به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه در این کارگاه آموزشی دکتر پیمان میکائیلی مدیر گروه فارماکولوژی دانشکده داروسازی ارومیه به سخنرانی در خصوص مبانی ، تاریخچه و اصطلاح شناسی طب سنتی ایران و جهان نگاهی اجمالی به مفهوم طب سنتی ، چیستی و جایگاه آن در میان طب نوین پرداخت . وی به تاریخچه طب در چهار تمدن باستانی و اصول طب سنتی و مبانی آن شامل ارکان ، اخلاط و قوا اشاره نمود و در ادامه به طب دوره اسلامی و مقاطع مختلف طب در این دوره پرداخت . دکتر میکائیلی در ادامه گفت : طبیبان و داروسازان دوره اسلامی با در دست داشتن تجربیات پیشینیان ( طب یونانی ، رومی ، هندی و ایرانی ) و منابع سریانی و مصری تا سالها پیشتاز در دانش طب و داروسازی بوده اند . این برتری دانش دوره اسلامی در علوم دارویی و داروسازی حتی برجسته تر و دارای نوآوری بیشتری بوده است . وی در پایان تاریخچه ای از سیر عطاری سنتی تا داروخانه نوین در ایران را بررسی نمود و به نقش دولت ها یا حاکمیت در توسعه علوم دارویی و افزایش بهداشت عمومی جامعه پرداخت .

دکتر امیر ایپکچی زاده متخصص طب سوزنی از انستیتوی بین المللی طب سوزنی پکن سخنران بعدی کارگاه بود وی طی سخنانی گفت : طبق اسناد تاریخی ، طب سوزنی قدمت چندین هزار ساله دارد و طی قرنها با تلاش عده زیادی از محققین علمی روز به روز پیشرفت و به شکل استاندارد مدرن در آمده است و از طرف سازمان جهانی بهداشت مو.رد تایید قرار گرفته است ضمناً وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز مدارک معتبر افراد آموزش دیده را تایید می کند و از طرف سازمان نظام پزشکی کشور مجوز ارائه خدمات طب سوزنی به آنها داده می شود .

طیف اثر این تکنیک درمانی در مداوای بیماریها و آسیبهای ایجاد شده ، وسیع است و در تسکین علایم یا درمان انواع زیادی از بیماریها کاربد دارد ( از قبیل سردردها ، درد زانو ، درد گردن ، میگرن و ... ) .

طب سوزنی شاخه ای از طب سنتی چین است که علم و اساس آن بسته به محل و عملکرد نقاط مخصوص طب سوزنی در بدن می باشد . این طب یک متد درمانی است که با فرو کردن سوزنهای بسیار نازک در نقاط گوناگون و خاص بدن انجام می گیرد . این نقاط از قله سر تا کف پا ها در تمامی بدن وجود دارند .

۱۲ کانال اصلی طب سوزنی در بدن وجود دارد که ۳۶۱ نقطه استاندارد طب سوزنی روی آنها قرار دارد . کانالها و نقاط طب سوزنی دارای اسامی لاتینی و بین المللی می باشند . پیدا کردن نقاط بر اساس لندمارک های آناتومیکی قابل دید یا قابل لمس روی بدن هست ( مفاصل ، شیارهای طبیعی ، فضای بین دنده ای یا مهره ای و ... ) سوزنهای طب سوزنی تو پر بوده و قابل انعطاف می باشند و قطر آنها ۲/۰ الی ۳/۰ میلی متر ( به ضخامت یک تار مو ) می باشد و از جنس استیل هستند . عمق فرو رفتن سوزن بستگی به بافت منطقه مورد نظر دارد .

پنج مکانیزم شناخته شده طب سوزنی بر اساس طب کلاسیک :

۱ – لوکال

۲ – قطعه ای

۳ – خارج قطعه ای

۴ – سنترال

۵ – میو فاسیال

بطور خلاصه می توان گفت :

الف ) تحریکات طب سوزنی باعث تسهیل جریان گردش خون مویرگی در موضع مورد نظر می شود و درنتیجه مواد التهابی ازآن ناحیه دور شده و نیز موجب تغذیه کافی و مناسب بافت آسیب دیده و در نتیجه ترمیم آن می شود.

ب ) در درمان با طب سوزنی فیبرهای عصبی مهار کننده درد بیشتر فعال می شود.

ج ) در طی درمان با طب سوزنی پیامهایی توسط اعصاب محیطی به سیستم عصبی مرکزی منتقل شده و باعث آزاد شدن موادی از قبیل اندورفین، انکفالین، سروتونین،... می شود که خاصیت ضد دردی یا تسکینی دارند.

د ) از نظر جنین شناسی تکامل دستگاه عصبی و پوست هر دو از اکتودرم می باشد لذا در سطح بدن نقاط خاصی وجود دارند که با ارگانهای داخلی وسایر اعضای بدن می توانند ارتباط داشته باشند. سوزن زدن به این نقاط می تواند پایانه های بخصوص عصبی را تحریک و در نهایت درمان موثر در عضو بیمار شده ایجاد نماید.

ه ) پتانسیل الکتریکی نقاط طب سوزنی نسبت به سایر مناطق بدن متفاوت است و آنها نقاط هدایت کننده الکتریکی واکنش داری هستند که با نواحی نزدیک پوست ارتباط دارند، تحریک این نقاط بر جریانات الکتریکی اعصاب اثر گذاشته که آنهم بر ترمیم اعصاب آسیب دیده و یا تنظیم فعالیت عضلات یا سایر ارگانهای مربوطه موثر است.

و ) نقاط طب سوزنی به ساختمانهای بخصوص آناتومیک بدن نزدیک هستند.

روشهای تحریک الکتریکی و حرارت درمانی نیز همراه با طب سوزنی کاربرد فراوان دارد .

انجام طب سوزنی بر روی لاله گوش Auricular Acupuncture Therapy و انجام آن بر کف دستها و پاها su juk Therapy گفته می شود .

طب سوزنی یک متد درمانی امن و بی عارضه ای است که می تواند در کنار درمانهای رایج مفید واقع شود ولی همواره لازم است جهت درمان صحیح بیماری ، پاتولوژی اصلی بیماری را در نظر داشت و سپس اقدام به طب سوزنی نمود .

طب سوزنی می تواند همراه دارو که اثرات آن را افزایش می دهد انجام گیرد و در برخی موارد می تواند جایگزین دارو شود که در این صورت مصرف دارو در بیمار کمتر شده و یا بی نیاز از دارو خواهد شد لذا عوارض جانبی داروها را کمتر خواهیم داشت .

بی تردید علم به پاسخ ئتمام سوالات در درمان بیماریها دست نیافته و خلا های فراوانی در دانش و فهممان در درمان بیماریها هم در طب کلاسیک و هم در طب سوزنی وجود دارد .

دکتر سید جلیل موسوی متخصص بیماریهای عفونی دیگر سخنران این کارگاه در سخنرانی خود تحت عنوان کلیات مبانی طب سنتی ایران ضمن اشاره به تعریف طب از نظر ابن هندو در کتاب مفتاح الطب ، ابوبکر ربیع بن احمد، شاگرد رازی در کتاب هدایت المتعلمین و شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب قانون گفت : نکته مهم این است که هدف پزشکی و وظیفه اصلی پزشک در این تعاریف و منابع حفظ تندرستی انسان است.

وی افزود : دو گروه در میدان طب سنتی به خطا رفته اند. گروهی افراط کرده و گروهی تفریط.گروه اول طب سنتی را مدینه فاضله کرده و طب مدرن را از ریشه می زنند وگروه دوم هیچ ارزش و جایگاهی برای طب سنتی قایل نیستند و هر دو گروه از این جهت در جهالت هستند. ولی باید دانست که اولاً طب سنتی در تضاد و مقابل طب مدرن نیست. بلکه تکمیل کننده هم هستند با اهداف مشترک و ثانیاً طب سنتی همانند طب مدرن نقاط قوت و نقاط ضعف دارد.

دکتر موسوی در خصوص نظر سازمان جهانی بهداشت در مورد طب سنتی گفت : سازمان بهداشت جهانی از حدود ۴۰ سال پیش توسعه طب سنتی را مورد توجه قرا داده است.این تصمیم بر دو پایه استوار است:

- عدم دسترسی بسیاری ازافراد به خدمات اولیه بهداشتی درمانی که دربعضی کشورها تا ۸۰% جمعیت را شامل میشود.

- عدم رضایت از درمانهای طب جدید به خصوص در باب بیماریهای مزمن و عوارض جانبی داروهای شیمیایی

لذا WHOاستفاده از طب سنتی را در سیستم خدمات بهداشتی و درمانی توصیه می کند و اخیرا برنامه استراتژیک توسعه و ترویج طب سنتی را در ۴ محور منتشرکرده است:

- محور اول: شناخت طب سنتی و سیاستگذاری و ارائه برنامه مناسب

- محور دوم: توسعه آموزش و تحقیقات بخصوص در سطح دانشگاهها

- محور سوم: ایجاد وحدت و همکاری بین کارکنان طب سنتی و طب جدید

- محور چهارم: توسعه کاشت گیاهان دارویی مورد نیاز برای جلوگیری ازتخریب منابع طبیعی

دکتر سید جلیل موسوی در ادامه طب سنتی ایران را به دو بخش تقسیم نمود :

الف ) طب سنتی مکتوب

- شامل کتب و رسالات حکمای ایرانی است که تعداد آنها بر هزاران مجلد بالغ می گردد.

- قانون در طب(ابن سینا)

- شرح اسباب و علامات (نفیس بن عوض کرمانی)

- الحاوی(محمد ابن ذکریای رازی)

- الاغراض الطبیه(سید اسماعیل جرجانی)

- خلاصه تجارب (بهاء الدوله رازی)

- فردوس الحکمه(علی بن طبری)

- رساله در نبض(ابن سینا)

- رساله افیونیه(عمادالدین محمود شیرازی)

- رساله آتشک (عمادالدین)

ب ) طب سنتی شفاهی

- شامل تجارب و اطلاعاتی است که سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و حاوی روشهای مختلف بهداشتی و درمانی است.

- ایران به دلیل سابقه تاریخ طولانی و نیز اقوام و نژادها و زبانهای مختلف و اقلیم های متفاوت کشوری سرشار از تجارب و آراء و عقاید طبی شفاهی است.

- تدوین این قسمت ازطب سنتی ایران که امروزه تحت عنوان گیاه شناسی بومی، فارماکولوژی بومی و طب بومی مورد توجه جهانیان است اهمیت خاصی دارد.

وی دلایل لزوم احیای طب سنتی ایران را :

۱- نقش اقتصادی

۲-دسترسی آسان و ارزان بودن

۳-تکیه بر جنبه های اخلاقی

۴-دستیابی به داروها و روشهای جدید

۵- طب سنتی بخشی از هویت ایرانی و اسلامی ماست. طب سنتی بخشی از فرهنگ ما و میراث گذشتگان است.

۶- پاسخگویی به رویکرد و تقاضای مردم و هدایت آن در مسیر درست

عنوان کرد و در نهایت موارد زیر را پیشنهاد نمود :

۱ – استمرار کارگاههای طب مکمل جهت شناساندن و آشنایی اساتید و کارکنان بهداشت و درمان استان

۲ – ایجاد مراکز تحقیفاتی و درمانگاهی و ساماندهی افراد علاقمند در امر طب مکمل

۳ – جمع آوری منابع طب بومی ، فارماکولوژی بومی و گیاه شناسی بومی و بهره برداری مناسب در طب سنتی

راه اندازی دانشکده طب سنتی در استان

دکتر ساکی رئیس دانشگاه و متخصص روانپزشکی و طب سوزنی دیگر سخنران کارگاه بود که طی سخنانی گفت : طب مکمل و جایگزین بعنوان یکی از عمده مباحث موجود در دنیای طب امروز مطرح می باشد و طب سنتی و سوزنی نیز بعنوان طب مکمل می توانند مورد استفاده پزشکان قرار گیرند . دکتر ساکی افزود : اگر پزشکان در کنار طب نوین از طب مکمل هم در درمان بیماران کمک بگیرند در درمان بیماران موفق تر خواهند بود زیرا پزشک ، بیمار را کاملاً تحت مراقبت قرار می دهد و از روند درمان و نحوه تاثیر گذاری آن بیشتر اطلاع کسب می کند . وی که از متخصصین طب سوزنی می باشد سو جوک تراپی را یکی از روشهای طب سوزنی عنوان نمود که بیشتر بر دستها و پاها متمرکز است . دکتر ساکی در سخنرانی خود سه سیستم درمانی طب سوزنی را مورد بحث قرار داد:

۱ - انطباق( Standard Corresponden System )

۲ - حشرات( Insect System of Correspondence)

۳ - مینی سیستم( Mini System of Correspondence )

دکتر ساکی همچنین به مباحثی ازmeridian ها ( کانالها ) در طب سوزنی و نیز magnetic therapy و color therapyپرداخت وی افزود : امروزه طب سوزنی یکی از روشهای مناسب برای درمان بیماریهابشمار می رود و از مزیتهای آن می توان به تشخیص و درمان سریعتر و اثر بخشی بیشتر و عدم آسیب رسانی به بافتهای بدن اشاره نمود . اساس طب سوزنی به روش سوجوک بر این جمله استوار است که:

دست هادستگاه کنترل بدن هستند/س