از آنجا که جنگ ميان رزيم بعثي عراق و جمهوري اسلامي ايران حدود 8 سال به طول انجاميده بود و ابر قدرت هاي شرق و غرب نيز نتوانسته بودند به تمامي اهداف از پيش تعيين شده خود برسند، از ترس پيروزي ايران بعد از فتح خرمشهر سعي کردند با حمايت هاي گوناگون از صدام، شكست را بر كشورمان تحميل كنند و يا به هرقيمتي ايران را تحت فشارهاي بين المللي بگذارند تا مذاکرات صلح را بپذيرد.

رژيم بعثي عراق يک هفته پس از تجاوز به خاک ايران به دليل تصرف بسياري از مناطق مرزي کشور قطعنامه 479شوراي امنيت را که در آن دو کشور را به آرامش و صلح و ايجاد آتش بس دعوت مي کرد، پذيرفت.

امام خميني (ره) با هوشياري و بينش عميق سياسي مسئله را به مسئولان کشور گفتند که خود مسئوليت پذيرش قطعنامه را خواهند پذيرفت، ايشان در پيامي قبول اين مسئله را از زهر کشنده‌تر عنوان کردند و فرمودند: من اين "جام زهر" را براي رضايت خدا نوشيدم.

**ويژگي‌هاي قطعنامه

* اولين نکته قابل ذکر درباره قطعنامه، لحن آمرانه و قاطع قطعنامه  است که آن را از قطعنامه هاي پيشين که عموما جنبه توصيه اي داشتند متمايز مي‌كند.

* نکته دوم اين که شوراي امنيت براي اولين بار و پس از آنکه قريب هفت سال از جنگ مي‌گذشت، تشخيص داد که در جنگ عراق و ايران نقض صلح وجود دارد و به همين جهت صريحا اعلام كرد که بر اساس مواد 39 و 41 منشور ملل متحد عمل مي‌کند.

* شورا در بند 6 براي اولين بار نظر ايران را قبول و از دبيرکل خواست، هيئت بي طرفي را با مشورت ايران و عراق براي تحقيق درباره مسئوليت درگيري تعيين کند.

* بند 7 قطعنامه نيز در جهت تامين نظر ايران براي دريافت خسارات جنگ است.

* قطعنامه مذکور تنها قطعنامه اي است که در طول هشت سال جنگ،  پنج عضو دائمي شوراي امنيت ماهها تشکيل جلسه دادند تا

درباره تهيه متن پيش نويس آن توافق کنند.

**مواضع دو کشور درگير قطعنامه

ايران در قبال قطعنامه 598 در وهله اول با غير عادلانه خواندن آن و خطاب قرار دادن شوراي امينت به عدول از وظيفه اصلي خويش،  يعني حفظ صلح و امنيت جهاني، موضعي مبهم و غير شفاف گرفت که نه آن را رد و نه تأييد مي‌کرد. ايران معتقد بود که آتش بس بايد پس از اعلام متجاوز بودن عراق برقرار شود.

اما 22 ژوئيه 1987 به دستور رئيس جمهوري عراق،  اجلاس مشترک فرماندهي تشکيل شد که طي آن قطعنامه مورد پذيرش و استقبال قرار گرفت و آمادگي عراق براي همکاري با دبيرکل و شوراي امنيت در جهت اجراي آن و نيل به حل جامع، عادلانه،  پايدار و شرافتنمندانه منازعه اعلام شد و طي اين جلسه قرار شد مواضع مذکور توسط وزير خارجه عراق به دبيرکل و شوراي امنيت اعلام شود که سخنگوي دولت عراق نيز در اين خصوص اينگونه اظهار داشت: " عراق آماده است قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل را که در آن دستور آتش بس فوري داده شده  بپذيرد،  مشروط به اينکه ايران نيز اقدام مشابهي انجام دهد. تعهد عراق نسبت به اين قطعنامه به پذيرش صريح و بدون قيد و شرط آن توسط ايران بستگي دارد."

**اقدامات بين المللي در قبال موضع گيري ايران

پس از صدور قطعنامه و اعلام موضع "نه رد و نه قبول" از سوي ايران، فشارهاي بين المللي براي قبولاندن قطعنامه شدت گرفت، از جمله اين فشارها،  تهديدهاي مستقيم و غيرمستقيمي بود که عليه ايران به عنوان طرفي که از پذيرش کامل قطعنامه خودداري کرده است به عمل مي‌آمد.

سخنگوي وزارت خارجه آمريکا در آن روزها به خبرنگاران اعلام کرد: " ايران تا روز جمعه فرصت دارد تا پاسخ قطعي به شوراي امنيت بدهد... اگر جواب منفي باشد, واشنگتن به شوراي امنيت فشار خواهد آورد تا از تحريم تسليحاتي جهت اجراي دستور آتش بس حمايت کند."

اما تهديدها و فشارهاي بين المللي عليه ايران براي پذيرش قطعنامه تمامي نداشت و رونالد ريگان رئيس جمهور وقت آمريکا با اشاره به حضور رئيس جمهوري وقت ايران در اجلاس مجمع عمومي سازمان گفت:" من از اين فرصت استفاده مي کنم و از ايشان مي خواهم که صريحا و بدون ابهام اعلام دارد که ايران قطعنامه مصوب شوراي امنيت را که خواستار برقراري آتش بس در جنگ شده است قبول دارد يا نه؟.... در صورت منفي بودن پاسخ ايران،  شوراي امنيت راهي جز اعمال مجازات عليه ايران و وادار کردن اين کشور به قبول قطعنامه ندارد."

آنچه مسلم است اين كه در مقابل تهديدهاي فوق مواضع ايران تغييري نكرد و هاشمي رفسنجاني به عنوان رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي در اين زمينه اظهار داشت: "چنانچه شوراي امنيت فعاليت خود را در جهت محکوم کردن متجاوز متمرکز کند، ايران آمادگي همکاري همه جانبه با شوراي امنيت را خواهد داشت."

** پذيرش قطعنامه

با اصرار و ايستادگي ايران بر مواضع خود، سرانجام دبيرکل سازمان ملل پس از ديدار و مراجعت از دو کشور ايران و عراق با ارائه طرحي جهت اجراي قطعنامه 598 به مواضع و خواسته هاي ايران پاسخ مثبت داد که همين امر باعث پذيرش قطعنامه از سوي ايران شد.

دبيرکل پس از مراجعت از تهران و بغداد طي نامه اي 9 صفحه اي از دو کشور خواست که در اجراي قطعنامه 598،  آتش بس را برقرار كنند.

وي طي اين نامه، بر زمان اجراي آتش بس،  عقب نشيني نيروها به مرزها،  مبادله اسيران جنگي و تشکيل کميسيون براي تعيين مسئوليت جنگي تاکيد کرد تا مطالبات ايران هم پيگيري شود.

**دلايل ايران براي پذيرش کامل قطعنامه

* مصلحت نظام جمهوري اسلامي

* شرايط بين المللي نامساعد, به نحوي که عراق با پذيرش کليه قطعنامه هاي شوراي امنيت داد صلح طلبي سر مي داد و در مجامع بين المللي ايران را جنگ طلب معرفي مي کرد.

* جدي شدن مسئله تحريم تسليحاتي ايران به عنوان طرفي که قطعنامه 598 را قبول نکرده است.

* کاربرد وسيع سلاح هاي شيميايي توسط عراق و عکس العمل ضعيف مجامع بين المللي در اين مورد.

* وجود نکات و عناصر مثبت در قطعنامه 598 .

** ايران غرامت جنگي نگرفته است

با گذشت نزديك به 24سال از پذيرش قطعنامه از سوي ايران، هنوز غرامتي به كشورمان پرداخت نشده و اين در حالي است كه آثار و تبعات منفي جنگ 8ساله برطرف نشده و مردم منطقه مرزي سردشت همچنان با پيامدهاي بمباران شيميايي دوران جنگ دست و پنجه نرم مي كند.

** موضوع دريافت غرامت جنگي پيگيري مي‌شود

چندي پيش نمايندگان مجلس در واكنشي خواستار دريافت غرامت جنگي شدند و علاالدين بروجردي در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، اظهار داشت: ايران حق پيگيري دريافت غرامت جنگی از عراق را برای خود محفوط دانسته و در مجلس نهم اين مسئله پيگيری خواهد شد.

بروجردی خاطر نشان کرد:  دریافت غرامت جنگی حق ملت ایران است و  مجلس نهم این مسئله مهم را در دستور کار قرار داده و با جدیت پيگيري خواهد کرد.


** دريافت غرامت جنگي، حق ايران است

همچنين سيد علي نقوي ديگر عضو كميسيون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي، در پی دریافت غرامت جنگی ۳۶٫۵ میلیارد دلار کویت از عراق گفت: پرونده دریافت غرامت جنگی جمهوری اسلامی ایران از عراق به صورت جدی توسط نمایندگان پیگیری خواهد شد.

وی تصریح کرد: میزان غرامت دریافتی ایران از عراق به صورت کامل توسط مراجع بین المللی تعیین شده و باید دستگاه دیپلماسی اقدامات لازم جهت احقاق حق ملت ایران را انجام دهد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه گرفتن غرامت جنگی از کشور عراق جزء حقوق ملی جمهوری اسلامی است و کسی نمی تواند آن را انکار کند اظهار داشت: مجلس هشتم در الزام دولت برای پیگیری دریافت غرامت تعیین شده از عراق طرحی را در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تهیه کرد که به صحن علنی نرسید و لی در شرایط فعلی احیای این طرح و گرفتن غرامت جنگی از عراق به صورت جدی پیگیری خواهد شد.

نقوی حسینی خاطر نشان کرد: مجلس برای دریافت غرامت جنگی از عراق مصمم بوده و در این راستا دولت را نیز ملزم خواهد کرد تا به صورت جدی این موضوع را پیگیری کنند.

** ايران اسلامي پس از گذشت 24 سال از پذيرش قطعنامه

 با گذشت 24 سال از پذيرش قطعنامه 598 ، ايران اسلامي آماج تهديدها و تحريم هاي بين المللي از سوي مدعيان به اصطلاح دموكراسي و قانون گرايي غربي بوده اما اين تهديدها نه تنها ملت ايران را از ادامه حركت باز نداشت بلكه امروز در فضاي بين المللي همه جهانيان ايران را به عنوان كشوري مقتدر و پيشرو در توسعه علمي و دستيابي به فن آوري هاي نوين از جمله انرژي هسته اي مي شناسند.