به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران خوزستان،دكتر محمدرضا شوشي‌‌زاده با بيان اين مطلب عنوان كرد: مركز تحقيقات دارويي‌دريايي از مردادماه سال گذشته به طور مشترك زير نظر دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور و دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر آغاز به‌كار كرد.
شناخت اثر آنتي‌اكسيداني جلبك‌هاي دريايي؛ از دستاوردها
وي با بيان اين‌كه هدف مركز استفاده از پتانسيل كلان خليج‌فارس است، تصريح كرد: از آبزيان مختلف اعم از گياهان و جانوران دريايي مي‌توان موادي با قابليت‌هاي دارويي و فعال بيولوژيكي و يا كاربردهاي مختلف صنعتي و غذايي استخراج كرد كه هدف اين مركز استخراج تركيبات دارويي است. در حال حاضر روي اثرات جلبك‌ها و خيارهاي دريايي، تحقيقاتي انجام داديم كه منجر به شناخت اثر آنتي‌اكسيداني جلبك‌هاي دريايي شد.
رئيس مركز تحقيقات علوم دارويي دريايي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز با اشاره به اين‌كه اين مركز هم‌اكنون در دانشكده داروسازي دانشگاه علوم پزشكي اهواز مستقر است، خاطرنشان كرد: تاكنون كارهاي معدودي در زمينه علوم دارويي دريايي در كشور انجام شده و اين تحقيقات اغلب پراكنده، غير متمركز و غير هدفمند بوده‌اند به همين دليل درصدد انجام اين مهم برآمديم و با توجه به آنكه تعداد دانشگاه‌هاي علوم دريايي در كشور زياد نيست، با دانشگاه‌هاي چابهار، بندرعباس و خرمشهر ارتباطاتي برقرار كرديم.
تلاش براي خودكفايي در توليد كيتين و كيتوزا
شوشي‌‌زاده با تصريح بر اين‌كه كادر تحقيقاتي مركز به طور مستمر در حال گسترش است، اظهارداشت: در اين مركز به دنبال انجام طرح‌هاي كاربردي هستيم. به عنوان مثال طرح توليد كيتين و كيتوزا از استخوان‌هاي ماهي‌ها يا پوسته خرچنگ‌ها و ميگوها از پروژه‌هاي مطرح در مركز است. البته اين طرح ها در كشورهاي مختلف تقريبا انجام شده است. كاربرد كتين و كيتوزا در ترميم غضروف و تقويت زانو شناخته شده‌است و استخوان‌هاي ماهي مركب يا ضايعات ميگو و خرچنگ منبع بسيار خوبي براي توليد اين ماده ارزشمند است؛ تا به جاي آن كه اين ماده را از خارج وارد كشور كنيم آن را در داخل توليد كنيم.
تلاش براي راه‌اندازي مقاطع تحصيلات تكميلي
وي با بيان اين‌كه تحقيقات دارويي دريايي يك كار بين رشته‌اي است و حداقل سه رشته داروسازي، شيمي و بيولوژي دريا بايد در آن درگير شود، تصريح كرد: با توجه به اين‌كه تحقيقات در اين زمينه همپوشاني بين رشته‌اي دارد، در كنار برنامه‌هاي مركز درصدد راه‌اندازي رشته علوم دارويي دريايي در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري بوديم؛ در واقع اين‌كار نياز به ابزاري دارد و ابزار آن دانشجو است.
رئيس مركز تحقيقات علوم دارويي دريايي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز افزود: در انجام اين تحقيقات وجود يك گروه شيمي و گروه زيست‌شناسي دريا براي استخراج تركيبات با پتانسيل دارويي و شناسايي گونه‌ها لازم است تا در مرحله بعد گروه داروسازي كار را ادامه دهد. در واقع انجام اين تحقيقات به يك كارگروهي نياز دارد كه در كارهاي گروهي هم مديريت سليقه‌هاي مختلف در سيستم كار ساده‌اي نيست.
پتانسيل عظيمي كه به هرز رفته‌است!
شوشي‌‌زاده همچنين درباره سابقه اين تحقيقات در ايران به كارهاي پروفسور روستائيان روي استخراج تركيباتي مانند آلكائيدها، چربي‌ها و سيستم‌هاي نوكلوئيدها از گونه‌هاي گياهي و جانوري اشاره و تصريح كرد: پروفسور روستائيان تحقيقات بسياري در اين زمينه انجام داده اما اغلب اين تحقيقات به‌صورت هدفمند متمركز نشده‌اند. دانشگاه‌هاي ديگر مانند چابهار، بندرعباس، علوم و فنون دريايي خرمشهر و گروه شيمي دانشگاه شهيد چمران در اين زمينه تحقيقات كمي انجام داده‌اند؛ درحالي كه خليج‌فارس پتانسيل عظيمي است كه به هرز رفته است. در خليج فارس، در اعماق 15 تا 20 متري شاهد انواع اقسام تنوع گونه‌هاي گياهي و جانوري در سواحل صخره‌اي قشم، كيش و خارك هستيم؛ در اعماق بيشتر تنوع‌ها بسيار افزايش مي‌يابد.
وي همچنين با تقدير از تلاش‌ها و همكاري معاونت دريايي سابق سازمان حافظت از محيط زيست كشور - دكتر نبوي - در انجام نمونه‌برداري از كلني‌ها و سيستم‌هاي مرجان‌ها و اسفنج‌ها، خاطرنشان كرد: كلني‌هاي جانوري دريايي تحت حفاظت محيط زيست هستند و معمولاً اجازه نمونه‌برداري از اين سيستم‌ها داده نمي‌شود. از سوي ديگر هزينه اين نمونه‌برداري‌ها به علت دستمزد غواص، اجاره قايق و ديگر موارد بسيار زياد است كه دكتر نبوي در اين باره هم همكاري بسيار خوبي داشت و بسياري از اين هزينه‌ها را تقبل كرد.
تجهيزات ناكافي، فضاي آزمايشگاهي؛ مشكل فراروي تحقيقات
رئيس مركز تحقيقات علوم دارويي دريايي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز مشكل ديگر فراروي تحقيقات اين مركز را تجهيزات ناكافي و فضاي آزمايشگاهي عنوان كرد و افزود: متاسفانه بازار ثبات ندارد و قيمت بعضي دستگاه‌ها 10 تا 15 برابر شده‌است؛ با اين وجود اهداف كوتاه‌مدت و بلندمدتي براي مركز تعريف شد. در اهداف كوتاه‌مدت روي پنج گونه دريايي شامل اسفنج‌هاي دريايي، مرجان‌ها، جلبك‌ها، خارپوستان و سفالوپودا متمركز شديم.
شوشي‌‌زاده با بيان اين‌كه هر سيستمي در آغاز فعاليت با مشكلات تجهيزاتي و اعتباري مواجه مي‌شود، تصريح كرد: براي كاركردن به فضاي آزمايشگاهي با تجهيزات و دستگاه‌هاي تحقيقاتي نياز است و براي آنكه بتوان تحقيقات را به‌صورت هدفمند پايه‌ريزي و دنبال كرد، يك مجموعه آزمايشگاهي لازم است تا كارهاي مختلف را در اين آزمايشگاه‌ها نهادينه و پيگيري كرد؛ در حال حاضر از نظر علمي و دانش مورد نياز، مشكلي نداريم و منبع اوليه هم وجود دارد كه روز به روز در حال هرزروي است. همچنين ليست تجهيزات موردنياز تهيه و به معاونت پژوهشي اعلام شده اما به علت نوسانات قيمتي هنوز اقدامي نشده‌است.
توسعه تحقيقات علوم دارويي دريايي در هر دانشكده، از اهداف بلندمدت مركز
وي با اشاره به اين‌كه در حال حاضر حدود 25 پژوهشگر از دانشگاه‌هاي علوم و فنون دريايي خرمشهر و علوم پزشكي جندي شاپور اهواز با اين مركز همكاري مي‌كنند، افزود: تاكنون چهار طرح تحقيقاتي در مركز انجام شده است و خوشبختانه از دانشكده‌هاي ديگر هم ابراز تمايل به همكاري شده‌است و گروه‌هاي قارچ‌شناسي و ميكروب‌شناسي دانشكده پزشكي براي كار تحقيقاتي روي باكتري‌ها و قارچ هاي همزيست با اسفنج‌ها يا ساختارهاي دريايي ديگر، ابراز تمايل كردند. در واقع توسعه تحقيقات علوم دارويي دريايي در هر دانشكده و گروه هم از اهداف بلندمدت مركز است زيرا تنها كاربرد دارويي مطرح نيست و مي‌توانند در كاربردهاي صنعتي، غذايي و آرايشي بهداشتي هم استفاده شوند.
ارائه درخواست مجوز راه‌اندازي رشته علوم دارويي دريايي
رئيس مركز تحقيقات دارويي دريايي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز تاكيد كرد: نخستين طرحي كه به‌صورت كاربردي در مركز در حال پيگيري است و درصدد هستيم در نهايت منجر به ايجاد كارگاه يا كارخانه شود، طرح توليد كتين و كيتوزا است. همچنين در حال حاضر درخواست مجوز راه‌اندازي رشته علوم دارويي دريايي در مقطع كارشناسي ارشد در دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور به شوراي گسترش وزارت بهداشت ارسال شده و در حال داروي است.
شوشي‌‌زاده با بيان اين‌كه اين درخواست براي بار دوم به وزارت بهداشت ارسال شده‌است، به مخالفت شوراي گسترش با راه‌اندازي اين رشته به دليل همپوشاني با رشته گياهان دارويي - فارماگنولوژي - اشاره و خاطرنشان كرد: گروهي مدعي بودند اين رشته در حيطه كاري فارماگنولوژيست‌ها قرار مي‌گيرد و به همين دليل با اعطاي مجوز آن مخالف بودند؛ در حالي كه در بين اين افراد، تعداد مقالات و گزارشات از فعاليت‌هاي تحقيقاتي روي علوم دارويي دريايي به تعداد انگشتان دست هم نمي‌رسد. به همين دليل مجددا اين درخواست ارسال شد تا در دانشكده داروسازي در اين رشته دانشجو پذيرش شود. در طراحي واحدهاي درسي اين رشته، سهم سه بخش بيولوژي دريا، داروسازي و شيمي، هركدام يك سوم مجموع واحدها است. همچنين فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي زيست‌شناسي، شيلات و علوم دريايي، شيمي، كارشناسي و كاردان داروسازي و گروه‌هاي پزشكي مانند بيوشيمي مي‌توانند در اين رشته وارد شوند./س
