بله همين‌طور است و هميشه اين اتفاق رخ خواهد داد، اين جرياني طبيعي است. اما نبايد به اين صورت باشد كه يك نسل بروند پي كارشان و بعدش جوانان كار را از صفر شروع كنند. آن اتفاق كه سال 32 رخ داد، يك گسست بود، در حالي كه گرايش‌هاي نو بايد در كنار جريان اصلي تئاتر به وجود بيايد و آن‌وقت تاثيرشان را بگذارد. ما نبايد يك ساختمان را ويران كنيم تا بنايي نو بسازيم، ساختمان تئاتر هميشه و مستمر بايد نوسازي و به‌روز شود.

شما علاوه بر بازي، تجربه‌هاي گرانبهايي در نمايشنامه‌نويسي داريد. با اين حال هميشه مي‌خوانم و مي‌شنوم كه برخلاف برخي كارشناسان و استادان، براي نمايشنامه‌ها ارزش ادبي مستقل از اجرا قائل نيستيد.

چون تئاتر يعني بازي روي صحنه. شكي نداشته باشيد كه تئاتر فقط متن نيست، نمايشنامه بدون اجرا را بايستي روي طاقچه بگذاري. تئاتر خود زندگي است. من در دهه 30 چون نمايشنامه ايراني كم بود، دست به قلم بردم. هر چه هم نوشتم براي اجرا بود و نه براي چاپ شدن. نمايشنامه، متني براي مطالعه و خواندن نيست، براي اجراست.

شما سال گذشته در نياوران روي صحنه رفتيد و امسال هم نمايش «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورك» را در تئاتر شهر اجرا كرديد. بخش عمده‌اي از تماشاگرانتان در اين دو نمايش، جواناني بوده‌اند كه تازه وارد اين عرصه شده‌اند. چه حرفي براي گفتن به آنان داريد؟

منظورتان چه حرفي است؟

خب سن بسياري از آنان حتي نصف تجربه شما در تئاتر نيست و براي همين طبيعي است كه مي‌خواهند بدانند نگاه شما به اين هنر چيست؟

هر چيزي بگويم، تكراري است. اما چون اصرار مي‌كنيد تنها مي‌خواهم بر اين تاكيد كنم كه تئاتر شور دارد و با دلمردگي و سختي نمي‌شود كار كرد. در كار نمايش بايد انسان خود را زنده نگه دارد و روي صحنه زندگي كند.

يعني كاري كه نسل شما كرد.

ما روي صحنه تئاتر زندگي كرديم. ما براي تئاتر زندگي كرديم و همه روابط، شرايط و مسائل زندگي‌مان را با آن هماهنگ كرديم.

شما در تمام سال‌هاي فعاليت تئاتري خود، مديران زيادي را بر مسند كار ديده‌ايد. چه حرفي براي آنان داريد؟

قصد گله‌مندي ندارم، چرا كه مشكلات مادي هنرمندان آن‌قدر زياد است كه نمي‌توان در يك گفت‌وگو به همه آنها اشاره كرد. براي همين مي‌خواهم بر ضرورت حمايت معنوي مسئولان از هنر تاكيد كنم كه مي‌تواند احساس خوبي را هم به هنرمندان و هم به مخاطبان ارائه كند.

در مدتي كه نمايش «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورك» روي صحنه تئاتر شهر بود، از وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي گرفته تا معاونان ايشان و بسياري از مديران هنري كشور به تماشاي آن نشستند. از اين نظر فكر مي‌كنم كار شما ركورددار باشد. اين حضور چه كمكي مي‌تواند به تئاتر كشور داشته باشد؟

حضور مسئولان سياسي كشور در سالن‌هاي تئا‌تر و سينما، چند حسن دارد. اول آن كه آنان ارتباطي بي‌واسطه با بخشي از جامعه كه دغدغه‌هاي فرهنگي و هنري دارند، برقرار مي‌كنند، دوم اين كه با مشكلات و كمبودهاي اين حوزه آشنا مي‌شوند و سوم آن كه نمايش‌هايي كه مي‌بينند، بي‌شك در روحيه و منش آنان تاثير مثبت مي‌گذارد.

اجراي امسال «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورك» از نظر جذب مخاطب هم بسيار موفق بود. مخاطبان تئاتر را به نسبت 18 سال پيش چگونه ارزيابي كرديد؟

اشتياق زيادي به تئاتر داشتند كه باعث خوشحالي است. در بين تماشاگران، افراد مسني بودند كه مي‌آمدند و از جزئيات كارهاي دهه 40 من ياد مي‌كردند كه خودم تعجب مي‌كردم. جوانان هم مرا مي‌ديدند و تحليل‌هايي ارائه مي‌دادند كه نشان​دهنده هوشمندي و سواد بالاي آنان است. فكر مي‌كنم تئاتر ما از نظر سطح سواد و آگاهي مخاطب در وضع خوبي قرار دارد كه بايد قدرش را بدانيم.

يكي از شب‌ها، پس از پايان اجرايتان در محوطه بيروني تئاترشهر دچار حادثه شديد و دستتان شكست. آيا اين يك خاطره تلخ براي شما خواهد بود؟

نه به هيچ‌وجه. اتفاقا اجراي «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورك» يك تجربه لذتبخش برايم بود كه هيچ‌گاه از ياد نخواهم برد.

آيا در آينده نزديك شاهد هنرنمايي دوباره شما روي صحنه خواهيم بود؟

بعد از مدتي استراحت، تصميم خواهم گرفت. البته قول مي‌دهم تا زماني كه توان دارم، از صحنه پايين نخواهم آمد. انتخاب نمايش‌هايي هم كه بازي خواهم كرد، بيشتر براساس متن آن و هنرمنداني است كه در توليدش همكاري دارند. اميدوارم هر سال حداقل در يك كار حضور داشته باشم چون بشدت به تئا‌تر وابسته هستم.

60 سال خاطره با علي نصيريان

اين اتفاقي است كه در نمايش «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورک» هم رخ مي‌دهد. نويسنده جوان نمايش از حضور مهمان ناخوانده (علي نصيريان) در ابتدا احساس رضايت ندارد و بعد كم‌كم با او رابطه دوستانه‌اي پيدا مي‌كند.

البته مخاطبان تئاتر برخلاف احساس اين نويسنده جوان از همان ابتداي حضور نصيريان روي صحنه تئاتر از ديدنش خوشحال مي‌شوند و حضور اين مهمان ناخوانده را به فال نيك مي‌گيرند، چون او را بازي‌هاي خوبش را دوست دارند و حالا كه پس از 11 سال پا بر صحنه تئاتر گذاشته است اين فرصت را مغتنم دانسته و به تماشاي بازي اين هنرمند پيشكسوت مي‌نشينند؛ بازيگري كه حدود 60 سال است در اين عرصه فعاليت دارد و نسل‌هاي مختلف بازي‌هايش را در فيلم‌هاي متعدد دوست داشته و با آنها خاطره دارند. از قاضي شارع «سربداران» گرفته تا حاج يونس «ميوه ممنوعه» و «بوي پيراهن يوسف» و....

او در نقش مهمان ناخوانده هم خوش درخشيده است. البته اين نمايش كه سال‌ها پيش به كارگرداني فرهاد آئيش و با بازي آئيش و علي نصيريان در آمريكا، اروپا و تهران روي صحنه رفته بود، پس از سال‌ها دوباره در سالن چهارسو روي صحنه رفته است. نمايش «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورک» تنها دو بازيگر دارد؛ علي نصيريان و فرهاد آئيش. آئيش نويسنده جواني است كه در نيويورك زندگي مي‌كند. او فردي روشنفكر و سوررئاليست است كه به بن‌بست مدرنيته رسيده و در شرف خودكشي است. شخصي از ايران (نصيريان) مهمان او مي‌شود، مردي كه در اوج سادگي است و اين دو، هفت شبانه‌روز با يكديگر زندگي مي‌كنند و....

حضور علي نصيريان در اين نمايش به خودي خود براي مخاطبان سينما، تئاتر و تلويزيون جذاب است، اما حضور اين بازيگر با دست شكسته روي صحنه بر جذابيت ماجرا هم افزود. اين هنرمند پس از چند اجراي اول «هفت شب با مهمان ناخوانده در نيويورک» هنگام خروج از مجموعه تئاتر شهر دچار حادثه‌اي شد و دستش شكست، اما پس از يكي دو روز استراحت دوباره به صحنه تئاتر بازگشت و به اجراي خود ادامه داد.

البته اين نمايش حاشيه جالب ديگري هم داشته است؛ جمعه شب پنجم آبان در اجراي اين نمايش اتفاق غيرمنتظره‌اي رخ داد. يكي از تماشاگران نمايش كه فرد ميانسالي هم بود، در لحظات پاياني اجراي اول از جاي خود بلند شد و سالن را ترك كرد. او پس از آن كه به سالن بازگشت يكراست روي صحنه رفت، كنار نصيريان ايستاد و احوال او را پرسيد. بعد هم به گوشه سن رفت و نشست. نصيريان و آئيش اما نه تنها تمركزشان به هم نخورد بلكه خيلي راحت به اجراي خود ادامه دادند.