در بسیارى از آیات قرآن مجید و روایات اسلامى و سرگذشت انبیاء و اولیاء و صالحان و در كتب علماى اخلاق و ارباب سیر و سلوك روى مساله توكل به عنوان یك فضیلت مهم اخلاقى كه بدون آن نمى‏توان به مقام قرب الهى رسید، یاد شده است.

منظور از توكل سپردن كارها به خدا، و اعتماد بر لطف اوست، زیرا «توكل‏» از ماده «وكالت‏» به معنى انتخاب وكیل نمودن و اعتماد بر دیگرى كردن است، بدیهى است هر قدر وكیل توانایى بیشتر و آگاهى فزون‏تر داشته باشد شخص موكل احساس آرامش بیشترى مى‏كند، و از آنجا كه علم خدا بى پایان و تواناییش نامحدود است هنگامى كه انسان توكل بر او مى‏كند آرامش فوق‏العاده احساس مى‏كند، در برابر مشكلات و حوادث مقاوم مى‏شود، و از دشمنان نیرومند و خطرناك نمى‏هراسد، در سختیها خود را در بن بست نمى‏بیند و پیوسته راه خود را به سوى هدف ادامه مى‏دهد.

انسانى كه بر خدا توكل دارد هرگز احساس حقارت و ضعف نمى‏كند بلكه به اتكاى لطف خدا و علم و قدرت بى پایان او خود را پیروز و فاتح مى‏بیند و حتى شكست‏هاى مقطعى او را مایوس نمى‏سازد.

هرگاه توكل به مفهوم صحیح كلمه در جان انسان پیاده شود به یقین امیدآفرین، نیروبخش و باعث تقویت اراده و تحكیم مقاومت و پایمردى است.

مساله توكل در زنگى انبیاى بزرگ الهى درخشش فوق‏العاده‏اى دارد، بررسى آیات قرآنى در این زمینه نشان مى‏دهد كه آنها همیشه در برابر مشكلات طاقت فرسا خود را زیر سپر توكل قرار مى‏دادند، و یكى از دلایل مهم پیروزى آنها داشتن همین فضیلت اخلاقى بوده است.