در این جلسه که با حضور طیف‌های گسترده دانشجویان در دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، طرفین به بررسی ابعاد مختلف عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور پرداختند.

در ابتدای جلسه مصطفی کواکبیان، انتقاداتی را در خصوص عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور مطرح کرد.

وی دستگاه دیپلماسی را فاقد استراتژی مدون و مشخص در سیاست خارجی دانست و فراز و نشیب های موجود در روابط ایران با کشورهای منطقه، بویژه کشورهای همسایه را ناشی از همین فقدان استراتژی ارزیابی کرد. وی اظهار داشت: «از مسائل دیگری که در اثر فقدان استراتژی مدون بوجود آمده، نامه نگاری های رئیس جمهور با باراک اوباما و بدون پاسخ ماندن این نامه هاست." وی افزود: "نمونه دیگر، حضور رئیس جمهور در سخنرانی رئیس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل است؛ آنهم در حالی که رئیس جمهور آمریکا هنگام سخنرانی رئیس جمهور ایران در جلسه حضور ندارد.»

دبیر کل حزب مردمسالاری در ادامه بدنه کارشناسی وزارت امور خارجه را «لخت» توصیف کرده و کارشناسی نبودن تصمیمات را از مشکلات دستگاه دیپلماسی دانست. وی گفت: «در قانون اساسی جمهوری اسلامی، شورایعالی امنیت ملی بالاترین نهاد تصمیم ساز دیپلماسی است در حالی که باید از توان کارشناسی وزارت امور خارجه استفاده شود؛ با اینحال مشخص نیست تا چه میزان کار کارشناسی در این وزارتخانه انجام می پذیرد.»

کواکبیان، برگزاری همایش «هولوکاست» در تهران را نتیجه فقدان کار کارشناسی دانسته و اظهار داشت: «شایسته نیست که بالاترین مقام اجرایی کشور در همایشی که با هزینه گزافی برگزار شده، حرفهایی بزند که با منافع ملی سازگاری ندارد.»

نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی قسمت اول از سخنان خود، به کاندیداتوری ایران جهت عضویت در شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره نمود و گفت: «ایران تنها 32 رای از کل آرا را از آن خود کرد؛ درحالیکه ژاپن بعنوان رقیب ایران 162 رای کسب کرد و لزومی به کاندیداتوری ایران وجود نداشت و این نیز از مصادیق تصمیمات غیرکارشناسی است.»

بعد از سخنان دبیر کل حزب مردمسالاری، حسن قشقاوی به برخی از انتقادات مطرح شده پاسخ داد. وی گفت: «وزارت امور خارجه در همه زمینه ها دارای استراتژی مدون است. اولا قانون اساسی حاوی مبانی و اصول کلی دیپلماسی کشور است. ثانیا اسنادی مانند برنامه چشم انداز بیست ساله، برنامه پنج ساله مصوب مجلس و امثالهم وجود دارند که همگی بیان استراتژی مدون در وزارت امور خارجه هستند.»

معاون کنسولی وزارت امور خارجه در ادامه افزود: "در ساختار وزارت امور خارجه، وزیر دارای دستیار ویژه در امور استراتژیک است که کارکرد اصلی وی تدوین استراتژی های مشخص، با بهره گیری از بهترین کارشناسان امور برای وزارت امور خارجه است. علاوه بر آن وجود معاونت های تخصصی و ادارات کل و کارشناسان مجرب نیز به تدوین استراتژی سالانه در خصوص کلیه کشورهای جهان می پردازند."

قشقاوی در ادامه ضمن اشاره به برگزاری باشکوه اجلاس عدم تعهد اظهار داشت: «چگونه ممکن است بدون استراتژی، اجلاسی در این سطح و با این برنامه و شکوه برگزار نمود؟ آنهم در حالی که سند پایانی اجلاس با 717 بند بعد از سه سال کار کارشناسی بعد از اجلاس قبلی در شرم الشیخ به تصویب رسید؟ اگر بدنه کارشناسی وزارت امور خارجه لخت بوده چگونه کارشناسان معاونت بین الملل توانستند چنین سند مهمی را تهیه نمایند؟»

سخنگوی سابق دستگاه دیپلماسی در خصوص حضور هیات ایرانی هنگام سخنرانی رئیس جمهور آمریکا اظهار داشت: «درست یا غلط، سنت اجلاس مجمع عمومی بگونه ایست که در جلسه افتتاحیه، ابتدا رئیس جمهور کشور میزبان که آمریکا است، سخنرانی نموده و بعد از وی دبیرکل سازمان ملل سخنرانی می کند. لذا طبیعی است که مانند سایر جلسات و اجلاس ها، جلسه افتتاحیه با حضور کلیه رهبران برگزار شود. این یک مسئله تشریفاتی است که هیات های کشورهای مختلف، چه موافق و چه مخالف آمریکا، در جلسه افتتاحیه شرکت می کنند.»

وی افزود: «با اینحال سخنرانی سایر رهبران در زمانها و روزهای بعد انجام می شود و طبیعی است که از تعداد حاضرین در جلسه افتتاحیه، در ادامه اجلاس کاسته شود.»

قشقاوی همچنین درخصوص نامه نگاری بین روسای جمهور ایران و آمریکا اظهار داشت: «نامه های مختلفی بین دو کشور رد و بدل شده. گرچه این کار در سطوح مختلف انجام گرفته اما اینگونه نبوده که پاسخی به نامه های یک طرف داده نشده باشد و اگر زمانی به مصلحت کشور باشد، جزئیات و مفاد نامه های رد و بدل شده در سطوح مختلف منتشر خواهد شد.»

معاون وزیر امور خارجه در خصوص مسئله هولوکاست، بحثهای مطرح شده در این رابطه را دارای پنج بعد دانسته و اظهار داشت: «مسئله هولوکاست از پنج قسمت بیست درصدی تشکیل شده است. بیست درصد اول مربوط به نفی یا تائید اصل واقعه است. بیست درصد دوم در خصوص آن است که چرا در هفده کشور مدعی آزادی بیان، پژوهش و جستجو درخصوص این واقعه عمل مجرمانه است؟»

وی در ادامه افزود: «بیست درصد سوم، پرسش از کشورهایی است که نه پژوهش و تحقیق، بلکه انکار هولوکاست را عمل مجرمانه می دانند. چگونه است که در این کشورها انکار خداوند و انبیا و همه چیز آزاد است اما انکار هولوکاست یک عمل مجرمانه است؟ چطور می توان واقعه ای چون کشتار ده میلیون نفر از مردم کنگو توسط استعمارگران اروپایی در قرون گذشته را نفی کرد اما انکار هولوکاست عمل مجرمانه است؟!»

وی همچنین اظهار داشت: «چهارمین سئوال در این رابطه آن است که هولوکاست درصورت وقوع توسط چه کسانی و کجا اتفاق افتاده است؟ اگر این اتفاق در اروپا و توسط آلمان نازی رخ داده، چرا باید فلسطینیان در خاورمیانه بهای آن را بپردازند؟»

وی افزود: «بیست درصد آخر نیز مربوط به این سئوال است که هولوکاست اساسا یک رویداد تاریخی متعلق به گذشته است یا مسئله روز است؟ اگر این یک رویداد تاریخی است پس چرا امروزه واکنش های دیپلماتیک علیه کشور ما نشان داده شده و برخی از سفرا احضار شده اند؟ و اگر مسئله روز است، چرا غرب ادعای تاریخی بودن و مربوط به گذشته بودن آن را مطرح می کند؟! این ها سئوالاتی است که بارها در مذاکرات مطرح شده و طرف غربی نتوانسته پاسخ مناسبی برای آنها ارائه نماید.»

معاون کنسولی، پارلمانی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه همچنین درخصوص کاندیدا شدن ایران برای عضویت در شورای امنیت سازمان ملل متحد اظهار داشت: «رای نیاوردن کشورها امری طبیعی و معمول است. بعنوان نمونه کشوری مثل هند با روابط گسترده و وجهه بین المللی برای عضویت در شورای امنیت کاندیدا شد اما کمتر از 50 رای را از آن خود کرد. با توجه به فضاسازی بوجود آمده علیه ایران، اخذ بیش از 30 رای نیز در جای خود جالب توجه بود.»

در ادامه جلسه، دبیر کل حزب مردمسالاری با دفاع از سخنان خود اظهار داشت: «من نگفتم که بدنه وزارت خارجه کارشناس نیستند. بلکه مسئله اینجاست که از توان کارشناسی وزارت امور خارجه استفاده نمی شود؛ بلکه اکثر تصمیمات در ریاست جمهوری گرفته می شوند."
کواکبیان افزود: "در برخی از انتصابات مشاهده شده که روابط بر ضوابط غلبه دارند. بعنوان نمونه دو تن از وزرای سابق دولت بدون هیچگونه سابقه دیپلماتیک در دو کشور مهم سفیر شده اند.»

نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، «موازی کاری» را یکی دیگر از مشکلات دستگاه دیپلماسی کشور دانسته و اظهار داشت: «این به چه معناست که رئیس جمهور دنیا را به پنج قسمت تقسیم کرده و مشاورینی برای رسیدگی به امور این پنج قسمت تعیین کند؟ کسانی که برای اینکار انتخاب شده اند تا چه حد به مسائل دیپلماتیک آشنایی دارند؟»

وی در ادامه ضمن اشاره به اهمیت درنظر گرفتن منافع ملی در سیاست خارجی، در خصوص برگزاری اجلاس عدم تعهد در تهران گفت: «ما هم قبول داریم که این اجلاس باشکوه برگزار شد. اما باید منافع ملی در آن لحاظ می شد. بعنوان نمونه ما در بسیاری از کشورهای عضو جنبش، زندانی داریم. آیا نمی توانستیم از این فرصت برای آزاد کردن زندانیان استفاده کنیم؟ حتی اگر برخی از آنها بعنوان نمونه قاچاقچی مواد مخدر باشند، آنها تبعه این کشور هستند و باید از منافع آنها حمایت کنیم. آیا نمی شد در قبال برگزاری اجلاس، طبق منافع ملی برای آزادی این زندانیان تلاش نمود؟»

وی ضمن تاکید مجدد بر فقدان استراتژی مدون در سیاست خارجی اظهار داشت: «در حالی که بیداری اسلامی در کشورهای منطقه رخ داده، دولتهای جدید در قطعنامه حقوق بشری بر ضد ایران رای می دهند. در حالی که کشوری مثل کوبا مانع تصویب قطعنامه حقوق بشری پیشنهادی از سوی آمریکا و اسرائیل می شود و این نشانه ضعف دیپلماسی و فقدان استراتژی است.»

در ادامه جلسه، قشقاوی در پاسخ به اظهارات کواکبیان از وی پرسید: «ما همچنان معتقدیم که استراتژی مدون در وزارت امور خارجه وجود دارد. سئوال ما این است که شما بعنوان استاد علوم سیاسی دانشگاه چه استراتژی مدونی را پیشنهاد نمودید؟ شما بعنوان نماینده مجلس چه تعریف مکتوبی از منافع ملی ارائه دادید؟ در مسائل مهمی مانند مسئله هسته ای و بحران سوریه و اجلاس عدم تعهد کدام طرح مکتوب را ارائه نموده و مسئولیت آن را نیز پذیرفتید؟ دستگاه دیپلماسی در این زمینه صددرصد طلبکار و شما صددرصد بدهکار هستید.»

وی افزود: «انتقاد بدون پیشنهاد باعث جمود فکری و از کار افتادن سلولهای خلاقیت و ابتکار در مغز می شود. باید در کنار اینهمه انتقاد بدون پیشنهاد از وزارت امور خارجه، ابتکار و پیشنهاد مسئولانه ارائه شده و مسئولیت آن نیز پذیرفته شود.»

قشقاوی در خصوص انتصابات وزارت امور خارجه اظهار داشت: «طبق آمار مستند ایران در بین کشورهای جهان کمترین انتصابات خارج از وزارت امور خارجه را در این نهاد دارد. بیش از 95 درصد پرسنل وزارت خارجه اعم از معاونین، مدیران کل، روسای ادارات، کارشناسان و نیز سفرا از داخل وزارت امور خارجه بوده و کمتر از 5 درصد از خارج وزارتخانه منصوب شده اند. حسب گزارش دریافتی از معاونت اداری و مالی وزارت امور خارجه از 80 انتصاب داخلی و خارجی وزارت خارجه در یکسال و نیم اخیر فقط 4 انتصاب از خارج از این وزارتخانه بوده است. و 76 انتصاب دیگر از بین دیپلمات های حرفه ای بوده است. به عبارت دیگر متوسط انتصاب ها در وزارتخارجه های جهان از نیروهای خارج از وزارت خارجه حدود 10 % صورت می گیرد اما در ایران حداکثر 4% می باشد.»

وی افزود: «در آمریکا و اروپا بسیاری از نظامیان و پرسنل امنیتی دیپلمات شده اند و بطور متوسط در اروپا تقریبا بیست درصد دیپلمات ها از خارج وزارت امور خارجه این کشورها منصوب شده اند.»

قشقاوی همچنین درباره انتصاب سفرا اظهار داشت: «سفیر شدن وزرا و فرماندهان نظامی در کشورهای جهان امر مرسومی است و بر همین اساس آقایان زاهدی و مصری در کشورهای مالزی و ونزوئلا سفیر شده بودند. چنانچه کالین پاول رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا به عنوان وزیر خارجه این کشور در زمان بوش منصوب شد.»

معاون کنسولی وزیر امور خارجه درخصوص اجلاس عدم تعهد از کواکبیان پرسید: «آیا فلسفه اجلاس عدم تعهد موضوع کنسولی و آزادی زندانیان است؟ در دوره های قبلی این اجلاس بین المللی در سایر کشورها آیا زندانیان میزبان را آزاد کرده اند؟ این اجلاس بین المللی ارتباطی با آزادی زندانیان ندارد. با اینحال دیپلماسی موفق جمهوری اسلامی ایران سبب حضور وزیر امور خارجه لیبی در هلال احمر ایران در حاشیه اجلاس، و متعاقب آن آزادی 7 گروگان ایرانی در این کشور شد.»

قشقاوی خطاب به حاضران جلسه گفت: «دیپلماتهای جمهوری اسلامی ایران خط مقدم مبارزه هستند و نباید عملکرد آنها را ضعیف شمرده و نزد دشمنان، این سربازان نظام را تحقیر نمود.»

در ادامه جلسه قشقاوی ضمن اشاره به مسئله سوریه، راه حل دولتهای حامی معارضان سوریه را «دیپلماسی خونین» دانسته و اظهار داشت: «جریانی که بدنبال دمکراسی خونبار در سوریه است کنفرانسهای متعدد برگزار می کند تا به معارضان سلاح بدهد و زیرساختهای کشور سوریه بگونه ای تخریب شوند که این کشور، حتی در صورت تغییر حکومت تا صد سال دیگر نتواند روی پای خود بایستد.»

وی افزود: «در مقابل این جریان، دیدگاه ایران وجود دارد که مشتمل بر دمکراسی صلح آمیز و غیر خونین در سوریه است. بر همین مبناست که اجلاس مخالفین غیر مسلح حکومت سوریه در ماه مبارک رمضان و اجلاس اخیر در تهران برگزار شده؛ ضمن آنکه از طرح شش ماده ای کوفی عنان استقبال شده و با اخضر ابراهیمی نیز همکاری لازم بعمل آمده است.»

قشقاوی درخصوص برقراری دمکراسی در سوریه اظهار داشت: «دو هفته قبل، فرانسیس فوکویاما که از برجسته ترین اساتید روابط بین الملل در جهان است، در سخنانی در پاریس گفته که برکناری بشار اسد مترادف با رخت بربستن دمکراسی از سوریه است. به عقیده فوکویاما در سوریه بیش از هفده ماه جنگ خونینی برقرار است که با نظریه های انقلابهای سایر کشورهای عربی متفاوت است و سقوط حکومت اسد باعث پاشیده شدن کشور شده و مرکزیتی در سوریه وجود نخواهد داشت که بر اساس آن دمکراسی محقق شود.»

قشقاوی در ادامه، مسئله حمایت از مقاومت فلسطین را ناموس سیاست خارجی جمهوری اسلامی دانسته و اظهار داشت: «هیچ کشوری ناموس سیاست خارجی خود را زیر سوال نمی‌برد و بر سر خطوط قرمز خود گفتگو نمی کند. بسیاری از تحلیلگران در جهان می‌دانند که بحث سوریه، بحث مقاومت فلسطین است و این کشور بخاطر قرار گرفتن در محور مقاومت، اکنون تحت فشار است.»

وی افزود: «هر کشوری در دنیا مایل به گسترش عمق استراتژیک خود است و از بین رفتن این عمق استراتژیک باعث ضربه پذیری در امنیت ملی و تمامیت ارضی کشورها می شود.»

مصطفی کواکبیان در ادامه جلسه مواردی را از پیشنهادات ارائه شده به وزارت امور خارجه ارائه نمود.

وی اظهار داشت: «من در کمیسیون سیاست خارجی مجلس هشتم بحث روابط کامل با انگلیس را مطرح کردم و گفتم باید از گزینه قطع روابط کمی کوتاه بیایید. همچنین در مورد بحث خزر نیز با آقای متکی بحث کردم و به ایشان گفتم شما به خاطر مسائل مختلف رژیم حقوقی را تعریف نکردید و این به ضرر کشور ماست.»

وی افزود: «من در طول برگزاری اجلاس غیرمتعهدها به آقای صالحی نامه نوشتم و به ایشان گفتم که اجازه دهید ما به عنوان مقام غیررسمی با برخی هیات‌ها دیدار داشته باشیم که گفتند این موضوع دست ریاست جمهوری است.»

دبیرکل حزب مردمسالای همچنین اظهار داشت: «من پیش از این در مجلس گفتم که در بحث سوریه نباید همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد بشار اسد گذاشت. پس از چند ماه آقای صالحی بحث صحبت با مخالفان را مطرح کردند.»

کواکبیان افزود: «ما باید کشورهای مختلف را با خود همراه کنیم، چگونه ممکن است ما درباره سوریه جلسه بگذاریم و حتی یک کشور مسلمان به این جلسه نیاید و فقط ونزوئلا از مواضع سوریه دفاع کند؟ مگر این کار سختی است که کشورهای اسلامی را با مواضع خود همراه کنیم؟»

در پاسخ به این مسئله قشقاوی اظهار داشت: «من احساس می‌کنم من و آقای کواکبیان در یک کشور زندگی نمی‌کنیم و پایه اطلاعات ما کاملا با یکدیگر متفاوت است! چطور می‌گویید در اجلاس سوریه هیچ کشور اسلامی‌ شرکت نکرد، در حالی که 30 کشور که بسیاری از آنها اسلامی بودند، در این اجلاس شرکت کردند؟ چگونه می گویید کسی با مواضع ایران همراهی نکرد، در حالی که بیانیه پایانی اجلاس به تصویب همه حاضران رسید؟  وی خطاب به کواکبیان در پایان مناظره گفت جنابعالی این انتقادات و شبهات را بارها در قالب سوال در کمیسیون و صحن علنی مجلس مطرح نموده اید که هر بار به علت پاسخ های قانع کننده وزارتخارجه موفق به کسب حمایت و رای مثبت نمایندگان محترم، نشده اید. چرا با این وجود کماکان اصرار به طرح مکرر این موضوعات در عرصه های مختلف دارید.

در ادامه جلسه سئوالاتی از سوی دانشجویان مطرح شد.

یکی از دانشجویان از قشقاوی پرسید: «طبق برخی اخبار منتشر شده، جمهوری اسلامی ایران تا کنون 13 میلیارد دلار در غزه هزینه کرده است. این مقدار هزینه چه دستاورد مشخصی برای ما داشته است؟" این اطلاعات غلط را از چه منابعی بدست آوردید.

قشقاوی در پاسخ، ضمن رد کمک 13 میلیاردی ایران اظهار داشت: "کل مساحت غزه و زیرساخت های آن به اندازه این رقمی که ذکر شد نیست. بیشترین میزان کمک در چند وقت اخیر مربوط به امیر قطر بود که 250 میلیون دلار بود و با 13 میلیارد دلار می توان در غزه یک نیویورک ساخت!»

معاون کنسولی، پارلمانی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه در پاسخ به سئوال یکی از دانشجویان در خصوص رای منفی لبنان به قطعنامه ضد ایرانی در سازمان ملل متحد گفت: "همانگونه که می دانید حکومت لبنان از جریانهای مختلفی تشکیل شده و طبق قانون اساسی این کشور، اقوام و گروههای مختلف در این حکومت حضور دارند. بعد از رای گیری مذکور وزیر خارجه کشورمان با وزیر خارجه لبنان گفتگو کرد و مشخص شد که یکی از جریانات مخالف، سبب رای منفی لبنان بوده است.»

دانشجویی در مورد چرایی عدم ملاقات رییس جمهور برزیل با رییس جمهور کشورمان در اجلاس محیط زیست در این کشور پرسید.

قشقاوی در پاسخ به این سئوال اظهار داشت: «سران بیش از 50 کشور طی دو روز در اجلاس برزیل حضور داشتند. مگر رئیس جمهور برزیل چقدر فرصت داشت که بتواند با تک تک سران کشورها ملاقات کند؟ کمااینکه از میان این تعداد سران کشورها، رئیس جمهور برزیل تنها با 8 نفر توانست ملاقات دوجانبه داشته باشد. این مسئله را قبلا در کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز توضیح داده بودم که متاسفانه آقای کواکبیان مجددا آن را در تلویزیون مطرح کردند.»

قشقاوی در پایان جلسه اظهار داشت: «من مدافع هر عملکردی در وزارت خارجه نیستم. وزارت خارجه معصوم نیست که هیچ خطا و اشتباهی نداشته باشد. اما متاسفانه پایه اطلاعات برخی از منتقدین درست نیست و داده های غیر مستند و غیر واقعی معمولا موجبات تحلیلهای بی پایه را فراهم می نماید.»

انتهاي پيام/