به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران  به نقل از "اوراسيا ريويو"؛ خط سير گفتگوهاي ايران و گروه 1+5، قبل از گفتگوهاي فني كارشناسي در روز 13 تير (سوم ژوئيه)، دوبار از استانبول عبور كرده بود.

هدف آخرين گفتگوها، پيدا كردن يك زمينه مشترك بين بسته هاي پيشنهادي است كه قبلا توسط دوطرف مبادله شده بود و اكنون، همانطور كه اتحاديه اروپا اعلام كرد، مذاكرات بين هلگا اشميت، معاون دبيركل اتحاديه اروپا در امور خارجي و علي باقري معاون دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران، ادامه خواهد يافت.

اما چرا چنين مسير عذاب آور و طولاني بايد طي شود؟ آيا مسير كوتاه تري براي يافتن راه حلي براي مسئله انرژي هسته اي ايران وجود نداشت؟

با نگاهي به مذاكرات سال 2012 مي توان پاسخ اين سوالات را پيدا كرد.

در استانبول و بغداد، دوطرف در مورد ترسيم "نقشه راه" يا "چارچوب" يا يك "روال" براي مذاكرات با هم به توافق رسيدند. نقشه راه پيش نويس شده شامل "اصول هدايت كننده"، "اهداف"، "ساختار روال"، "مسائل" (هسته اي و غير هسته اي) و "گام ها" بود.

همچنين؛ توافق شد كه معاهده ان پي تي، مبناي مذاكرات باشد و مذاكرات گام به گام به عنوان ابزاري براي دستيابي به توافق و اجماع تعيين شد.

در آن مقطع، ايران براي هر گام متقابل بر سه ويژگي تاكيد داشت:

1.  همگن بودن گام هايي كه هر دوطرف بر مي دارد. به عبارت ديگر، هر اقدامي كه توسط يك طرف انجام مي شود، بايد متقابلا طرف ديگر اقدامي مشابه با همان ماهيت انجام دهد، بنابراين اگر ايران اقدام حقوقي انجام دهد، طرف ديگر هم بايد اقدام حقوقي انجام دهد و اقدام فني ايران بايد اقدام فني را به دنبال داشته باشد.

2. توازن در وزن اقدامات يعني اگر ايران گام مهمي بر مي دارد، طرف ديگر هم بايد اقدامي با همان ميزان اهميت انجام دهد.

3. همزماني، به معني اينكه دو طرف در يك زمان واحد تدابير مورد توافق را انجام دهند. اين امر هرگونه نگراني در مورد خلف وعده و عقب افتادن از تعهدات را رفع مي كند.

مذاكرات مسكو در شرايطي شروع شد كه در مورد جزئيات ملاحظات دو طرف هنوز توافقي صورت نگرفته بود. با توجه به اينكه بسته ارائه شده از سوي گروه 1+5  به دليل ضعف مفرط، بي توجهي به واقعيات حاضر و نهايتا يك طرفه بودن قادر نبود مسير جديدي براي دستيابي به توافق دوجانبه بگشايد.

در آخرين مذاكرات در استانبول كارشناسان بسته 1+5 را كه از سوي وندي شرمن نماينده آمريكا در مذاكرات، ارائه شد، مورد بررسي قرار دادند.

به لحاظ حقوقي و فني، اين پيشنهادها پر از اشتباهات و اظهارات ابهام آميز بود. برخي از بندهاي آن با مقررات بين المللي در مغايرت مستقيم بود و برخي از آنها نيز با واقعيت ها ناهماهنگ بود. بعضي از اشتباهات موجود در بسته گروه 1+5 به شرح زير است:

*مشكلات ساختاري

اقدامات متقابل مطرح شده در بسته پيشنهادي بسيار كلي و مبهم بود. مثلا، مشخص نبود كه اورانيوم مورد نياز ايران براي رآكتور تحقيقاتي تهران چگونه تامين مي شود يا توسط چه كشور و سازماني.

بسته گروه 1+5 همچنين فاقد زمانبندي بود. به عنوان مثال، مشخص نبود تعليق غني سازي اورانيوم به ميزان 20 درصد كي بايد انجام شود و تا چه مدت.

*مشكلات ماهوي

1- درخواست توقف غني سازي اورانيوم به ميزان 20 درصد از ايران، معادل محروم كردن ايران از حق مسلم آنها است كه در بند 5 معاهده ان پي تي و ديگر منابع متعدد بيان شده است.

2- همچنين درخواست كنار گذاشتن غني سازي اورانيوم به ميزان 20 درصد با روال و جريان هاي بين المللي در مغايرت است.

الف) اجراي معاهده ان پي تي در طول دهه هاي گذشته

ب) عدم مخالفت گروه 1+5 با چرخه سوخت هسته اي و فعاليت هاي غني سازي كشورهايي مانند برزيل، آرژانتين، ژاپن و ...

ايران مي گويد؛ براي فعاليت هاي هسته اي صلح آميز در چارچوب ان پي تي و مقررات آژانس بين المللي انرژي اتمي به غني سازي 20 درصد اورانيوم جهت توليد سوخت مورد نياز رآكتورهاي تحقيقاتي خود و مصارف پزشكي نياز دارد.

پس از آنكه غرب در سال 2010 از فروش سوخت مورد نياز رآكتور تحقيقاتي تهران به ايران خودداري كرد و بيانيه تهران مبني بر مبادله سوخت هسته اي ميان يكي از اعضاي گروه 1+5 و جمهوري اسلامي را نپذيرفت، ايران تصميم گرفت تحت نظارت آژانس بين المللي انرژي اتيم، سوخت مورد نياز خود را تهيه كند.

3- خواسته هاي غيرقانوني براي تعطيلي سايت فردو. طبق چه منطقي و براساس كدام قانون ايران بايد تمام فعاليت هاي خود _شامل غني سازي 5 و 20 درصدي اورانيوم_ را در فردو به حالت تعليق درآورد.

كشورهاي غربي مدعي اند كه نگران فعاليت هايي هستند كه ايران را از نظر آنها_ به طور مخفيانه انجام مي دهد، اما سايت فردو تحت نظارت 24 ساعته آژانس بين المللي انرژي اتمي است و همه فعاليت هاي آن ثبت مي شود. پس نگراني بابت چيست؟

اتهام گروه 1+5 در مورد نظامي بودن سايت فردو هم كه ثابت نشد. هيچ يك از تجهيزات، اقلام، طرح ها و سيستم هاي موجود در فردو، توانايي توليد يا گردآوري مواد بسيار غني شده را ندارند.

يوكيا آمانو دبيركل آژانس بين المللي انرژي اتمي، در گزارش دوره اي خود تائيد كرد كه تمام فعاليت ها و تجهيزات فردو صلح آميز و تحت نظارت آژانس هستند.

غرب با پافشاري بر روي سياست دوگانه و شكست خورده "فشار و گفتگو" فرصت يافتن راه حلي آسانتر بر مبناي "همكاري و مذاكره" را از دست داده است.

اين در شرايطي است كه يك راهبرد برد_ برد، مي تواند پنجره جديدي را به سوي صلح و امنيت منطقه اي و بين المللي باز كند.

كوبيدن بر طبل تحريم عليه ايران، اين كشور را وادار به اتخاذ اقدامي مصمم و محكم مي كند كه مي تواند به معني جديد تازه اي در منطقه بحران زده خاورميانه شود. اين مسئله، بدون شك به نفع هيچ كس نيست.