به گزارش خبرنگار باشگاه خبر نگاران اراک ، یكی از اصلی‌ترین اهداف والدین امروزی تربیت فرزندانی صالح است كه با رسیدن به سن تحصیل دانش‌آموزان موفقی باشند. محقق شدن این هدف نیز نیاز به مقدمه دارد. خیلی از والدین تصور می‌كنند آماده كردن فرزندان برای اوایل فصل پائیز و بازگشایی مدارس و ایجاد شرایط مناسب برای تحصیل یعنی انتخاب بهترین مدرسه، وقت گذاشتن برای خرید لباس، لوازم‌التحریر و... در حالی‌كه اگر این شرایط در بهترین وضعیت خود نیز قرار داشته باشند ولی شرایط مناسب یادگیری فرزند شكل نگرفته باشد تمام این هزینه‌ها همان پول‌هایی است كه در آب ریخته و از دست داده‌اند.

فرزند برای یادگیری در كنار امكانات تحصیلی و معلم مناسب و همچنین لوازم مورد نیاز به آرامش ذهنی نیاز دارد. وقتی این آرامش میسر نشود هیچ عامل دیگر نمی‌تواند فكر دانش‌آموز را در شرایط مناسب یادگیری قرار دهد و راندمان نتیجه درس خواندن وی با قرار گرفتن در شرایط روحی و روانی نامناسب هر روز پائین خواهد آمد.

15 شهریور بهترین نقطه شروع

«دو هفته مانده به اول پائیز زمان شروع تمرین والدین و فرزندان برای دور شدن از بی‌نظمی خواب دوره روزهای تعطیل و نظم بخشی به خواب وی است. این تمرین باید به مرور و به دور از تحكم صورت گیرد اگر بخواهیم یك بیداری مؤثر داشته باشیم باید خوابی با كیفیت را پشت‌سر گذاشته باشیم. «دانش‌آموز وقتی بیداری هوشیار داشته باشد و دچار خواب آلودگی یا كم خوابی نباشد آماده یادگیری است و به خوبی نیز آموخته‌های خود را در حافظه ثبت می‌كند. حافظه مناسب كه به كسب موفقیت در گذر از دروس سال‌های دانش اندوزی است ختم می‌شود وابسته به خواب است.» میزان كافی خواب به سن و سال، میزان فعالیت و شرایط جسمی و روحی دانش‌آموزان بستگی دارد. هر انسان باید 8 ساعت كامل بخوابد تا به خوابی با كیفیت برسد. 8 ساعت برای افراد عادی است ولی برای كودكان و به خصوص نوجوانان بین 5/8 تا 5/9 ساعت خواب لازم است تا فرد به مركز خواب با كیفیت برسد. دانش‌آموزان با ورود به فضای نوجوانی با افزایش زمان خواب مواجه می‌شوند كه ازدیاد خواب آنها نیز از تغییرات هورمونی است كه در این سنین برای آنان به‌وجود آمده و جهش خوابی برای آنها ایجاد می‌كند كه باید به آن توجه داشت و دقت كرد كه این خواب نیاز مبرم نوجوان برای رشد است. در این سنین خواب آنها یك یا دو ساعت افزایش خواهد داشت یعنی بین 9 تا 10 ساعت خواب كه بهترین زمان این استراحت نیز شب هنگام است. خواب صبحگاهی و عصر گاهی ارزش خواب شامگاهی را نداشته و كیفیت آن را نیز دارا نخواهد بود.

مراحل سه گانه خواب

خواب با كیفیت از زمان آغاز تا پایان پروسه زمانی هشت ساعته سه مرحله خواب سنگین، رؤیا و خواب سبك را در دو مرحله طی می‌كند كه 25 درصد آن خواب سنگین و 25 درصد دیگر آن را رؤیا در برمی‌گیرد. 50 درصد بعدی خواب، زمان خواب نیمه سنگینی است كه درصد این زمان خواب سبك خواهد بود. «نوجوانان و جوانان امروزی علاقه زیادی به بیداری‌های شبانه و خواب بیشتر در صبح دارند كه در فصل تابستان و با شروع تعطیلات تابستانی فضا مناسب برای رسیدن به موقعیت دلخواه آنان میسرتر شده و بدین ترتیب دچار بهم ریختگی ساعت خواب می‌شوند. والدین باید با نزدیك شدن به فصل پائیز و بازگشایی دوباره مدارس توجه خاص و ویژه‌ای برای سامان دادن به زمان بندی بهم ریخته خواب فرزند انجام دهند تا كم خوابی موجب كاهش كیفیت یادگیری و ضعف راندمان درسی نشود بهتراست حتی در فصل تعطیلات نیز ساعت خواب از نظم خارج نشود كه بهم‌ریختگی خواب آسان و سامان بخشیدن به آن سخت خواهد بود: تنظیم خواب فرزند بستگی به زمان‌بندی مورد نیاز برای برخاستن صبحگاهی، مصرف صبحانه مناسب و رسیدن بموقع به مدرسه دارد كه با بررسی این سه ضلع باید والدین ساعت خواب فرزند را مشخص كنند تا هشت ساعت خواب وی دچار اختلال نشود.

هدایت برای استراحت

برای این‌كه دانش‌آموزان چه در سن دبستان چه در سنین بالاتر بموقع ساعت استراحت شبانه خود را آغاز كنند باید به نكاتی توجه داشته باشند: در مرحله اول باید توجه داشت یك ساعت مانده به زمان خواب مناسب برای فرزند باید وی را از بازی رایانه‌ای، بازی‌های هیجانی، فیلم‌های پرهیجان، فعالیت ورزشی منع كرد و شرایط آرام برای وی ایجاد كرد. یكی از بهترین راه‌حل‌ها این است كه فرزندان را به مطالعه شبانه تشویق كرد تا در یك ساعت پایانی روز آرامش بیشتری را حس كنند. البته فضای خانه نیز باید در این زمان آرامش بیشتری داشته باشد. مرحله دوم تغذیه مناسب است، باید شام سبك آماده شده و از خوردن چای، قهوه، كاكائو و شیركاكائو در این زمان پرهیز شود. باید توجه داشت بدن هر فرد تا دو روز بهم‌ریختگی خواب را می‌تواند تحمل كند ولی بعد از آن شرایط روحی و جسمی وی بهم می‌ریزد. دانش‌آموز چه هفت ساله و كلاس اولی باشد و چه در سنین نوجوانی باشد بعد از دو روز بهم‌ریختگی در تنظیم خواب دچار آشفتگی ذهنی شده و یادگیری و كیفیت حافظه وی دچار بحران می‌شود. در این شرایط امكان دارد فرزندی كه عادت به خواب عصر ندارد در این زمان استراحت كند. بهتر است بگذارید این استراحت انجام گیرد زیرا تا تأمین كامل خواب وی صورت نگیرد تمركز برای یادگیری نخواهد داشت.

تأكید می‌شود خواب عصر كیفیت خواب شب را ندارد و اگر فرزندان با استراحت عصر گاهی دچار بی‌نظمی در خواب شب خود می‌شوند بهتر است كه به روش‌های مختلف مانع از خواب عصر شوید زیرا خواب عصر سه مرحله اصلی خواب را نخواهد داشت و كیفیت خواب را كاهش می‌دهد البته این در مورد خواب‌های هر روزه گفته می‌شود در زمانی كه فرزند دچار بی‌نظمی خوابی شده است باید اجازه داد تا خواب وی به شرایط تأمین برسد.

در مورد افرادی كه به صورت ارثی و سرشتی به دیر خوابیدن و بیداری در شب تمایل دارند باتوجه به تأكید خواب شب در سلامت خواب افراد باید این اشخاص زمانبندی خواب خود را تحت مراقبت پزشك متخصص خواب تغییر بدهند تا حافظه و هوشیاری و بهره هوشی بالاتری را داشته باشند. این افراد می‌توانند با نزدیك شدن به زمان خواب ضمن رعایت نكات گفته شده برای آماده شدن و برای استراحت در فضای كم نور قرار بگیرند زیرا نور و میزان آن در شروع خواب تأثیر بسیاری دارد. بهتراست این افراد یك ساعت تا نیم ساعت قبل از خواب در حداقل نور ممكن قرار بگیرند تا دچار خواب آلودگی شده و در زمان مناسب خواب خود را آغاز كنند.

اهمیت نور

80 نوع بیماری خواب وجود دارد كه هر كدام از این 80 بیماری می‌تواند معضلات مختلفی را در سلامت اعضای بدن و روان افراد ایجاد كند. «بی‌نظمی، بد خوابی، پریشانی در خواب و... علائمی است كه والدین را در شرایط روحی فرزندشان قرار می‌دهد.»: استرس‌های ایجاد شده در ساعات روز برای فرزندان ناشی از برخورد با همكلاسی‌ها، معلم، فضای مدرسه، بهم‌ریختگی روحی و برگرفته از عوامل مختلف در زندگی وی حتی رفتار والدین و موارد دیگر است كه در نوع خواب او تأثیر گذاشته است. نگاه دقیق به نوع خواب، نظم خواب و حركات فرزند در خواب راهی برای والدین است تا از شرایط آرام یا ناآرام روحی او مطلع شوند. دكتر صادق نیت گفت: سلامت روح و جسم افراد وابستگی زیادی به كیفیت خواب شبانه دارد، برای داشتن فرزندانی باهوش، با دقت، هوشیار و موفق در دوره تحصیلی در كنار دقت به میزان دانایی معلم و فضای خانه و محل مطالعه درسی و... باید به خواب وی نیز دقت داشت زیرا ارتباط تنگاتنگی با نوع یادگیری و حافظه خواهد داشت./س