به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه ،دکتر محمد دلیرراد معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه عنوان كرد:

تغذیه در سنین مدرسه:

تغذیه صحیح نقش اساسی در پرورش انسان‌هایی سالم، پویا، خلاق و برخوردار از توانمندی‌های ذهنی و جسمی دارد. دانش‌آموزی می‌تواند شاداب سالم پرتحرک و با استعداد باشد که ضمن رعایت نکات بهداشتی از تغذیه‌ی متنوع و متعادلی هم برخوردار باشد.

بسیاری از دانش‌آموزانی که در مدرسه با آن‌ها روبرو می‌شویم و موفقیتی را در تحصیل کسب نمی‌کنند به دلیل سوءتغذیه در دوران نوزادی و کودکی و کمبود دریافت بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی و عدم رشد کافی، کفایت لازم را برای یادگیری ندارند.

در خانواده‌هایی که از نظر اقتصادی در سطح پایینی هستند، کودکان معمولاً به درجاتی از کم‌خونی فقر آهن مبتلا می‌باشند. این دانش‌آموزان عموماً بی‌تفاوت و خسته هستند و تمایل چندانی به انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی ندارند. این دانش‌آموزان خیلی زود بیمار می‌شوند و تمرکز ذهنی کافی برای یادگیری دروس را ندارند.

برنامه غذایی دانش‌آموزان:

برنامه غذایی دانش‌آموزان حتماً باید شامل سه وعده غذای اصلی و دو میان وعده باشد. مصرف روزانه ۶ تا ۱۱ واحد از گروه نان و غلات، ۲ تا ۳ واحد از گروه گوشت و حبوبات، ۳ تا ۵ واحد از گروه سبزی و میوه و ۳ واحد از گروه شیر و لبنیات ضروری است. صبحانه وعده‌ی بسیار مهمی است و نخوردن صبحانه و گرسنگی در ساعات درس موجب پایین آمدن قند خون و نرسیدن قند به مغز می‌شود و عملکرد مغز را مختل می‌کند و اثرات منفی در یادگیری دانش‌آموز دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد نخوردن صبحانه قدرت خلاقیت و ابتکار را کاهش می‌دهد و معمولاً این نوجوانان در درس ریاضی کارایی کمتری دارند.

اهمیت صرف صبحانه:

معمولاً دانش‌آموزان به دلیل نداشتن وقت یا اشتها از خوردن صبحانه امتناع می‌کنند. بنابراین توصیه می‌شود شام را زودتر صرف کنند و شب در ساعت معینی بخوابند تا صبح بتوانند زودتر بیدار شوند و وقت و اشتهای کافی برای خوردن صبحانه داشته باشند. والدین باید صبحانه را به عنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند و همگی به دور یک سفره به صرف صبحانه بپردازند تا تشویقی برای کودکان باشد. کودکان باید صبح کمی زودتر بیدار شوند و پس از شستن دست و صورت، کمی نرمش نمایند تا برای صرف صبحانه اشتها پیدا کنند.

در وعده صبحانه نوجوانان می‌توانند نان، کره، مربا، عسل و خرما را برای تامین انرژی، پنیر یا تخم مرغ را به عنوان منبع پروتئین و شیر و پنیر را برای تامین کلسیم استفاده کنند. غذاهایی مانند نان و پنیر و گردو، نان و تخم مرغ، نان و کره و عسل، نان و پنیر و خرما همراه با شیر، انواع غذاهای سنتی مانند عدس با نان، خوراک لوبیا با نان و حلیم برای صبحانه مفید هستند.

میان وعده‌ها:

کودکان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده غذای اصلی به دو میان‌وعده در صبح و عصر نیار دارند. در این سنین کودکان باید هر ۴-۶ ساعت برای نگه داشتن غلظت قند خون در حد طبیعی غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند. کبد که وظیفه ذخیره‌سازی گلوکز به صورت گلیکوژن و آزادسازی آن را در خون در مواقع ضروری به عهده دارد تنها برای ۴ ساعت گلیکوژن ذخیره می‌کند بنابراین کودکان به خوردن غذا در وعده‌های بیشتری نیاز دارند و باید دو میان‌وعده مصرف کنند. میان وعده‌های مناسب باید از یک یا چند گروه غذایی تهیه شده باشند.

- میوه های خشک شامل: انجیر خشک، توت خشک، برگه زرد آلو و...

- انواع مغزها شامل: بادام، پسته، گردو، فندق و...

- انواع میوه‌ها مانند: سیب، پرتقال، نارنگی و...

- سبزی‌ها و انواع ساندویچ‌های خانگی

- شیر و فراورده‌های آن

میان‌وعده‌های غیرخانگی مانند انواع کیک، بیسکویت، آب‌میوه‌های تولید کارخانجات، شکلات، آب‌نبات و... باید محدود باشد.

رفتارهای تغذیه‌ای نادرست شامل:

نامنظم بودن وعده‌های غذایی

در این سنین دانش‌آموزان معمولاً به طور نامنظم غذا می‌خورند و بعضی از وعده‌های غذایی مانند صبحانه را حذف می‌کنند این دانش‌آموزان معمولاً در مدرسه یادگیری و کارایی لازم را ندارند و دچار افت تحصیلی می‌شوند. نخوردن صبحانه اگر تبدیل به عادت شود علاوه بر کاهش تمرکز موجب کمبود دریافت انرژی، ویتامین و املاح می‌شود.

تمایل به مصرف غذاهای غیرخانگی

معمولاً دانش‌آموزان به غذاهای غیرخانگی و آماده مانند انواع ساندویچ‌های سوسیس و کالباس و همبرگر بسیار علاقه دارند. این مواد غذایی از نظر مواد مغذی مخصوصاً آهن، کلسیم، اسیدفولیک و ویتامین‌های آ، ب و ث بسیار فقیرند و اگر به طور مداوم مصرف شوند، بدن نوجوان را دچار کمبود ویتامبن خواهند کرد. مصرف زیاد این مواد به علت وجود افزودنی‌های مختلف سلامت دانش‌آموزان را به خطر می‌اندازد.

مصرف زیاد تنقلات کم ارزش

دانش‌آموزان معمولاً علاقه زیادی به مصرف تنقلات کم ارزش مانند پفک، چیپس، شکلات دارند. مصرف آنها به خصوص قبل از وعده‌های غذایی باعث سیری کاذب می‌شود و اشتهای نوجوان را برای خوردن غذای اصلی از بین می‌برد. همچنین مصرف بی‌رویه نوشابه‌های گازدار احتمال کمبود کلسیم را افزایش می‌دهد و موجب بروز پوکی استخوان در بزرگسالی می‌شود. مصرف تنقلات سنتی مانند توت خشک، انجیر خشک، برگه‌ها، گردو، بادام و پسته، نخودچی کشمش و نوشیدن دوغ به جای نوشابه توصیه می‌شود.

خودداری از مصرف گروه شیر و لبنیات

میزان نیاز به گروه شیر و لبنیات در سنین مدرسه سه واحد می‌باشد. اگر دانش‌آموز علاقه به خوردن شیر ساده ندارد می‌توان شیر طعم‌دار به او توصیه کرد (مثلا افزودن عسل، موز یا توت فرنگی به شیر تا طعم آن بهتر شود). مقدار زیاد کاکائو در شیر کاکائو به علت داشتن اگزالات از جذب کلسیم شیر جلوگیری می‌کند. می‌توان شیر را در غذاهایی مانند شیربرنج، فرنی، سوپ شیر به کودک داد و یا از فراورده‌های شیر مانند ماست، پنیر، بستنی و کشک استفاده کرد.

افراط در مصرف شکلات و شیرینی

مصرف بی‌رویه شکلات و شیرینی موجب بی‌اشتهایی و سیری کاذب در کودکان می‌شود و آنها را از مصرف وعده‌های اصلی غذایی باز می‌دارد در نتیجه موجب اختلال رشد می‌شود. والدین باید از دادن شکلات و شیرینی به عنوان جایزه به کودک خودداری کنند.

بردن و مصرف کدام مواد غذایی در مدرسه مضر است؟

سالاد الویه

به دلیل پخته بودن مواد تشکیل دهنده آمادگی زیادی برای رشد عوامل میکروبی دارد.

پیراشکی، همبرگر، چیپس

به علت سرخ شدن در روعن در حال جوش، حاوی مواد سرطان‌زا می‌باشند.

سوسیس و کالباس

به دلیل وجود مواد نگهدارنده در آنها و نیز احتمال سرخ شدن در روغن‌های مانده، حاوی مواد سرطان‌زا می‌باشند.

خوراکی‌های رنگی مثل انواع بستنی، شکلات‌ها، پاستیل، آب‌نبات‌های رنگی و اسمارتیز

به علت احتمال استفاده از رنگ بیش از حد مجاز در دراز مدت موجب سیرور کبدی می‌شوند.

انواع آب‌نبات، کاکائو، آدامس و شکلات‌های چسبنده

موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند و به دلیل این که از انواع غذاهای کم‌ارزش هستند، ایجاد سیری کاذب می‌کنند.

نوشابه‌های گازدار، انواع پفک:

از غذاهای کم‌ارزش هستند و زمینه‌ی ابتلا به چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون در بزرگسالان را فراهم می‌کنند و موجب پوسیدگی دندان می‌شوند.

لواشک و تمرهندی:

معمولاً به صورت ناسالم تهیه می‌شوند یا در تهیه آنها از میوه‌های فاسد و خراب و رنگ‌ها و اسانس‌های غیرمجاز استفاده می‌شود.

یخمک و نوشیدنی‌های بدون گاز:

مخلوطی از اسانس و رنگ‌های خوراکی (مجاز و گاه غیرمجاز) و آب هستند و هیچ‌گونه ارزش تعذیه‌ای ندارند. در خرید نوشیدنی برای کودکان باید توجه شود که از انواع آب میوه و یا حداقل نکتار باشد و از خرید و مصرف هرگونه نوشیدنی بدون گاز یا فرآورده یخی (یخمک) باید اجتناب نمود. همچنین نوشیدنی‌های گازدار یا بدون گاز که حاوی شیرین کننده مصنوعی و فاقد شکر هستند برای افراد و به ویژه کودکان غیردیابتی توصیه نمی‌شود./س