به دلیل اینکه کشتی‌های بزرگ‌تر معمولاً در نزدیک پایگاه باقی می‌ماندند، در طول این سالیان ناوها بعنوان سلاح دوربرد نیروهای دریایی به‌شمار می‌آمدند و همچنان وظیفه آنها ردیابی و انهدام کاروان‌های تدارکاتی و پشتیبانی دشمن بود.

در اواخر سدهٔ بیستم با بازنشسته شدن رزم‌ناوها، ناوها به بزرگترین جنگده شناور تبدیل شدند و ماموریت آنها بیشتر حفاظت ناوگان‌ها از حملات هوایی و حمله ناوشکن‌های دشمن بود.

همچنين در ابتدای قرن بیستم ناوها سنگین‌ترین کشتی نظامی در حال کار بوده که فقط پنج کشور ایالات متحده، روسیه، فرانسه، ایتالیا، پرو از آنها بهره مند بودند و در حال حاضر با مرخص کردن ناو Vittorio Veneto توسط ایتالیا، فقط چهار کشور باقیمانده دارای ناو هستند.

ناو هواپیمابر كه مورد بحث ما در اين گزارش است یک کشتی جنگی بوده که برای حمل کردن و پوشش دادن هواپیما‌ها و هلیکوپترهای جنگی طراحی شده‌است و به عنوان یک فرودگاه شناور عمل می‌کند، و اینگونه هواپیماها می‌توانند بدون سوخت‌گیری و توقف، عملیات در مسافت‌های دور را انجام دهند.

به عبارتي ناو هواپیمابر یک جنگ‌افزار بسیار گران‌قیمت است که بهای آن گاه تا ۴٫۵ میلیارد دلار می‌رسد. از این رو در سال ۲۰۱۱ تنها ۲۱ ناو هواپیمابر در حال فعالیت بودند که از این تعداد ۱۱ ناو متعلق به ایالات متحده آمریکا است.

جالب آن است كه بدانيم ناوهای هواپیمابر آمریکایی و ناو هواپیمابر شارل دوگل فرانسوی‌ها از یک نیروگاه هسته‌ای برای تامین انرژی مورد نیازشان استفاده می‌کنند که به آنها اجازه می‌دهد مدت‌ها دور از آشیانه بی نیاز از سوخت گیری بمانند اما بقیه ناوها از سوخت‌های متعارف استفاده می‌کنند.

در واقع هر دو کشور اسپانیا و ایتالیا دارای دو فروند ناو هستند و شش کشور روسیه، بریتانیا، فرانسه، هند، برزیل، تایلند هر کدام یک ناو هواپیمابر در اختیار دارند.

چین نیز در حال بازسازی و تکمیل یک ناو هواپیمابر سابق شوروی است و هند و بریتانیا نیز هر کدام دو ناو هواپیمابر دیگر را در دست ساخت و بازسازی دارند. آمریکا نیز علاوه بر 11 ناو فعال خود، یک ناو ذخیره و یک ناو در حال ساخت داشته و سفارش تولید دو ناو دیگر را هم داده‌ است.

بر اساس اين گزارش، ژاپن با 20 ناو، کانادا و استراليا 3 ناو، آرژانتین 2 ناو و هلند يک ناو، در گذشته صاحب ناو هواپیمابر نيز بودند.

سنگین‌ترین نا‌وهای هواپیمابر دنیا ناوهای آمریکایی کلاس نیمیتز هستند که شامل ۱۰ ناو با وزنی بین 100 تا 104 هزار تن می‌شوند و بین‌ سال‌های 1975 تا 2009 وارد نیروی دریایی شده‌اند. سبک‌ترین ناو هواپیمابر فعال نیز ناو چاری ناروبت تایلند با 11هزار و 400 تن و سنگین‌ترین ناو هوپاپیمابر غیرآمریکایی ناو دریادار کوزنتسف روس‌ها با ۵۵ هزار تن وزن است.

لازم به ذكر است كه در اوایل سدهٔ 21 ناوهای هواپیمابر در سرتاسر جهان گنجایش حمل 1250 هواپیما را داشتند.

نا‌و‌های هواپیمابر معمولاً با چند کشتی دیگر به صورت گروهی حرکت می‌کنند. این کشتی‌ها می‌توانند تجهیزات پدافندی یا لوازم یدکی برای هواپیماها را تأمین کنند. معمولاً چند کشتی دیگر وظیفه محافظت از ناو اصلی را دارند مانند سامانه‌های پیش‌اخطار یا دفاع موشکی.

از اين رو نخستین پرواز و فرود یک هواپیمای جت بر عرشه یک ناو هواپیمابر را جنگنده هاویلند ومپایر در دسامبر 1945 انجام داد.

همچنين بيشتر عرشه پرواز ناوهای هواپیمابر به طور کلی به صورت تختی هستند که به عنوان محل فرود و پرواز هواپیماها عمل می‌کند.

در دامه اين گزارش بنا داريم تا ضمن اشاره به فعاليت‌هاي فني ناو‌هاي هواپيما بر ، آسيب‌پذيري آنها را نيز ذكر كنيم چرا كه به اذعان كارشناسان امريكايي ايران به سرعت در حال دسترسي به توانمندي‌هايي به منظور هدف قرار دادن ناو‌هاي آمريکايي در خليج فارس است و در عين در اختيار داشتن زرادخانه‌اي از موشک‌هاي ضد ناو ، ناوگان زيردريايي‌ها و قايق‌هاي تندرو را توسعه داده است.

از آنجايي كه هواپیما‌ها برای به پرواز در آمدن باید به سرعت معینی برسند ولی با اين حال باندهای پرواز در ناوهای هواپیما بر به نسبت کوتاه هستند و این امکان را برای هواپیماها فراهم نمی‌آورند. از این رو در ناوهای هواپیما‌بر از وسیله‌ای به نام منجنیق استفاده می‌شود.

منجنیق‌ها که با موتور بخار کار می‌کنند به هواپیما شتاب لازم برای پرواز را می‌دهند. قدرت این منجنیق‌ها به قدری است که در طول تنها دو ثانیه سرعت هواپیما را از صفر به 165 مایل در ساعت می‌رسانند. این کار باعث می‌شود که هواپیما سرعت لازم برای پرواز را کسب کند همچنین برای فرود آمدن هواپیمایی که 150 مایل بر ساعت سرعت دارد مجهز به یک دم زنجیری است که باید آن را به یکی از چهار کابل موجود روی باند گیر بیندازد که بعد از 96متر مسافت متوقف می‌شود.

بنابراين در ناوهای هواپیما‌بر، برعکس فرودگاه‌ها برای فرود آمدن هواپیما نباید سرعت خود را به کمترین حالت برساند بلکه باید دارای سرعت کافی باشد که در صورت ناتوانی خلبان در درگیر کردن دم زنجیری و کابل‌ها هواپیما با سرعتش بتواند از سوی دیگر ناو دوباره به پرواز در آید به علت مشکل بودن این کار معمولاً از برجسته‌ترین خلبانان برای ناوهای هواپیما بر استفاده می‌شود.

يك نوع از ناوهای هواپیمابر که ایالات متحده از آن استفاده نمی‌کند به گونه‌ای طراحی شده‌است که به منجنیق نیازی ندارد. در عوض دارای یک سکوی پرواز است، این نوع ناوها بیشتر هواپیماهای عمودپرواز VTOL یا STOVL (هواپیماهایی که به صورت عمود فرود می‌آیند و با طی مسافت کمی پرواز می‌کنند) را حمل می‌کند.

ازجمله ناوهايي كه تقريبا در تمامي صحنه‌هاي جنگ جهاني دوم نقش آفريني كرد "اچ ام اس ویکتوریوس (به انگلیسی R38،HMS Victorious)"نام داشت كه دومین ناو هواپیمابر از ناوهای هواپیمابر کلاس ایلاستریوس بود که دستور ساخت آن در نیروی دریایی انگلستان در سال 1936 داده شد و در سال 1937 ساخت آن شروع شد و دو سال بعد در شروع جنگ جهانی دوم (1939) به آب انداخته شد. با این حال تا 1941 که نیاز شدیدی به شناورهای اسکورتی احساس می‌شد وارد نیروی دریاي بريتانيا شد.

يادآوري اين نكته ضروري است كه پيشرفتهاي ايران در ناوگان دريايي امري كاملا محسوس است و در اين راستا حتي مقامات واشنگتن از آسيب پذير بودن کشتي هاي جنگي آمريکايي در ساعات اوليه وقوع جنگ احتمالي در خليج فارس ابراز نگراني کرده‌اند.

تحليلگران نظامي کنوني و پيشين آمريکا بر اين امر اذعان کرده‌اند که حتي پيشرفته‌ترين ناوهاي جنگي آمريکا در برابر موشک‌هاي کوتاه‌برد و قايق‌هاي گشتي تندرو ايران آسيب‌پذير هستند.

از اين رو واشنگتن اعلام کرده است که رزمايش‌هاي جديد نظامي از جمله مانور مين‌روبي در خليج فارس برگزار مي‌کند همچنين ايستگاه‌هاي راداري در کشور قطر راه‌اندازي کرده است.

واشنگتن پست در گزارش خود مي‌افزايد در هر صورت توان موشکي و دفاعي ايران براي تحميل ضربات سهمگين به ناوهاي جنگي آمريکا در مقايسه با 10 سال گذشته بسيار افزايش يافته است.

گفتني است كه مقامات پنتاگون در تحقيقات انجام شده در ماه آوريل هشدار دادند که سامانه دفاعي و موشکي ايران به سطح خطرناکي از پيشرفت دست پيدا کرده است.

برخي کارشناسان با توجه به توان فزاينده ايران در واکنش به تحرکات ناوهاي آمريکايي اقدام واشنگتن در استقرار ناوهاي جنگي پيشرفته و ناوهاي هواپيمابر در خليج فارس را مورد ترديد قرار داده‌اند.

بنابر این گزارش این ناو هواپیما با شماره بدنه "CVN74” و با نام «یو اس اس جان سی استنیز» پس از عبور از تنگه هرمز و هنگام ورود به دریای عمان (محدوده رزمایش ولایت ۹۰) بلافاصله توسط سامانه‌های شنود الکترونیک نیروی دریایی ارتش شناسایی و سپس یک فروند هواپیمای بال ثابت گشت و شناسایی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با پرواز از نزدیکی این ناو ضمن تصویربرداری و شناسایی مثبت از آن، اطلاعات این ناو هواپیمابر آمریکایی را به مرکز فرماندهی مخابره کرد.

ناو هواپیمابر «یو اس اس جان سی استنیز» در سال 1989 میلادی به منظور انجام ماموریت‌های مختلف از جمله عملیات‌های دریایی، پشتیبانی نیروی هوایی، مین‌ریزی، ‌ایجاد حصارهای دریایی و هوایی و نیز حمل انواع هواپیماهای ارتش آمریکا به مناطق دیگر ساخته شد. این ناو با دارا بودن دو رآکتور هسته‌ای و با قابلیت حمل 15 تا 20 فروند جنگنده یکی از مهمترین ناوهای هواپیمابر ارتش آمریکاست.

گفتني است كه رهبر معظم انقلاب که در سال 1366 به عنوان رئیس جمهور وقت کشورمان، در حاشیه رزمایش شهادت در خلیج فارس اظهار داشتند: « اگر (ناوهای خارجی) وارد خلیج فارس بشوند، سرشان را بیاندازند پایین و با یک آرم بین المللی قصد تعرض به جایی یا چیزی را نداشته باشند، کسی هم به آنها تعرضی نخواهد کرد چون ما شروع به ایجاد تشنج نمی‌کنیم. اما چنانچه قصد تشنج آفرینی و تحریک داشته باشند همچنان که امریکائی‌ها داشتند، چه امریکا چه فرانسه و چه هر قدرت دیگری، بخواهند با حضور در خلیج فارس قدرت خودشان را در منطقه تحکیم بکنند، یقینا برخورد بوجود خواهد آمد و در آن برخورد آسیب‌پذیری آنها بسیار زیاد خواهد بود. این ناو فرانسوی و ناوهایی که امریکائی‌ها نام می‌برند و تبلیغ می‌کنند، این‌ها یقینا ناوهای مدرن و پیشرفته‌ای است که موشک و امکانات دارد. اما آنچیزی که امروز در خلیج فارس به عنوان قدرت نظامی جمهوری اسلامی حضور دارد، از یک خصوصیتی برخوردار است که این پیچیدگی‌های تکنیکی در مقابله با آن ناتوان است.»

* حماسه شهيد نادر مهدوي، كابوسي كه از ياد آمريكايي‌ها نخواهد رفت

آنچه مسلم است اينکه جمهوري اسلامي ايران تجربه رويارويي مستقيم با ناو‌هاي آمريكايي در خليج فارس در جريان جنگ تحميلي را نيز داشته از جمله ماموريت‌هايي كه به فرماندهي دلاور شهيد "نادر مهدوي" و گروه چند نفره تحت امر وي در سال 66 واگذار شد؛ شهيد نادر مهدوي با همراهي اندك همرزمانش، خلیج فارس را تا ماه‌ها برای ناوگان فوق‌مدرن‌ آمریکا و متحدانش ناامن كرد و حیثیت نظامي دولتمردان این کشور را بارها به بازی گرفت و كابوسي فراموش نشدني براي نظاميان آمريكايي به يادگار گذاشت.

بر اساس اين گزارش؛ يكي از ماموريت‌هاي شهيد مهدوي در مواجهه مستقيم با ناو‌هاي آمريكايي، هنگامي بود كه نخستین کاروان نفتکش‏‌هاى کویتى تحت پرچم آمریکا و با اسکورت ناوشکن‏‌هاى ابرقدرت غرب، دو روز بعد از تصویب قطعنامه 598 حرکت خود را از سواحل امارات متحده عربى در دریاى عمان آغاز کرد. کاروان اسکورت نفتکش‏‌هاى "گس پرنس " و "بریجتون " - که نام‏‌هاى عربى آنها توسط شرکت آمریکایى عوض شده بودند - با سرو صداى زیادى مأموریت خود را آغاز کرده و به سلامت از تنگه هرمز گذشتند اما، در نزدیکى جزیره فارسى با خطر جدى مواجه شده و نفتکش 400 هزار تنى "بریجتون " با یک مین 270 کیلویى برخورد كرد. بازتاب این حادثه بسیار گسترده بود.

على‏‌رغم این که آمریکا سعى كرد این حادثه را بى‏ اهمیت تلقى كند اما چنین ضربه‌اى براى حیثیت سیاسى و نظامى آمريكا جبران‏‌ناپذیر بود و مهم‏‌تر از همه این که عملاً ابتکار عمل در خلیج فارس را به دست ایران مى‏‌داد. این رخداد سبب شد که کاروان‏‌هاى بعدى بي‌سر و صدا و تبلیغات و با رعایت پنهان کارى از سواحل کویت به دریاى عمان و بالعکس حرکت کنند، در حالى که همواره خطر مین‏‌ها، قایق‏‌هاى تندرو و موشک ‌هاى کرم ابریشم را احساس مي‌کردند.

نادر مهدوی، سرانجام در 16 مهر ماه 1366 پس از آن که ناوگروهِ تحت امرش، یک فروند بالگرد آمریکایی را سرنگون ساخت، با آتش مستقیم تفنگداران دریایی آمریکایی مجروح شد و به اسارت آنان در آمد. سپس در عرشه ناو «یو اس. چندلر» مورد شکنجه قرار گرفته و به شهادت رسید.

این موشک ارتقاء یافته، موشک فاتح 110 است که به علت بالستیک بودن با سرعت فوق صوت حرکت می‌کند. این سرعت باعث می‌شود تا انهدام موشک توسط سپرهای دفاعی ناو هواپیما بر بسیار سخت شود.

بر اساس اين گزارش؛ فرمانده هوا و فضای سپاه پاسداران در توصيف وضعيت نظامي موشک فوق اظهار داشت:  يکي از قابليت‌هاي ارزشمند موشک خليج فارس اين است که اگر  با هر تهديدي مواجه شود، ابتدا به ساکن مورد مذکور را هدف قرار داده و چنانجه با هر هدف متحرک بزرگ دیگری  نیز برخورد کند به راحتی مورد اصابت قرار خواهد داد.

سردار حاجي زاده افزود: موشک خلیج فارس از ارتفاع بسیار بالا بر روی هدف متحرک یا ثابت قفل می‌کند و سپس به سوی هدف شیرجه می‌رود. این تصویر با دوربین موشک قابل رویت است.

همچنين علاوه بر این توان که موشک خلیج فارس برای ایران ایجاد کرده، ایران توانسته با شلیک موشک‌های دور برد به دهانه اقیانوس هند توان دیگری را به نمایش بگذارد.

گفتني‌است، موشك خليج فارس در رزمايش پيامبر اعظم(ص) كه تيرماه اسال جاري برگزار شد، مورد آزمايش قرار گرفت و توانست با موفقيت صددرصد دشمن فرضي را نابود كند.

اما این موشک‌ها زمانی می‌توانند موثر باشند که ایران بتواند به مختصات دقیقی از ناوهای آمریکایی مورد هدف دست یابد و لازمه‌ این کار رصد دقیق ناوهای دشمن است. این وظیفه به عهده پهپادها گذاشته شده که از ارتفاع بسیار بالا و دور از دید رادارها بر روی ناوها قفل می‌کنند بدون آنکه حتی هواپیماهای روی عرشه بتوانند آنها را رهگیری و منهدم‎ کنند.

نکته مهم تر آنکه این پهپادها می‌توانند پخش مستقیم تردد ناو را از خلیج فارس به تهران مخابره کنند.

اتفاقی که چند سال قبل در یک اجلاس عمومی با موفقیت اجرا شده و تصاویر مستقیمی از تردد ناوها در منطقه خلیج فارس که توسط پهپادهای ایرانی مخابره شده بود به صورت زنده و مستقیم در تهران به نمایش در آمد.

در پايان بايد به مسئله اذعان داشت كه ادعاهاي واهي آمريکا با تفاسيري که از تسليحات پيشرفته جنگي ارائه مي‌کنند، در برابر توان نظامي ايران با وجود اين که سال‌هاست آماج تحريم‌هاي مختلف بين‌المللي به سرکردگي استکبار جهاني قرار داشته، حائز هيچ نقطه قوتي‌ نيست.

در گزارش بعد، بصورت مبسوط به بررسي توانمندي جمهوري اسلامي ايران در ساخت ناو‌ها و بخصوص قابليت‌هاي ناوشكن "جماران" خواهيم پرداخت.