رأس الحسين(ع) دمشق

رأس الحسين(ع) حلب

 
رأس الحسين(ع) عسقلان

 
راس ألحسين(ع) مسجد حنّانه

 

اگرچه بر اساس گزارش‌هاي تاريخي، سرهاي ديگر شهدا نيز از کوفه به شام فرستاده شد، اما درباره مکان دفن آنها، گزارش‌هاي چندان معتبري در دست نيست و در مجموع سه گزارش و گفته ذيل در اين باره وجود دارد:

* دفن سرها در جَبّانة‌ كوفه

ابن سعد به عنوان وقايع نگاري عاشورا نوشته است كه وقتي اسرا در قصر ابن زياد زنداني شدند، شخصي به نام ابوخالد ذكوان به ابن زياد گفت: اين سرها را به من واگذار تا آن‌ها را دفن كنم؛ او آن‌ها را تحويل گرفت و در (قبرستان) جَبّانه (كوفه) دفن كرد و سوار بر مركب خود شده و به سوي اجساد آنان رفته و پس از تكفين، آن‌ها را دفن كرد.

البته اين قول را به هيچ‎ رو نمي‎توان پذيرفت، چرا كه ـ چنان نگاشته شد ـ اولاً: با نصوص تاريخي كه بر بردن سرهاي شهدا به شام نزد يزيد دلالت دارد، ناسازگار است، ثانياً: در ادامه گزارش آمده است كه ذكوان، اجساد آن‌ها را نيز دفن كرد كه اين امر با مسلّمات تاريخ عاشورا منافات دارد، زيرا بر اساس گزارش‌هاي معتبر، اهل غاضريّه، دفن كنندگان شهدا بوده‎اند، نه شخصي به نام ذكوان.

* الحاق سرها به بدن‎ها

مستوفي هروي و بعدها خواندمير، به عنوان مورخ نوشتند كه اسراي اهل بيت‌(ع)، سرهاي ديگر شهدا را همراه سر امام حسين(ع) به كربلا آورده و در كنار بدن‎هايشان دفن كردند كه اين گزارش از اين‌رو که از گزارش‌هاي متأخر است و در منابع کهن، نيامده، چندان اعتباري ندارد.

 

 

 

اما از محققان معاصر، سيدمحسن امين عاملي، ديدگاه ديگري دارد و در اين باره نوشته ‌است:

در سال 1321ق در مقبره معروف به مقبره باب‌الصغير در دمشق، بارگاهي را ديدم كه جلويِ درِ آن، سنگي بود و روي آن نوشته شده بود:

اينجا محل دفن سرهاي عباس‌بن علي(ع)، علي‌بن الحسين اكبر(ع) و حبيب‌بن مظاهر است.

پس از چند سال، آنجا را خراب كرده و تجديد بنا كردند و آن سنگ از بين رفت و ضريحي داخل بارگاه ساخته بودند و اسامي بسياري از شهداي كربلا را روي آن نوشته بودند، در حالي كه آنجا در حقيقت منسوب به آن سه سر بود.

البته به گمان قوي چنين انتسابي صحيح باشد، زيرا پس از حمل سرهاي شريف به دمشق و گرداندن آن‌ها و پايان يافتن مقصود يزيد كه اظهار پيروزي، آزار و اذيت كردن اسرا و انتقام گيري از آنان بود، چاره‎اي جز دفن آن‌ها در يكي از مقابر نبوده است، پس اين سه سر در مقبره باب الصغير دفن شد و مكان دفن آن‌ها حفظ شد.
‌
*مقام رؤس‌الشهداء

از جمله مقامات باب الصغیر، که نام قبرستانى در دمشق است، مقام رؤس‌الشهدا است که مرقدى در آنجا ساخته شده و 16 علامت بر روى آن به نشانه 16 سر گذاشته شده است . نام شهدایى که این مقام به آنان منسوب است از قرار زیر است:

1. ابوالفضل‌العباس بن امیرالمومنین علیه‌السلام

2. على بن الحسین الاکبر(ع)

3. حبیب بن مظاهر

4. قاسم بن الحسن(ع)

5. عبدالله بن على

6. عمر بن على

7. الحر الریاحى

8. محمد بن على

9. عبدالله بن عوف

10. على بن ابى‌بکر

11. عثمان بن على

12. جعفر بن على

13. جعفر بن عقیل

14. محمد بن مسلم

15. عبدالله بن عقیل

16. حسین بن عبدالله

 

 
مقام رؤس‌الشهدا در باب الصغير

 

 

 

این آستانه مطهر که در باب الصغیر شهر دمشق واقع است، یکى از زیارتگاه‌هاى شیعیان جهان است كه  پس از واقعه کربلا، در سال 61 ق، سرهاى مقدس شهداى کربلا از کوفه به شام فرستاده شد و جهت ایجاد رعب و فزع در دل مسلمانان و مخالفان و به علامت پیروزى، در کوچه و بازار طواف داده شد.

سپس یزید بن معاویه دستور دفن آن‌ها را صادر کرد و سرهاى مبارک را در باب الصغیر دفن نمودند. این آستانه، سرهاى مطهر حضرت ابوالفضل العباس(ع)، حضرت على اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع)، جعفر ابن عقیل، جعفر بن على، حبیب بن مظاهر اسدى، حر ریاحى، عمر بن على، عبدالله بن على، محمد بن على، عبدالله ابن عوف، محمد بن مسلم، عبدالله بن عقیل، حسین بن عبدالله، على بن ابى‌بکر و عثمان بن على را در بردارد.

انتهاي پيام/پ3