مهندس معکوس يا بومي سازي

انتقال فناوري هاي نوين و استفاده از تجربيات ديگران در پيشبرد اهداف مديريت شهري در دهه اخير از موضوعات پيشروي صاحبان فکر و مسند دولت محلي شهر تهران است.

به طور کلي طي چند سال گذشته در بخش آمد و شد شهر تهران تغييراتي اساسي و قابل ذکر رخ داده است به اين صورت که توسعه حمل و نقل عمومي پايدار و کارآمد براي مقابله با معضل ترافيک شهري مدنظر قرار گرفته است بطوري که مسئولان شهرداري تهران امروزه گسترش و رشد خطوط حمل و نقل سريع اتوبوس (BRT) در سطح خارجي شهر و خطوط قطار شهري سنگين (مترو) در زير پوست شهر را در اولويت قرار داده و به اجرا گذاشته اند. اما در اين بين مسئله اي رخ مي نمايد که آيا ساختار و ظرفيت شبکه معابر شهروندان با اين طرح هاي موضعي ساختارشکن همخواني دارد؟

آيا تنها با ايجاد و انتقال همانند اين طرح ها مشکلات آمد و شد ما آسان و رفع مي شود يا خود زمينه ساز ايجاد مشکلاتي در طول زمان خواهند بود؟

سال هاي زيادي است که در کشورهاي مختلف از روش هاي متفاوتي براي افزايش کيفيت و سرعت خدمات اتوبوس ها استفاده مي شود که از آن جمله مي توان به روش هايي چون اختصاص خطوط ويژه به اتوبوس ها و دادن اولويت عبور به اتوبوس هنگام چراغ سبز و قرمز به اين صورت که با نزديک شدن اتوبوس هاي تندرو به چهارراهها، چراغ ها به صورت خودکار و هوشمند سبز شوند اشاره کرد.

در نيم قرن گذشته اتوبوس هاي تندرو با مسيرهاي ويژه در بسياري از نقاط دنیا ازجمله کلانشهرهاي آمريکاي شمالي و جنوبي و بویژه چين در آسيا به اجرا در آمده است که پيامدهايي متناسب و کارآمدی همچون، کم شدن زمان انتظار مسافران در ايستگاه ها به علت اطلاع رساني بين راننده و مسافران و دريافت بليط قبل از ورود مسافر به ايستگاه، ايمني و امنيت مسافران به دليل طراحي خاص ايستگاه ها( مسقف و غير همسطح بودن ايستگاه ها)، سهولت استفاده از سوي معلولين جسمي و حرکتي از حمل و نقل عمومي به علت سالم سازي مسيرهاي دسترسي و ارتباطي آن ها با ايستگاه ها و اتوبوس ها، کاهش ازدحام مسافران در ايستگاه ها و افزايش بهره وري اتوبوس ها به علت تخصيص هوشمندانه اتوبوس به مسيرها (پشتيباني ناوگان در بازه زماني مناسب) به همراه داشته است.

جايگاه حمل و نقل BRT در تهران

حال به مقايسه موارد فوق با شرايط کنوني مسيرهاي BRT شهر تهران مي پردازيم. شهر تهران با دارا بودن (6) مسير حمل و نقل سريع اتوبوسي که عبارتند از: مسير پايانه شرق به غرب، مسير پايانه خاوران به ميدان آزادي، مسير رسالت به پايانه خاوران، مسير پايانه شهيد افشار به ترمينال جنوب، مسير ميدان راه آهن به ميدان تجريش و در نهایت مسير پايانه غرب به دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات که به شمال غرب تهران منتهي مي شود.

در مسير هر يک از خطوط فوق مکان ها و ميادين مرکزي چه از لحاظ موقعيتي و کارکردي مشاهده مي شود اين بدان معناست که قابليت جذب جمعيت و به تبع آن وسايل ارتباطي و افزايش سفر و آمد و شد شهري در اين مکان ها وجود دارد.

حال سؤال اين است که جابجايي شهروندان و رساندن آن ها به مسيرهاي دلخواهشان که از اين اماکن جاذب جمعيتي مي گذرد با کداميک از وسايل ارتباطي به سهولت صورت مي گيرد، خوب جواب آسان و روشن است و آن حمل و نقل عمومي مي باشد،اما با چه کيفيت و کميتي؟!

2 عامل عدم اتلاف زمان و راحتي مسافران درون شهري همه حال مورد چالش برنامه ريزان شهري در حوزه توسعه حمل و نقل بوده است.

با عبور صحيح از اين موانع مي توان گفت بازده طرح ها پايدار و موفق خواهد بود. کارشناسان معتقدند عدم تحقق يکي از شرايط فوق به طور مستقيم بر کارايي و کارکرد مثبت اين سامانه تأثير گذار خواهد بود.

گزارش از بهنام عزيزي