تحصیلات

آیت‌اللّه حقّی پس از آموزش دروس مقدماتی در سن 14 سالگی به مدرسه طالبیه تبریز و در سن 16 سالگی جهت کسب معارف عالی اسلام به شهر مقدس قم هجرت کرد و به تکمیل دروس سطح و همزمان به تدریس دروس مذکور پرداخت. اما شوق دستیابی به علوم عمیق حوزه و کسب فیض از انوار درخشان مولای متقیان و مراجع پرآوازه نجف، وی را در سن 20 سالگی به این حوزه مقدس کشانید و از محضر بزرگانی چون آیات عظام سیدمحسن حکیم، سید ابوالقاسم خوئی، سید محمود شاهرودی، میرزا باقر زنجانی و شیخ محمدعلی سرابی در رشته‌های فقه، اصول، تفسیر و معارف اهل بیت(ع) استفاده‌های فراوان برد.

 وی پس از مدتی مجدداً به قم مراجعه کرد و در درس‌های حضرات آیات عظام بروجردی، داماد، حجت، اراکی و امام خمینی (ره) و سایر بزرگان علم و تقوای حوزه قم، شرکت و تدریس کتاب‌های مختلف سطوح عالی حوزه را پیگیری کرد. در طول مدت 30 سال اقامت در حوزه علمیه قم علاوه بر تحصیل و تبلیغ، به تدریس دروس مختلف حوزه از جمله رسائل، مکاسب، کفایه، تفسیر و کلام پرداخت به طوری که در دوران جوانی و میانسالی از مدرسان موفق و معروف حوزه به شمار رفت.

آیت‌الله حقی یکی از افراد جلسه تفسیریِ ارزشمندی بود که سابقه آن به نزدیک به 40 سال می‌رسد و با حضور جمعی از علمای برجسته به طور سیّار و هفتگی برگزار می‌شد که هم اکنون نیز این جلسه ادامه دارد.

اقامت در تهران

وی سرانجام در سال 1355 ه.ش، پس از طی مدارج عالی علمی و کسب مراتب اجتهاد فقهی از طرف حوزه علمیه قم عازم تهران شد و مسئولیت امامت جماعت یکی از معروفترین مساجد تهران (مسجد امام حسین (ع) واقع در میدان امام حسین) را به‌عهده گرفت و به دفاع از حریم اسلام و ترویج علوم اهل بیت و تربیت طلاب و فضلا در شهر تهران همت گماشت.

 با آغاز حرکت‌های توفنده انقلاب اسلامی، هسته مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران را همراه با بزرگانی همچون حضرات آیات بهشتی، مهدوی کنی و موسوی اردبیلی گذاشت و مسجد امام حسین(ع) را به یکی از پایگاه‌های مهم انقلاب تبدیل کرد و گام‌های بلندی در حمایت و دفاع از انقلاب اسلامی و مبانی دینی و رهبری آن برداشت و در این راه رنج‌ها و زحمات فراوانی را بر خود هموار ساخت.

پس از پیروزی انقلاب

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به همکاری با قوه قضائیه دعوت شد و ابتدا مسئولیت بازبینی و تطبیق قوانین جزائی کشور با قوانین شرع را به‌عهده گرفت و سپس در سمت ریاست یکی از شعبه‌های دیوان عالی کشور به مدت 2 سال به خدمت پرداخت. 

در سال 1366 از طرف مردم سراب به‌عنوان نماینده مجلس شورای اسلامی انتخاب شد و پس از آن به‌عنوان نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری برگزیده شد. در طی دوره‌های فعالیت اجتماعی و سیاسی خود که بر اساس احساس وظیفه و تکلیف آن را می‌پذیرفت به طور مستمر به کار تبلیغ و تدریس و تحقیق پرداخت و مسئولیت‌های مذکور هرگز او را از فضای علمی و معنوی جدا نساخت، به طوری که در طول مدت اقامت خود در تهران به پایه‌گذاری جلسات علمی با روحانیت مبارز و تأسیس حوزه علمیه امام حسین(ع) و مؤسسات فرهنگی دیگر اقدام کرد و بسیاری از تألیفات علمی خود را در این مدت به رشته تحریر در آورد.

وی در طول حیات پرتلاش علمی و فرهنگی خود علاوه بر دریافت اجازه اجتهاد بارها از طرف مراجع عالی‌قدر قم و نجف مورد تأیید و تقدیر قرار گرفت و علی‌رغم دستیابی به مقام بلند اجتهاد و فقاهت با آنکه صاحب‌نظر بود، هرگز مردم را به رأی خود فتوا نداد و همواره آنان را به آراء مراجع عالی‌قدر تقلید و تقویت استوانه‌های علمی شیعه راهنمایی می‌کرد.

اخلاق کریمه وی بود که همه را به‌ویژه اهل علم و فضل را مجذوب خود ساخته بود. فروتنی، ایثار، گذشت، کرامت نفس، مناعت طبع، ذره‌پروری و تشویق، صله رحم و سرکشی به دوردست‌ترین اقوام، خیرات، دستِ باز، قلب رئوف و وارستگی از هرگونه تعلق به این دنیای فانی و آمادگی دائم برای کوچ به عالم بقاء از جمله خصلت‌های ناب و دوست‌داشتنی او بود.

 آثار ماندگار

از آیت اللّه حقی آثار علمی متعددی باقی مانده که آن مرد بزرگ در زمان حیات خویش از آن همه اثر و نوشته گران‌سنگ خویش هرگز سخن نمی‌گفت. برخی از این آثار عبارتند از:

1 - تفسیر 4 جزء از قرآن کریم

2 - تفسیر مستقل سوره‌های توحید، حمد، ناس، قدر، کوثر، فلق، محمّد، شامل 7 جلد مستقل

3 - فقه استدلالی شامل مباحث طهارت، صلاة، خمس، زکوة، قضا، حدود و دیات که در تهران تدریس کرده‌اند.

4 - شرحی بر کتاب تجرید علامه

5 – مجموعه‌ای از رساله‌های مختلف علمی در موضوعات زیر:

اعجاز قرآن - الاسماء و التسمیه - علم اخلاق - اجتهاد و تقلید - وجود و ماهیت و نقد نظریه اصالة الوجود و وحدة الوجود، جبر و بدا - تباین صفات خالق و مخلوق - شرح ادعیه افتتاح و مکارم الاخلاق - عدالت و رشوه

فرجام نیک

این عالم عابد سرانجام پس از 70 سال تلاش شبانه‌روزی علمی، دینی و معنوی، در سال آخر عمر خویش به آشیانه آل محمد به جوار بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) پناهنده شد و یک‌بار دیگر ارادت و اطاعت عملی خود را از اهل بیت پیامبر(ص) به نمایش گذاشت و این ارادت ناب و خالصانه را با کاری لطیف و زیبا به کمال رساند. او یک هفته قبل از ارتحال، وصیت کرد که روی سنگ قبرش این عبارت نوشته شود:

شیخ محمدعلی حقّی سرابی (غلام ترک سیاه) با پرونده مملو از گناه، پناهنده به بارگاه حضرت معصومه(س)