به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران خوزستان ؛همیشه بشر به دنبال راهی ساده برای کارهایش بوده تا کمتر مجبور باشد شرایط سخت را تحمل کند. برای کاهش دردها نیز کارهایی انجام شده که تا حدودی هم موفقیت‌آمیز بوده است. برخی نیز به جای مبارزه با درد سعی کرده‌اند از آن فرار کنند. بسیاری از زنان جامعه ما نیز این‌گونه‌اند. بسیاری از خانم‌ها مادر شدن را دوست دارند ولی حاضر نیستند به چنین دردی تن دهند در نتیجه راهی آسوده را انتخاب می‌کنند. سزارین روشی است که بسیاری از مادران انتخاب کرده‌اند که در ظاهر امر مشکلی ندارد و بدون هیچ دردسری کودک به دنیا می‌آید ولی کسی به عواقب آن فکر نمی‌کند.

طبق آمارهاي اعلام‌شده وزارت بهداشت، شيوع سزارين در ايران به‌طور متوسط سه برابر بيشتر از آمارهاي جهاني است. در امريكا و چند كشور غربي، تعداد عمل‌هاي سزارين، از 4.5 درصد در سال 1965 ميلادي، به 25 درصد در سال 1998 افزايش يافت. از اين سال به‌بعد، آمار سزارين اندكي كاهش يافت يا تقريبا ثابت ماند. هم‌اكنون سزارين شايع‌ترين عمل جراحي در امريكاست و يك ميليون مورد از آن در سال انجام مي‌شود. در ایران نیز در استان‌های متفاوت با توجه به قومیت و فرهنگ‌های مختلف آمار سزارین متفاوت است. هر چه به مناطق بالاتری از نظر اقتصادی و اجتماعی می‌رویم آمار سزارین هم افزایش می‌یابد.

در ابتداي قرن بيست و يكم سازمان بهداشت جهاني با بررسي فراوان به اين نتيجه رسيد كه بهتر است بيمارستان‌ها و زايشگاه‌ها خود را به استاندارد بين‌المللي بيمارستان دوست‌دار مادر و كودك نزديك سازند. در بيمارستان دوست‌دار كودك تمركز بر روي ترويج شير مادر و در بيمارستان دوست‌دار مادر توجه به حفظ صيانت و عزت نفس زائو و ترويج رفاه مادر قرار دارد. پرهيز از اعمال غيرضروري همچون تنقيه، سوندگذاري، رگ گرفتن، تراشيدن موهاي ناحيه و توصيه به تسكين درد زايمان به كمك روش‌هايي غير از داروهاي بي‌حس كننده و مسكن در پروتكل بيمارستان دوست‌دار مادر گنجانده شده است.

دکتر احمد بهروز، متخصص زنان و زایمان، در گفت‌وگو با خبرنگاران_ می‌گوید: "سزارین نیز مانند دیگر اعمال جراحی با مشکلاتی همراه است البته برخی بیماران به سزارين مجبورند و برای حفظ جان مادر و جنین باید سزارین انجام شود ولی این تعداد کم است و افراد محدودی مجبور به انجام سزارین می‌شوند. بسیاری از مسايل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... روی این موضوع تاثیر داشته و موجب افزایش سزارین شده است.

هر عمل جراحی خون‌ریزی‌هایی را به همراه دارد که سزارین نیز از این دسته جدا نیست. وقتی شکم فرد در اثر جراحی باز می‌شود مقداری چسبدگی ایجاد می‌شود که می‌تواند عوارضی داشته باشد. یکی از این عوارض نیز نازایی است. اثبات شده در خانم‌هایی که سزارین انجام می‌دهند نسبت به دیگران نازایی بیشتر رخ می‌دهد.

سزارین روی جنین نیز می‌تواند تاثیر داشته باشد. جنینی که نارس باشد یا سیستم تنفسی‌اش کامل نشده باشد در چند ساعتی که پروسه زایمان انجام می‌شود و در خلال خروج از رحم مادر می‌تواند کامل شود در صورتی که در سزارین چنین زمانی عملا از بین می‌رود و جنین فرصت کامل شدن ندارد.

زایمان طبیعی از هر لحاظ بهتر است و هزینه کمتری به دنبال داشته و مدت ماندگاری در بیمارستان نیز کاهش می‌یابد اما به دلایل مختلف خانم‌ها به زایمان طبیعی رغبت نشان نمی‌دهند. برخی افراد نیز تحت تاثیر حرف‌های اطرافیان تصمیم می‌گیرند تا سزارین را انتخاب کنند. درد ناشی از زایمان یکی از دلایل عمده وحشت خانم‌هاست. وقتی دیگران فرد را از این درد باخبر می‌کنند وی تصمیم می‌گیرد چنین دردی را تحمل نکرده و یک سزارین ساده داشته باشد. باید از نظر فرهنگی روی مردم کار کرد تا این ترس و دلهره زایمان از بین برود. البته زایمان‌های بدون درد نیز در برخی بیمارستان‌ها انجام می‌شود و در ترغیب خانم‌ها به زایمان تا حد زیادی می‌تواند تاثیرگذار باشد."

بسیاری از مادران باردار از روش‌های بدون درد زايمان جز سزارین بی‌اطلاع هستند و تا به حال توضیحات کاملی در این مورد داده نشده است. بسیاری از خانم‌ها از عوارض سزارین آگاهند ولی چون آن را تنها راه فرار از درد می‌دانند انتخاب می‌کنند. زایمان بدون درد و فیزیولوژیک راهکار جدیدی است که هنوز بین مردم جا نیفتاده است. اگر روزی به یکی از این بخش‌ها سر بزنید متوجه تفاوت خاص آن با زایمان طبیعی می‌شوید.

بخش زایمان بیمارستان سینا اهواز اندکی با دیگر بخش‌های زایمان متفاوت است. اینجا زیاد صدای جیغ و داد و آه و ناله نمی‌آید. مادران راحت‌ترند. چند اتاق شیک و تمیز هست که بخش زایمان را شامل می‌شود. با رنگی آبی که نتیجه‌اش آرامش بیشتر است. اینجا مادران هنگام زایمان آنقدر استرس ندارند و مجبور نیستند ساعت‌ها درد بکشند. کاملا آماده‌اند تا با این عمل زیبا برخورد کنند. حس مادر شدنشان جور دیگری است.

صدای موسیقی آرامش‌بخش هم گوش آدم را نوازش می‌دهد. وارد یکی از اتاق‌ها می‌شويم. چند تخت کنار هم قرار گرفته و دیوارهای آبی خوشرنگی دارد.

مینا، خانمی 27 ساله است و اولین باری است که زایمان کرده. حتما یکی از نوزادان کوچولوی داخل اتاق نوزادان فرزند اوست. مینا به روش گاز آنتونکس زایمان کرده و می‌گوید: "فکر نمی‌کردم زایمان این‌قدر راحت باشد. با این‌که اندکی درد داشت ولی قابل تحمل بود.از وقتی متوجه شدم باردارم نگران درد زايمان بودم تا جایی که اطمینان داشتم باید سزارین کنم. ولی مادرم متقاعدم کرد که زایمان طبیعی بهتر است و بالاخره این‌جا را پیدا کردیم."

مینا حالا راحت روی تخت خوابیده و نگران عوارض زایمانش نیست. حس مادر شدنش را هم با هیچ چیز عوض نمی‌کند. خانم دیگری روی تخت دیگری است که فاطمه نام دارد و زایمان فیزیولوژیک داشته. همه خانم‌هایی که این‌جا هستند از روش‌های متفاوت زایمان بدون درد استفاده کرده‌اند.

خانم دهقان مسوول این بخش است و توضیحاتی می‌هد. او می‌گوید: "اینجا اتاق گاز آنتونكس است. مادران روی این تخت‌ها می‌خوابند و ماسکی که حاوی گاز آنتونكس است روی بینی آنها قرار داده می‌شود. سپس مادر باید به آرامی نفس بکشد تا دردش کاهش یابد. این گاز در تاریخ برای کاهش درد دندان کشیدن استفاده می‌شده است. پس از پایان یافتن درد و انقباضات رحمی ماسک کنار گذاشته شده و مادر به اتاق زایمان منتقل می‌شود و یک زایمان بدون درد حاصل می‌شود."

در اتاق بعدی یک وان آب وجود دارد که دهقان می‌گوید: "در این وان زایمان در آب انجام می‌شود. هنگامی که درد مادر شروع می‌شود در وان آب گرم قرار می‌گیرد. آب به خودی‌خود آرامش‌بخش است و گرم بودنش نیز موجب کاهش درد و شل شدن عضلات می‌شود. در نتیجه در حد قابل‌توجهی از درد زایمان کاسته می‌شود. هنگامی که زایمان شروع شود مادر از آب خارج شده و به اتاق زایمان می‌رود."

اتاق بعد مخصوص زایمان فیزیولوژیک است. دهقان می‌گوید: "مادران باردار در حین بارداری با مراجعه به این بخش آموزش‌هایی می‌بینند. این آموزش‌ها برای کاهش استرس زایمان و دردهای ناشی از آن است. مادر در 9 ماه بارداری با تمرینات ورزشی خاصی که انجام می‌دهد کاملا برای زایمان آماده می‌شود و هنگام زایمان نیز هر چند درد داشته باشد ولی با توجه به نکاتی که در این 9 ماه به او گفته شده است برای تحمل درد آمادگی کامل دارد و نسبت به زایمان طبیعی درد کمتری خواهد داشت. در این اتاق‌ها توپ‌های بزرگی هم هستند که برای بازی و ورزش مادران در نظر گرفته شده است و مامای آموزش دیده و مخصوص این کار چگونگی استفاده از وسایل را به مادران آموزش می‌دهد."

روزانه 15 تا 20 مادر به این روش فرزندان خود را در بیمارستان سینا به دنیا می‌آورند که از این زایمان نیز رضایت دارند. این آمار در ماه به 400 نفر می‌رسد. البته زایمان بدون درد 17 روش متفاوت دارد که در بیمارستان سینا تنها چند روش آن انجام می‌شود.

 هر چند که زایمان فیزیولوژیک در ایران چندان شناخته شده نیست و در هر استان تنها یک یا دو مرکز چنین سیستمی دارند ولی این نوع زایمان قدمت زیادی دارد و در تاریخ افراد زیادی از آن بهره برده‌اند.

در قرون وسطي درد زايمان را ادامه كفاره گناهي مي‌دانستند كه «آدم و حوا» با خوردن ميوه گياه نهي شده مرتكب شده بودند. در سال 1591 ميلادي در شهر ادينبورگ اسكاتلند يك ماما در جريان زايمان با دادن يك مسكن به زائو كوشش كرد از درد او بكاهد كه اينكار شديدا خشم مقامات كليسا را برانگيخت و آن را نشانه‌اي از «مخالفت با قوانين آسماني، و زير پا نهادن مقررات پادشاهي» دانستند و ماما را بعنوان جادوگر زنده در تابه‌اي سوزاندند. اما با پيشرفت دانش رفته رفته خرافات نيز عقب‌نشيني كرد و تلاش قربانيان اين راه به ثمر رسيد.

در سال 1874 دكتر جيمز سيمپسون پروفسور مامايي اسكاتلندي اولين زايمان بدون درد استثنايي با استفاده از كلروفرم را انجام داد. اين كار اگر چه با مقاومت كليسا مواجه شد ولي با پاي‌فشاري پزشكان بالاخره كليسا تسليم شد و ملكه ويكتوريا كه شاخص كليسا بود فرزندان هشتم و نهم خود را بدين روش بدنيا آورد. در سال 1952 دكتر فرنانده لامازه متخصص زنان و مامايي فرانسوي آن را به عنوان روش "لاماز"به جهانيان معرفي كرد. لاماز روش تنفس پي‌درپي را به روش سايكوپروفيلاكس كه در آن به آماده‌سازي ذهن انسان براي مقابله با درد به صورت شل گرفتن عضلات مي‌پردازند اضافه نمود. اين روش در اروپا، آمريكاي جنوبي، آفريقا، ايالات متحده امريكا و بعضي ازكشورهاي خاورميانه به كار برده مي‌شود.

استفاده از گاز نايتروس اكسايد در زايمان بدون درد در سال 1933 کشف شد و در سال 1965 در انگليس مخلوط نايتروس اكسايد و اكسيژن بنام Intone توليد شد. پس از آن به صورت جسته و گريخته در بعضي بيمارستان‌هاي ايران زايمان بدون درد به روش‌هاي مختلفي انجام مي‌شد. در سال 1365 گاز نايتروس اكسايد توسط شركت درمان‌گاز توليد شد و كشور از واردات آن بي‌نياز شد. در سال 1367 انتونكس نيز كه مخلوط گازي نايتروس اكسايد و اكسيژن است توسط كارخانه همان شركت توليد شد.

هنوز هم خیلی از مادران حاضرند عوارض سزارین را به جان بخرند ولی به چند دقیقه درد کشیدن رضایت ندهند و بیشترین عامل تاثیرگذار در این امر نگاه جامعه است. نگاهی که سزارین را یک ژست اجتماعی تلقی می‌کند و زایمان طبیعی را یک عقب‌افتادگی می‌داند. نگاهی که معلوم نیست از کجا آمده ولی فرهنگ درستی را ترویج نکرده است. نگاهی که باید با همکاری همه ما عوض شود. فراموش نکنیم سزارین‌های نابجا می‌تواند سلامت بچه‌ها را هم مختل کند كه این‌جا این نگاه و این جامعه در برابر کودکان نیز مسوولند./س