به گزارش خبرنگار دانشگاه باشگاه خبرنگاران، منوچهر متکی وزیر سابق امور خارجه کشورمان در نشست بررسی مسائل روز کشور که در دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی با حضور دانشجویان این دانشگاه برگزار شد، اظهار داشت: اگر بخواهیم موضوعات مهم کشور را فهرست و اولویت‌بندي کنيم اولین و مهمترین موضوع در این شرایط مسائل اقتصادی کشور است؛ موضوع مهمی که از پیروزی انقلاب تاکنون هم در آرمان‌های تعریف شده و هم در شعارها و هم در برنامه‌های پنج‌ساله به عنوان یکی از محورهای اساسی نظام مطرح بوده است.

وی مجموعه اقدامات انجام شده اقتصادي در سه دهه گذشته را قابل توجه دانست و با بيان اينکه صحبت ما درباره شرایط امروزی است، نه گذشته افزود: کلیاتی که در نگاه به یک اقتصاد موفق در کشور باید مدنظر داشت این است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان امور اقتصادی کشور مثل اصل کشورداری جزء علوم و تجربیات عرفی کشور است و موضوع یک کشور و جامعه خاص هم نیست و در همه کشورها مسائل اقتصادی، نقش قابل توجه داشته و سنگ زیربنای مسائل آن کشور است.

وزیر سابق امور خارجه تصریح کرد: جهت‌گیری‌های هر جامعه‌ای ممکن است متفاوت باشد، اما وقتی موضوعات اقتصادی را فهرست می‌کنیم در همه جا آن قواعد وجود دارد که عدم توجه به آن اقتصاد را دچار مشکل می‌کند، اقتصاد نیز مانند هر حوزه علمی دیگر یک تخصص بوده و قطعا از مباحثی است که در پروسه تصمیم‌سازی باید به آن توجه کرد، لذا در امر کشورداری و مسائل اقتصادی اگر کسی بگوید من همه چیز را می‌دانم در واقع بزرگان معتقدند او هیچ چیز نمی‌داند زیرا بیان این حرف با گستردگی و پیچیدگی‌های امر کشورداری و اقتصاد در توان و بضاعت یک فرد یا یک مجموعه نیست و اين کار، یک کار تخصصی است.

متکی گفت: گاهی مسائل اقتصادی در شرایط عادی بررسی می‌شود، مانند پیاده‌روی که در مسیر هموار یک نوع است اما اگر مسیر سنگلاخ باشد نوع برنامه‌ریزی و حرکت متفاوت است؛ مدیریت اقتصادی در شرایط عادی ممکن است با برخی اشتباهات مواجه شود و برنامه‌ریزان، اشتباهات را با سیستم‌های کنترلی، آسیب‌شناسی کنند، اما اگر اقتصاد در شرایط خاصی قرار گیرد صاحب‌نظران می‌گویند ما حق اشتباه زیادی نداریم و مطالعات جامع و دقیق نشان می‌دهد نباید سریعا تصمیمات را تغییر دهیم.

وی افزود: در شرایط سال‌های اخیر کشورمان مانند 5، 6 ماه اخیر که نوسانات ارزی را تحت تاثیر قرار داد و در شرایط آوار شده مجبور به تصمیم‌سازی‌های جدید شدیم، معلوم شد که چه تاثیراتی از تصمیمات دائما در حال تغییر دیده می‌شود.

متکی اظهار داشت: همزمان با اعزام ما به ژاپن طرح تحریم ایران (داماتو) از سوی آمریکا تصویب شده بود و زمینه‌هایی وجود داشت؛ گاهی مسائل سیاسی این اثرپذیری‌های اقتصادی را بیشتر می‌کند که مثلا 10 تا 15 درصد تحریم، حوزه‌های 50 درصدی را تحت تاثیر قرار دهد، لذا اساتید، دانشجویان و محققین ما با این شرایط مانوس هستند که دامنه تاثیر تحریم‌ها و حوزه غیر تحریمی و چگونگی مدیریت آنها را به عنوان موضوعات اساسی بررسی می‌کنند.

وی تصریح کرد: زمان‌ناشناسی و تصمیم‌سازی بی‌موقع شرایط نامناسبی را بوجود می‌آورد؛ از اول سال جاری اعلام شد که نرخ واقعی ارز 1226 تومان نیست و باید نرخ ارز را به قیمت واقعی خود نزدیک کنیم. تقریبا اوایل تابستان، کمیته مشترک دولت و مجلس اعلام کرد که نرخ دلار می‌تواند 1700 تا 1800 باشد که تا 2000 تومان نیز می‌تواند افزایش یابد، بعد از آن 2 ماه تصمیمی گرفته نشد، لذا بازار بر جامعه آوار شد یعنی قیمت لجام گسیخته‌ای در بازار بوجود آمد که در عرض یک روز دلار 500 تا 700 تومان افزایش یافت؛ این دلیل اقتصادی ندارد و دلیل تحریم‌هم ندارد چون در تحریم حوزه مصرف و تولید معلوم است، اما اگر مکانیزم تعریف شده‌ای که درست هم بوده و تصمیم‌سازی را به عقب بیاندازیم تاثیرات این چنینی دارد.

وزیر سابق امور خارجه گفت:‌ کشورهای دیگر هم با مسائلی چون تورم و نرخ ارز مواجه بودند، اما باید ببینیم چگونه آنرا مدیریت کردند؛ در کشورهایی مانند هند، ژاپن و مالزی نیز این مسائل بوده اما به خوبی آنرا مدیریت کردند؛ در همان زمان که به ژاپن رفتند اقتصاد حبابی ژاپن را شاهد بودند، ژاپنی‌ها هزار میلیارد دلار وام داده بودند که در مسکن به کار گرفته شود اما با عدم بازپرداخت آن دچار مشکل شدند و آنها فکر کردند که چگونه این مشکل را حل کنند از سوی دیگر کشورهایی مانند مالزی، اندونزی، تایلند و فیلیپین هم بخشی از اقتصاد‌هایی بودند که تحت تاثیر اقتصاد ژاپن قرار داشتند اما در مالزی "ماهاتیر محمد" کاری کرد که برابری پول آن کشور با دلار با فراز و فرودی که پدیدار شد تقریبا ثابت ماند، کار ژاپنی‌ها نیز با تدبیری که اندیشیدند و وام هزار میلیارد دلاری را داده بودند حتی جرج بوش در بحران اقتصادی آمریکا نتوانست انجام دهد زیرا در آن دوران نیز آمریکا نیز همین کار را کرد ولی دچار رکود شد، لذا اگر به اقتصاد دنیا لطمه‌ای وارد شود به دلیل وابستگی تجارت جهانی به دلار بر اقتصادهای دیگر نیز اثر می‌گذارد.

وی افزود: ما در حوزه اقتصادی باید به دو واقعیت توجه کنیم اول اینکه اقتصاد ایران در معرض هجمه، فشار و هزینه‌زایی برای اداره امور و کشورداری است و دومین مورد اینکه باید در مدیریت اقتصاد تدبیر کنیم زیرا نزدیک‌ترین پیش‌بینی‌ها نیز تنها 20 درصد مشکلات را تحت تاثیر تحریم‌ها دانستند و 80 درصد حوزه‌ای است که اگر درست عمل کنیم تحت تاثیر تحریم نیست.

متکی با بیان اینکه اولویت دوم در شرایط کنونی کشور روابط خارجی است، اظهار داشت:‌ در این حوزه ظرفیت‌های روابط خارجی ما در تعامل با محیط بین‌الملل است، دستگاه دیپلماسی دروازه حفظ استقلال یا وابستگی یک کشور و از دستگاه‌های حساس کشور است. در یکی از سمینارهایی که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم فرمودند که وزارت خارجه یک وزارتخانه مانند وزارتخانه‌های دیگر نیست بلکه به نوعی برابر با همه وزارتخانه‌ها است که کار داخلی کشور را انجام می‌دهند.

وزیر سابق امور خارجه افزود: اساس این وزارتخانه بر گفتگو و ارتباط است. اولین لطمه در این زمینه این است که بر یک کشور بی‌ارتباطی تحمیل شود؛ اگر به هر دلیلی بازیگران بین‌الملل با يک نظام مشکل داشته باشند باید تلاش دستگاه دیپلماسی این باشد که بی‌گفتگویی و بی‌ارتباطی نباشد؛ روابط خارجی هم مثل اقتصاد یک فن و تخصص است.

وی تصریح کرد: در دیپلماسی عمومی و روابط خارجی، مبانی یک نظام باید تبیین شود و شبهه‌های ایجاد شده نسبت به این مبانی برطرف شده و نقطه‌های تفاهم در عین توجه به طرف مقابل ایجاد شود؛‌در واقع دیپلماسی یک لجبازی و روکم‌کنی طرف مقابل نیست و وقتی در موضوعی وارد می‌شویم فقط در همان موضوع می‌خواهیم که بحث کنیم؛ ملموس‌ترین مثال که حدود یک دهه با آن مواجهیم بحث هسته‌ای است؛ ما در این موضوع به دنبال این بودیم که به عنوان عضو NPT از حق غنی‌سازی خود استفاده کنیم و 3.5 درصد سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های برق را به توليد کرديم، اما وقتی سوخت راکتور تهران که از قبل از انقلاب آمریکا به ما می‌داد و بعد از انقلاب قطع کردند و ما از جاهای دیگر می‌گرفتیم و باز هم کشورهای دیگر فشار آوردند و مانع از دادن آن به ما شدند تصور می‌کردند ما نمی‌توانیم آنرا خود به دست آوریم.

متکی تصریح کرد: در جلسه‌ای خدمت مقام معظم رهبری همین موضوع را عرض کردم که اهداف ما چیست و غربی‌ها هدفشان چه بود؛ هدف آنها تعلیق داوطلبانه، تعلیق دائمی و ... بود که با وجود فشارهای ایذایی باز هم به هدفشان نرسیدند، لذا الان زماني است که ما باید دیپلماسی جدید را در جایگاه کسی که برنده شده و دست برتر را دارد طراحی کنیم زیرا مشکل طرف غربی بحث کسب وجهه است؛ ما باید فکر کنیم چگونه می‌شود کسب وجهه‌ای برای غرب هم صورت گیرد. در یک کفه ترازو ما حقوق خود را مبتنی بر اصول خود قرار می‌دهیم و آنها باید به آن اذعان کنند و در طرف مقابل هم سعی می‌کنیم که برای آنها کسب وجهه شود.

وزیر سابق امور خارجه افزود: من با رئیس‌جمهور نیز مطرح کردم که غربی‌ها هیچوقت به ما نمی‌گفتند که شما حق ندارید انرژی‌ هسته‌ای داشته باشید بلکه می‌گفتند ایرانی‌ها را باید وادار کنیم تا به دنبال سلاح هسته‌ای نباشند، البته ما به دنبال آن نبودیم. رهبر دینی نظام فتوای حرام بودن سلاح هسته‌ای را داده و هیچکدام از مقامات کشور نیز نگفته‌اند که به دنبال این سلاح هستند و کشورمان ‌آماده همکاری با آژانس بوده است بنابراین این قضیه اثبات می‌کند که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست اما در اینجا از بحث هسته‌ای جز برای خود کشور نمی‌خواستیم استفاده کنیم.

وی گفت: در حوزه روابط خارجی با حفظ اصول و مبانی خود باید دائما در حال تولید سناریوهای مختلف باشیم، آنچه که مشخص است ما یک رژیم را به رسمیت نمی‌شناسیم و در خصوص آمریکا نیز شرايط ویژه‌ای داریم اما با دیگران شرایط گفتگو را داریم.

متکی اظهار داشت: هیچ اشکالی ندارد که مسئولان با یکدیگر دیدگاه‌های متفاوت داشته باشند. چرا نتوانیم در روابط داخلی نیز مانند روابط خارجی این دیدگاه‌ها را داشته باشیم؛‌ متاسفانه ما یک مقدار بداخلاق شده‌ایم و در آموزه‌های دینی ما گفته شده نقاط مثبت را علنی بگویید و نقاط منفی را در جلسات خصوصی، اما ما به غیر از این عمل می‌کنیم.

وزیر سابق امور خارجه افزود: اساتید ما می‌گویند که اساس برخی مقولات مانند امنیت اقتصادی و امنیت سیاسی و اجتماعی مهمتر از خود آن مقولات است، لذا باید نسبت به ادبیاتی که نسبت به یکدیگر استفاده می‌کنیم اساس بی‌اعتمادی را نسبت به یکدیگر بالا می‌بریم همه اقشار جامعه ما در کنار مسئولان کار واحدی را انجام می‌دهند اگر اینطور نگاه کنیم که دوره مسئولیت‌مان گذرا است و تمام می‌شود و همه تلاش‌هایمان را به کار گیریم و در کنار هم عمل کنیم، بسیاری از مسائل حل می‌شود؛ البته این به معنای پذیرفتن نظرات یکدیگر نیست بلکه به معنای گفتمان درون سیستمی است که محصول آن هم‌افزایی است، لذا ما می‌توانیم با تدبیر، مقاومت، همدلی و هم‌افزایی در کنار یکدیگر قرار گیریم و از شرایط امروز عبور کنیم.

انتهاي پيام/