به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد، امروزه نیز هنوز در رشته های مختلف ورزشی نشانه هایی از فرهنگ پهلوانی ورزشکاران ایران زمین را که بجا مانده از تاریخ کهن سرزمین مان است را شاهدیم. آنجا که قهرمان کشتی گیر به هنگام ورود به تشک کشتی، وزنه بردار هنگام برداشتن سنگین ترین وزنه ها یا فوتبالیست هنگام ورود به زمین چهارگوش فوتبال، خاک را می بوسد و بعد وارد گود مقدس ورزش می شود نمودی از هزاران نشانه فرهنگ ورزشی میهن مان است.

ورزش باستانی ایرانی ریشه در اساطیر کهن ایران از گذشته تا امروز دارد و به همین دلیل است که تمام حرکات ورزشکاران و وسایلی که از آن استفاده می کند هر کدام نماد و نشانه ای از فرهنگ کهن ایران درروزگاران دور است.

تاریخ کشور ما شاهد شواهد بسیاری از پهلوانی ها و دلاوری ها و افتخارات پرشکوه انسانی است که در کنار فرهنگ چند هزار ساله ما شکل گرفته است. فرهنگ پهلوانی ایران زمین از گذشته تا امروز همیشه همنشین با جوانمردی بوده است.

گفته می شود زورخانه به شکل امروزی از قرن هفتم و پس از حمله مغول به وجود آمد. به شهادت برخی از منابع پوریای ولی نخستین زورخانه را در ایران پایه گذاری کرد.

حدود دویست سال پیش زورخانه جایی بود که مردان در آن ورزش می کردند و در هر کوچه پس کوچه شهر ساخته می شد. بام آن به شکل گنبد و کف آن گودتر از کوچه بود. درب زورخانه کوتاه ساخته می شد تا هنگامی که فرد می خواهد وارد شود به حالت تعظیم و احترام وارد شود.

مرشد هنگام ورود هر تازه وارد زنگ را به صدا در می آورد و ورزشکاراران به همراه میاندار به وسط گود می آیند و به کمک اسباب و آلات ورزش باستانی که اکنون نیز مرسوم و معمول است حرکات ورزشی انجام می دهد.

علي اكبر قاسمي پيشكسوت ورزش باستاني و زورخانه اي استان معروف به پهلوان رستم در گفتگویي صميمي با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی ورزش و جوانان خراسان رضوی در ورزشخانه « لافتا طابران طوس» كه بدست خودش و با معماري و تزئيناتي كه نشان از فرهنگ كهن ايراني دارد، بيان داشت: براي حفظ و زنده نگه داشتن منش و مرام پهلواني كه سرچشمه آن فتوت و مردانگي مولای متقيان علي(ع) است بايد در گوشه و كنار شهرها نواي ضرب و زنگ مرشد زورخانه شنيده شود تا در مردم نيرویی فرا زمینی به وجود بیاید.

وي كه در خانه اي در كنار مسجد « فيل»، كوچه « سرحوضو » در محله قديمي « نواب صفوي » مشهد به دنيا آمد و آداب و سنن ورزش باستاني و مرام پهلواني را در زورخانه « طوس» مشهد كه اكنون با نام « باشگاه شهدا » در ميدان بيت المقدس قرار دارد از پدرش پهلوان قدرت و مرحوم سيدكاظم فاطمي آموخت. پهلوان رستم پهلواني را به زور بازو نمي داند و مي گويد: پهلوان واقعي كسي است دست به خير باشد، دردي را از درمانده اي دوا كند و مانند عياران براي حفظ آرامش و امنيت جامعه اش از هيچ تلاشي دريغ نكند.

پهلوان رستم با بيان اين شعر كه

«سر تعظيم فرود آور به هنگام ورود چون كه جاي ادب و رسم جوانمردان است»

«حرمت پيران نگه دار اي پسر تا نگردد طول عمرت مختصر»

در خصوص آداب و رسوم پهلواني اشاره مي كند: در زورخانه هاي قديم به كسي رخصت ورود داده مي شد كه نزد مرشد كهنه سوار خود با خوردن آب و نمك عهد مي بست كه نمك بخورد و نمكدان نشكند و تا آخر عمر لنگش را در همان زورخانه ببندد و با بعضي از ذكر علي چشمه پاكي و فتوت و مردانگي را تا پاي جان نگه دارد.

وی که از ابتداي فعاليتش 5 زورخانه در استان خراسان رضوي بنا كرده است به اهميت توجه بيشتر مسوولين به زورخانه و ورزش باستاني تاكيد مي كند و راه حفظ و رونق اين ورزش كه گنجينه فرهنگي و تاريخي ايران است را بازگرداندن پيشكسوتان به زورخانه ها و احترام به پهلوانان پيشكسوت كه روزگاري نماد جوانمردي و مردانگي بودند مي داند.

وي سبقه ورزش باستاني در ايران را حدود 3000 سال عنوان مي كند و آن را سرچشمه بسياري از ورزش ها مانند كشتي، جودو، تكواندو، ژيمناستيك و دو و ميداني مي داند و مي گويد: عياران و كهنه سواران در حدود 700 سال پيش براي كسب آمادگي در نبردهايي كه به منظور حفظ ناموس و امنيت و آرامش جامعه انجام می دادند در مخفي گاه هاي خود در سرآب هاي زيرزميني به تمرين با وسایل جنگی می پرداختند.

وی با اشاره به چگونگی استفاده از وسایل ورزشی در زورخانه ها به عنوان نمادی از ابزار جنگی گفت: تير و كمان اکنون جای خود را به كباده داده است، گرز همان ميل و گورگه است، شمشير، شننگ يا تخته شنو است، سپر همان سنگ و زنگ همان كلاه خود جنگ به حساب می آید و ضرب همان طبل جنگ است که مرشد می نوازد و هدف عیاران از تمرين آموزش فنون جنگي چيزي جز خدمت و دستگيري از مظلوم نبود و هدف از ورزشکار زورخانه ای چیزی جز ترویج منش و مرام پهلوانی نیست.

پهلوان رستم پيروزي انقلاب اسلامي را حاصل شجاعت علما و جوانمرداني نترس چون نواب صفوي می داند که در زورخانه ها درس آزادگی آموختند و مي گويد: در زورخانه، قبله يك ورزشكار، مرشدش است كه با حماسه سرايي، حماسه خواني، رجز خواني، اطهم خواني، منقبت خواني، نقالي و پرده خواني درس چگونه انسان بودن را به ورزشکاران می آموزد.

اين پيشكسوت ورزش باستاني با اشار به نقش پهلوانان گذشته در ايجاد صلح و آشتي و حل اختلاف ميان مردم به عنوان معتمد و دست گيری از نیازمندان، به نقش رسانه ها در باز شناساندن اين ورزش به جوانان و زنده نگه داشتن مرام منش جوانمردي تاكيد كرد و گفت: پهلواناني چون محمد رزاقي، استاد محمد توابي، جعفرزاده، حاج رضا احديان، حاج رضا عرفاني،‌ جوكار، نظام دوست، ‌محمد علي پهلوان، حسن مسلمی، استاد خراساني و حاج تقي نكونام كه از قديمي ترين پهلوانان استان خراسان رضوي هستند سال هاي عمر خود را با ميانجي گري ها و از خود گذشتگي هايشان باعث ايجاد صلح و دوستي ميان مردم و مشكل گشايي از آنان مي شدند كه بايد از آن ها ياد و دلجويي شود.

اين مرشد كهنه سوار كه فنون مرشدي را زيرنظر مرشد حسين ترشيزيان آموخته است با بيان اينكه مرشد بايد از مهارت هاي خاصي در آشنايي با دستگاه هاي موسيقي و ريتم و ضرب و آهنگ برخورد باشد، بر توجه به اين حرفه دشوار توسط مسوولين ورزش باستاني تاكيد مي كند و مي گويد: براي احياي اين حرفه بايد کشکول گدائي از سربندهاي زورخانه ها جمع شود و به مرشدي كه نه بيمه است و نه حقوقي دارد توجه بيشتري شود.

اين پيشكسوت ورزش باستاني با اشاره به یاد و نام پهلوان شورورزي از حماسه سرائي هايش در زورخانه های خراسان گفت که موجب شوق ورزشكاران می شد و از مهرباني و قلب رئوف پهلوان تختي یاد کرد که زماني كه به دعوت پهلوان حاج غلامرضا قشنگ به روستاي گوارشك مشهد آمده بود و به پاس ورودش گوسفند و شتر برايش قرباني كردند دچار اندوه شد و به قصاب گلايه کرد.

پهلوان قاسمی، احترام به پيشكسوت را سرلوحه هر ورزشکار زورخانه ای دانست و گفت: پهلواني در خون جوانان مشهدي است و هنوز احترام به پيشكسوت در گودها ديده مي شود.

وي كه حدود 80 سال از عمرش مي گذرد به مرام پهلواني جوانان زورخانه هاي مشهد اشاره مي كند و مي گويد: ياد پهلوانان هرگز نمي ميرد نگذاريم مرام پهلواني در جوانان ما بميرد.  /س