به گزارش گروه بازار باشگاه خبرنگاران ، علیرضا مقتدایی درباره چرایی عدم همخوانی نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی با قیمتهای کالاهای اساسی موجود در بازار، اظهار داشت: اگر فرض اولیه بگیریم نرخ تورم با واقعیت نمی خواند و این فرضیه را هم قبول کنیم دیگر استدلالهای مطروحه پیرامون رد این فرضیه کارساز نخواهد بود  چراکه ذهن را با قضاوت  اولیه در این موضوع  شکل داده ایم.

مدیرکل اداره آمارهای اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: باید ابتدا مفهوم نرخ تورم، چگونگی محاسبه و همچنین منظور این نرخ مورد توجه قرار گیرد؛ این موارد در حقیقت حلقه مفقودهای است که موجب بروز چنین تفکرات و اظهارنظرهایی می‌شود و پس از واضح شدن نحوه محاسبات در می‌یابیم که نرخ تورم اعلامی کاملا منطبق بر واقعیت‌های اقتصادی جامعه است.

* چرا برخی می‌گویند نرخ تورم بانک مرکزی اشتباه است؟!

مقتدایی در ادامه در پاسخ به این سؤال که چرا برخی از کارشناسان و مردم معتقدند نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی اشتباه است؟ تصریح کرد: البته پاسخ این سؤال را باید از طرح کننده آن بپرسید؛ برخی از افرادی که با نحوه محاسبه نرخ تورم آشنایی کمتری دارند ممکن است تصور کنند نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی نرخ تورم واقعی نیست این تصورات درحالی شکل می‌گیرد که واقعیت چیز دیگری است.

این مقام مسئول در بانک مرکزی افزود: نرخ تورم عبارتست از میانگین موزون افزایش قیمتها در یک بازه زمانی یکساله نسبت به همان دوره مشابه در سال قبل؛ یعنی 24 ماه قیمت در محاسبه یک نرخ تورم اثر دارد.

وی ضمن اشاره به چرایی برداشت برخی از مردم و کارشناسان درباره غیر واقعی بودن نرخ تورم، گفت: اما اینکه چرا در برخی مقاطع عددی که اعلام می شود با حسی که در جامعه وجود دارد کمتر همخوانی دارد؛ این امر به معنای امکان ایراد در محاسبه نرخ تورم نیست .

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در ادامه نوسانات قیمتی چند ماه اخیر را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: بعنوان مثال تابستان امسال قیمت مرغ افزایش یافت و از حدود 40000 ریال به ارزش هر کیلوگرم  80000 ریال هم رسید اما به مرور روند نزولی را پیش گرفت و به 50000 ریال  برگشت؛  در حال حاضر تولید مرغ به حدی است که ما صادر کننده مرغ به خارج ازکشور هستیم.

وی افزود: آیا این اعداد به تنهایی معرف نرخ تورم است؟ اگر یک یا چند کالای خاص را مبنای محاسبه قرار دهیم و با آن نرخ تورم را حساب کنیم حس موجود در جامعه اتفاق می افتد اما اگر تمام کالاها و خدماتی که جامعه ایرانی استفاده می کند را مبنای محاسبه نرخ تورم قرار دهیم آنوقت عدد اعلامی بانک مرکزی بدست می‌آ‌ید.

به گفته مقتدایی، در محاسبات بانک مرکزی هم حدود 26 درصد نرخ تورم به معنی گرانی متوسط 26 درصدی سبد مورد استفاده خانوار نسبت به سال قبل است و این عدد هم نشان دهنده این است که تقریبا تمام کالاها در دوره 12 ماهه نسبت به سال قبل گران شده است و این گرانی همان حس جامعه است . بین 26 تا 27 در صد گرانی.

مقتدایی ادامه داد: قیمتها در این دوره 12 ماهه افزایش یافته‌اند اما این افزایش شدید قیمتها مربوط به دوره 3 الی 4 ماهه اخیر است درحالی که نرخ تورم از 12 ماه پیش تا زمان حال حساب می شود.

این مقام مسئول در بانک مرکزی در همین باره اطمینان داد که تمام کسانی که با ادبیات نرخ تورم و محاسبه این نرخ آشنا هستند با محاسبه تغییرات قیمتی تمام کالاهای موجود در سبد کالایی تورم، به نرخهای اعلامی بانک مرکزی می رسند و بسیاری از کارشناسان و متخصصین داخلی و بین المللی بر این اعداد صحه می گذارند.

* گرانی چند قلم کالا تأثیری در سبد خانوار و تورم ندارد

وی افزود: با تکیه به  افزایش قیمت فقط چند قلم کالا فرضاً گوشت و مرغ نمیتوان تورم کلی را محاسبه کرد، علیرغم اینکه سطح عمومی قمیتها هم اکنون بالا رفته است.ولی همه کالاها به یک اندازه گران نشده اند میانگین موزون افزایش قیمتها که میتواند از 80 درصد تا ده در صد باشد عددی حدود 26 تا 27 در صد است .

به گفته مقتدایی، زمانی که گرانی اتفاق می افتد به طور حتم رفع نیاز خانوار با درآمد خانوار همخوانی کمتری دارد، در اینجا احساس میشود که نرخ تورم باید عدد دیگری باشد.

مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی در ادامه خطاب به کسانی که مدعی هستند نرخ تورم بانک مرکزی درست نیست گفت: اگر به این افراد بگوییم خودشان بیایند نرخ تورم را محاسبه کنند به طور حتم درصورت محاسبه عددی غیر از نرخ بانک مرکزی بدست نمی آید.

وی ضمن اشاره به اینکه روش های محاسبه نرخ تورم در بانک مرکزی مطابق با آخرین استاندارهای بین المللی است ادامه داد: همچنین بانک مرکزی در تلاش است تا سال پایه را به سال 1390 تغییر دهد. با نهایی شدن این امر مطمئناً وزنها و ضرایب CPI به روز خواهد شد.

مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی تأکید کرد: طبق استاندارد سال پایه باید هر 7 سال یکبار تغییر کند ، بنابراین با تغییر سال پایه این اصل استاندارد نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.

این مقام مسئول در بانک مرکزی درباره زمان تغییر سال پایه سال 1390، اظهار کرد: تغییر سال پایه یکی از مهمترین فعالیتهای آماری کشور است،در اصل این طرح یک طرح ملی در کشور به حساب می آید؛ طرح مورد اشاره چارچوبهای آماری را به روز می کند.

مقتدایی ادامه داد: برای انجام این کار اطلاعات مربوط به سال پایه باید کاملاً بروز شود مقدمات تجدیدنظردر شاخص بهای کالا و خدمات و تغییر سال پایه از سال 1389 شروع شده است .

وی افزود: اما باید محاسبات سال 1390 به انجام برسد و کامل شود، بعد از اینکه محاسبات مربوط به این سال کامل شد شاخص از سال پایه 1383 به سال پایه 1390 انتقال پیدا می کند.

* تغییر رسمی "سال پایه" تا پایان سال/ سبد خانوار به هنگام می‌شود

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی با تأکید براینکه محاسبات سال 1390 تقریباً به پایان رسیده است، گفت: آمارگیری سال 1390 تا پایان  اسفند ماه سال مذکور انجام شده است و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردیده بعد از آن پردازش اطلاعات به‌دست آمده در دستور کار قرار گرفته و بر اساس آن  سبد جدید استخراج شده است که محاسبات مربوطه در مراحل نهایی است که پس از اتمام آن سال پایه تغییر خواهد کرد.

مقتدایی در همین ارتباط با تأکید براینکه بانک مرکزی در تلاش است تا سال پایه را از 83 به 90 تغییر دهد، تصریح کرد: انشاءالله تا پایان سال جاری این امر نهایی می‌شود؛ شاید در سال 92 اعلام نهایی و رسمی تغییر سال پایه انجام شود.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی درباره تغییر سبد خانوار(مبنای محاسبه نرخ تورم)، گفت: تجدید نظر در سال پایه به همین معناست؛ وزنهای کالاها در سبد بر اساس مبنای مصرف خانوار در سال 90 تغییر خواهد کرد.

مقتدایی اضافه کرد: ممکن است برخی از اقلام موجود در سبد فعلی خانوار خارج و یا برخی به این سبد اضافه شوند؛ بخاطر اینکه سلیقه و الگوی اقتصادی خانوار تغییر کرده است به‌طور حتم تغییراتی در نوع، وزن و مدل کالاهای موجود خواهیم داشت.

* "اینترنت" به سبد جدید اضافه شد/ افزایش اقلام سبد خانوار به 390 کالا

این مقام مسئول در بانک مرکزی همچنین درباره اقلام جدید در سبد خانوار تصریح کرد: الان دقیقاً نمیتوانیم درباره کالاهایی که خارج یا وارد شده اند صحبت کرد اما مطمئنا ًقلم  "اینترنت" به سبد خانوار جدید اضافه شده است.

وی درباره اینکه کدام کالاها به سبد جدید اضافه یا کسر شده اند؟ گفت: هر قلم کالایی که در سبد خانوار (ضریب قابل قبولی برای قیمت گیری) بیاورد مطمئناً از سبد حذف نخواهد شد؛ اینطور نیست که قلم کالایی را عمداً حذف و یا قلم کالایی را عمداً اضافه کرد.حتما حذف یا اضافه یک قلم به سبد شاخص مبنای علمی و فنی دارد.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی تأکید کرد: براساس استاندارد یک قلم کالا در سبد خانوار اضافه یا کسر میشود؛ برهمین اساس اقلامی چون سفرهای خارجی از آنجایی که ضریب  دارند در سبد جدید هم هستند.

مقتدایی درباره تعداد کالاهای سبد جدید و قدیم خانوار گفت: در سبد جدید سال 90 تعداد اقلام بیشتر از سبد قبلی می شود؛ سبد قبلی 359 قلم کالا بود و سبد جدید احتمالا  380 الی 390 کالا را شامل می شود.

 

*بانک مرکزی محاسبه و اعلام آمارهای اقتصادی را متوقف نمیکند

وی در ادامه این گفت‌وگو با تسنیم درباره سرانجام مرجع رسمی اعلام آمارهای اقتصادی بخصوص نرخ تورم و ضمن ارائه توضیحاتی در ارتباط با اعلام نرخها از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی، افزود: بانک مرکزی محاسبات خود را انجام میدهد؛ سیاستگذار پولی آماری را که از صحت آنها مطمئن است مورد استفاده قرار می دهد.

مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی با تأکید براینکه محاسبات مربوط به نرخ تورم و آمارهای اقتصادی بدون هیچ وقفه ای و در هر شرایط توسط این بانک انجام می شود،گفت: از سال 1315 تا کنون هیچ وقت برنامه ای برای متوقف کردن تولید آمارهای اقتصادی در بانک مرکزی نداشته ایم.

مقتدایی ضمن اشاره به بند "ج" ماده 54 قانون برنامه پنجم توسعه، افزود:اعلام و محاسبه امارها از سوی بانک مرکزی اقدامی کاملاً قانونی است چراکه مبنای محاسبات حقوقی، تعدیه مهریه یا چک، تعدیل حقوق، دستمزد و قراردادهای بین المللی محاسبات بانک مرکزی است.

وی تأکید کرد: اعلام آمارهای اقتصادی که توسط بانک مرکزی محاسبه شده می تواند از طریق شورای عالی آمار و یا نهادهای دیگر باشد؛ تصمیم گیران مربوطه باید این امر را معین کنند.

مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی در همین ارتباط به تشریح دلایل اختلاف آمار این بانک و مرکز آمار در خصوص نرخ تورم پرداخت و گفت: یکی از دلایل اختلاف در حال حاضر "سال پایه" است طبق ادبیات شاخص لاسپیرز هر چقدر از سال پایه دور شویم اُریبی ارقام نسبت به واقعیت بیشتر خواهد شد.

به گفته این مقام مسئول در بانک مرکزی، همه کسانی که در مورد تورم و شاخص لاسپیرز با مبنای سال پایه سابق اطلاعات دارند این موضوع را می دانند؛ سال پایه مورد محاسبه مرکز آمار ایران سال 81 و بانک مرکزی سال 83 است.

وی دیگر دلیل اختلاف آماری بانک مرکزی و مرکز آمار را "سری زمانی" عنوان و تصریح کرد: سری زمانی بانک مرکزی در خصوص محاسبه نرخ تورم از سال 1315 تا کنون است، در تحقیقات مبتنی بر سری زمانی، علمی، کاربردی و حوزه های مربوط به قضاوت اگر سری زمانی طولانی تر از 7 الی 8 سال مورد نیاز باشد قاعدتاً باید از سری زمانی بانک مرکزی استفاده شود.

مقتدایی در ادامه "نحوه آمارگیری ها" را از دیگر دلایل این اختلاف اماری برشمرد و اضافه کرد: همکاران متصدی جمع آوری اطلاعات بانک مرکزی مستقر و مقیم و در شهرها هستند؛ مطمئناً وقتی دو بررسی با دو روش  متفاوت انجام میشود اختلافاتی ممکن است در اقلام سبد کالایی باشد اما از نظر اصول کلی چنانچه اختلافی باشد ترجیح می دهیم در کمیته های کارشناسی بررسی کنیم و جایگاه این موارد رسانه نیست.

* در اداره آمار اقتصادی نرخ تورم هدف نداریم/ تلاش بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول

این مقام مسئول در بانک مرکزی در ادامه یکی از برنامه های این بانک را محاسبه و اعلام آمارهای اقتصادی دانست و در پاسخ به پیش بینی نرخ تورم پایان سال خاطرنشان کرد: در حوزه های تحقیقاتی ممکن است پیش بینی هایی داشته باشیم اما قاعدتاً حوزه آماری بانک مرکزی حوزهای است که محاسبات را براساس وقایعی که اتفاق افتاده انجام میدهد؛ مثل این میماند که از آزمایشگاهی پرسیده شود که پیش بینی شما برای وجود یک ماده خاصی در خون در سه ماه آینده یک فرد چقدر است ؟ مطمئناً آزمایشگاه پاسخ میدهد من درباره شرایط فعلی این فرد میتوانم به شما اطلاعات بدهم و بر اساس نمونه گیری انجام شده شاخصها را اعلام می کنند.

مقتدایی تصریح کرد: بانک مرکزی براساس بررسی آماری، امارهای اقتصادی را محاسبه و تولید میکند نه براساس پیش بینی ها و مدلها؛ مدلهای پیش بینی برای کارهای تحقیقاتی خوب هستند اما برای حیطه کار امار مورد بررسی و آماری که مبتنی بر نمونه گیری و بررسی میدانی باشد نه  قاعده بر وقوع اتفاقات و جمع اوری داده ها و سرانجام محاسبات نهایی است.

مدیرکل اقتصادی بانک مرکزی ضمن تأکید براینکه "نرخ تورم هدف" در این حوزه در نظر گرفته نمی شود، گفت: ممکن است در مدلهای پیش بینی براساس اطلاعات موجود پیش بینی هایی برای تورم انجام بدهیم اما هیچ وقت در حیطه وظایف اداره آمار اقتصادی نرخ تورم را هدفگذاری نمی کنیم؛ شاید در بخشهای دیگر برای برنامه ریزی های اقتصادی هدفی را برای نرخ تورم در نظر بگیرند.

خبرنگار پرسید در سالهای قبل به کرار رئیس کل بانک مرکزی از تورم تک رقمی در محافل مختلف سخن میگفت و البته در مقطعی هم نرخ تورم تک رقمی محقق شد، با توجه به صحبت های حضرت عالی این برداشت درست است که بگوییم در آن زمان هم نرخ تورم هدف مورد توجه بانک مرکزی نبوده است؟

مقتدایی در پاسخ بیان کرد: سیاستگذار پولی با استفاده از ابزارهای مختلف حتماً نرخ تورم را بخاطر حفظ ارزش پول کنترل خواهد کرد؛ بانک مرکزی از ابزارهای خود استفاده می کند تا نرخ تورم را در یک محدوده قابل قبولی نگه دارد.این موضوع با موضوع محاسبات تورم دو مقوله جداگانه است  ودر دو حوزه مستقل انجام می شود.