خود است به وضعیت بحرانی بازخواهد گشت.
بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول، در صورت ایجاد اختلال در عرضه نفت، بهای نفت ممکن است 20 تا 30 دلار در هر بشکه افزایش یابد.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، نفت ایران 9 درصد از نیاز هند و 6 درصد از نیاز چین به نفت را تامین می‌کند. این دو کشور در مجموع مشتری حدود 34 درصد کل نفت ایران هستند. از مجموع صادرات 2.5 میلیون بشکه ای ایران، حدود 500 هزار بشکه در روز به اروپا صادر می شد. مابقی نفت ایران به کشورهای چین، هند، کره جنوبی و ژاپن صادر می شود.
حتی اگر این کشورها مطابق میل آمریکا واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند، میزان تقاضا به راحتی از میزان عرضه پیشی خواهد گرفت و این مسئله موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد.
برخی تحلیل گران معتقدند ایران توان نظامی لازم برای محاصره کامل تنگه هرمز را ندارد و ایران می‌تواند حرکت کشتی‌ها را در تنگه هرمز مختل کرده و باعث بالا رفتن قیمت نفت شود. نیروهای نظامی آمریکا نیز ادعا می‌کنند که توانایی جلوگیری از بسته شدن تنگه هرمز را دارند؛ ولی کارشناسان می‌گویند بسته شدن تنگه هرمز حتی برای دو هفته هم عواقب قابل توجهی برای اقتصاد جهانی خواهد داشت و برخی از آنها می‌گویند که این اختلال می‌تواند قیمت نفت را تا 50 دلار ظرف چند روز افزایش دهد؛ چیزی که در تاریخ نفت کم سابقه است.
طبق گزارش رویترز، در بازارهای جهانی حدود 4.5 میلیون بشکه در روز توسط خطوط لوله جابجا می‌شود و 35 درصد نفت حمل شده توسط کشتی در جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی استفاده از خطوط لوله پرهزینه و کندتراست. آژانس بین المللی انرژی برای استفاده از ذخیره استراتژیک مانند وضعیت لیبی اعلام آمادگی نموده، ولی نگفته که چه مقدار نفت را می‌تواند عرضه کند. ولی برخی گزارش‌ها می‌گویند رقم آن حدود 14 میلیون بشکه در روز است!
آنچه مسلم است این است که هنوز اتحادیه اروپا و غرب از بسته شدن تنگه هرمز هراس دارند و برگزاری یک رزمایش در این منطقه کافی است تا قیمت جهانی نفت به بیش از 111 دلار افزایش یابد. باید دید اتحادیه اروپا چه تمهیداتی برای گذر از این شاهراه حساس می اندیشد.
اعداد و ارقام حاکی از آن است که تقریبا 30 درصد نفت مورد نیاز دنیا از منطقه خلیج فارس تامین می‌شود و نکته قابل توجه این است که حدود 20 درصد نفت مورد نیاز بازارهای جهانی از تنگه هرمز می‌گذرد تا به دست مصرف‌کننده برسد. این نکته را نباید فراموش کرد که 60 درصد از ذخایر اثبات شده نفت دنیا و 40 درصد از ذخایر اثبات شده گاز دنیا در خلیج فارس قرار دارد.
این روزها، این موضوع از آنجایی اهمیت پیدا کرد که اتحادیه اروپا تحریم نفت ایران را پس از 6 ماه رایزنی آغاز کرد و ایران نیز به آن واکنش نشان داد. نخستین واکنش ایران این بود که در مقابل تحریم‌های اروپا علیه نفت و بانک مرکزی وبرنامه هسته‌ای اش، تهدید به بستن تنگه‌ای کرده که طبق نقشه جغرافیایی سال‌هاست حاکمیت آن را بر عهده دارد.
آنچه واضح است این است که بستن این تنگه 54 کیلومتری با آهن و میله و مواد فیزیکی ممکن نیست و تنها شکل ممکن بستن آن، استفاده از برخی ابزارهای نظامی است که در نتیجه آن جنگ نظامی رخ خواهد داد و همین موضوع موجب افزایش قیمت نفت تا مرز 300 دلار خواهد شد؛ چیزی که شاید یک «شوک نفتی» دیگر را برای تاریخ رقم بزند. بررسی همین احتمالات موجب شده تا در روزها و هفته‌های گذشته، چند شناور آمریکایی در منطقه خلیج فارس مستقر شده و در حالت آماده‌باش قرار داشته باشند.
* داستان خط لوله نمایشی
عرب‌ها همیشه هوای یکدیگر را دارند؛ چه برسد به زمانی که پای منافعشان در میان باشد. وقتی ایران در پاسخ به اتحادیه اروپا از بسته شدن تنگه هرمز خبر داد، عرب‌ها به قولی برگ برنده‌شان را رو کردند: تعمیر و ترمیم خط لوله کهنه و قدیمی که مدت‌ها بود رنگ نفت به خود ندیده بود. سعودی‌ها، اماراتی‌ها و حتی عراقی‌ها به فکر استفاده از خط لوله به جای عبور نفت‌شان از تنگه هرمز هستند؛ چیزی که حتی در خواب هم محال می‌نماید. عبور حدود 17 میلیون بشکه نفت خام کجا و رویای عبور حداکثر 3 میلیون بشکه تفاوت فاحشی دارد؛ چیزی که عرب‌ها در این شوآپ‌شان از آن غافل بودند.
در حال حاضر امارات متحده عربی و عربستان سعودی هر یک با ساخت یک خط لوله جدید (حبشان- فجیره امارات) و بازسازی خط لوله نفت قدیمی رویای دور زدن تنگه هرمز را دارند، اما این دو خط لوله تنها روزانه بین 3 تا 3.5 میلیون بشکه نفت خام را با دور زدن تنگه هرمز می‌توانند به بازارهای جهانی صادر کنند.
عراق هم با وجود صادرات روزانه 2 تا 2.2 میلیون بشکه نفت خام به بازارهای جهانی تنها توانایی انتقال روزانه 20 تا 25 درصد صادرات این حجم گسترده نفت خام از مسیر اردن و ترکیه را خواهد داشت. با این وجود، به نظر می رسد سناریوهای برخی کشورهای عربی برای دور زدن تنگه هرمز تنها بر روی کاغذ قابلیت اجرایی دارد و در صورت هر گونه اختلال در این تنگه، قطعا صادرات نفت و ال.ان.جی پنج کشور عربی عربستان، قطر، امارات، کویت و عراق و حتی در صورت کشیده شدن این اختلالات به دریای عمان صادرات کشور عمان هم متوقف شود.
* تنگه هرمز دورزدنی نیست
بسته شدن تنگه هرمز یعنی توقف صدور روزانه 17 میلیون بشکه نفت خام به بازارهای جهانی؛ بنابراین عرضه 20 درصد نفت مورد نیاز جهان مختل خواهد شد که می‌تواند بهای جهانی نفت را به شدت افزایش دهد. اتفاقی که با برگزاری یک رزمایش افتاد. همین موضوع کارشناسان زیادی را به اظهارنظر در این مورد واداشته است.
مدیرعامل سابق شرکت ملی نفتکش ایران که بیش از 20 سال سکان هدایت نفتکش‌های ایرانی را در منطقه خلیج فارس بر عده داشت و با زیر و بم این فرآیند به خوبی آشناست معتقد است امارات حتی فکر دور زدن تنگه هرمز را نمی‌تواند بکند.
محمد سوری می‌گوید: با ساخت یک خط لوله نفتی که نمی‌توان استراتژیک و طلایی ترین تنگه نفتی جهان را دور زد. در حال حاضر ساخت و اجرای خط لوله جدید نفتی حبشان – فجیره توسط امارات یک اقدام اقتصادی است و این تصمیم را نباید به معنای یک اقدام سیاسی تصور کرد. به عبارت دیگر اماراتی‌ها با راه اندازی این خط لوله قصد کاهش هزینه‌های حمل دریایی نفت از سایر نقاط امارات به بندر فجیره را دارند. قطعا تمامی کارشناسان خبره و با تجربه جهان هم می‌دانند با ساخت یک خط لوله نمی توان تنگه طلایی و استراتژیک تنگه هرمز را دور زد.
نباید فراموش کرد که تنها 20 درصد طلای سیاه مورد نیاز بازارهای جهانی از تنگه هرمز عبور نمی‌کند، بلکه در کنار این حجم قابل توجه نفت، کشتی‌های حامل ال.ان.جی، فرآورده نفتی، محصولات پتروشیمی و سایر کالاهای تجاری هم از این تنگه به بازارهای جهانی منتقل می‌شود که نباید از آنها هم غافل شد.
توجه به همین نکته ظریف موید این موضوع است که کشور قطر به تنهایی دچار چه آسیبی می‌شود. قطر به تنهایی سالانه 77 میلیون تن ال.ان.جی را از تنگه هرمز به بازارهای جهانی مصرف کننده گاز همچون ژاپن، کره جنوبی، هندوستان، چین، اروپا و شرق آسیا منتقل می کند. بنابراین با ساخت یک خط لوله با ظرفیت انتقال 1.5 تا 2 میلیون بشکه در روز چگونه می‌توان تنگه هرمز را دور زد؟
* کابوس بسته شدن تنگه هرمز برای غرب تمامی ندارد
بسته شدن تنگه هرمز همانند یک کابوس برای مصرف‌کنندگان نفت چنان هراسی ایجاد کرده که موسسات تحقیقاتی پیش‌بینی‌هایشان را از این اقدام خبری کرده‌اند تا بلکه تصمیم‌گیرندگان در توافقنامه‌ای که گویی چشم بسته امضایش کرده‌اند، تجدیدنظر داشته باشند.
یک پایگاه تخصصی نفت با اشاره به پیش‌بینی قیمت 300 دلاری برای نفت در صورت بسته شدن تنگه هرمز تاکید کرد: هر چند ممکن است این برآورد کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما حتی با تحقق نیمی از این پیش‌بینی اقتصادآمریکا که در حال بازسازی خود است به وضعیت بحرانی بازخواهد گشت.
بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول، در صورت ایجاد اختلال در عرضه نفت، بهای نفت ممکن است 20 تا 30 دلار در هر بشکه افزایش یابد.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، نفت ایران 9 درصد از نیاز هند و 6 درصد از نیاز چین به نفت را تامین می‌کند. این دو کشور در مجموع مشتری حدود 34 درصد کل نفت ایران هستند. از مجموع صادرات 2.5 میلیون بشکه ای ایران، حدود 500 هزار بشکه در روز به اروپا صادر می شد. مابقی نفت ایران به کشورهای چین، هند، کره جنوبی و ژاپن صادر می شود.
حتی اگر این کشورها مطابق میل آمریکا واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند، میزان تقاضا به راحتی از میزان عرضه پیشی خواهد گرفت و این مسئله موجب افزایش قیمت نفت خواهد شد.
برخی تحلیل گران معتقدند ایران توان نظامی لازم برای محاصره کامل تنگه هرمز را ندارد و ایران می‌تواند حرکت کشتی‌ها را در تنگه هرمز مختل کرده و باعث بالا رفتن قیمت نفت شود. نیروهای نظامی آمریکا نیز ادعا می‌کنند که توانایی جلوگیری از بسته شدن تنگه هرمز را دارند؛ ولی کارشناسان می‌گویند بسته شدن تنگه هرمز حتی برای دو هفته هم عواقب قابل توجهی برای اقتصاد جهانی خواهد داشت و برخی از آنها می‌گویند که این اختلال می‌تواند قیمت نفت را تا 50 دلار ظرف چند روز افزایش دهد؛ چیزی که در تاریخ نفت کم سابقه است.
طبق گزارش رویترز، در بازارهای جهانی حدود 4.5 میلیون بشکه در روز توسط خطوط لوله جابجا می‌شود و 35 درصد نفت حمل شده توسط کشتی در جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی استفاده از خطوط لوله پرهزینه و کندتراست. آژانس بین المللی انرژی برای استفاده از ذخیره استراتژیک مانند وضعیت لیبی اعلام آمادگی نموده، ولی نگفته که چه مقدار نفت را می‌تواند عرضه کند. ولی برخی گزارش‌ها می‌گویند رقم آن حدود 14 میلیون بشکه در روز است!
آنچه مسلم است این است که هنوز اتحادیه اروپا و غرب از بسته شدن تنگه هرمز هراس دارند و برگزاری یک رزمایش در این منطقه کافی است تا قیمت جهانی نفت به بیش از 111 دلار افزایش یابد. باید دید اتحادیه اروپا چه تمهیداتی برای گذر از این شاهراه حساس می اندیشد.
منبع: تسنیم
