يرقان چيست؟

به گزارش سرويس علمي پزشكي باشگاه خبرنگاران، یرقان یا زردی (به انگلیسی: icterus یا Jaundice) به معنی تغییر رنگ و زرد شدن پوست، صلبیه و غشاهای مخاطی ناشی از بالا رفتن بیلی روبین خون است. بالا رفتن غلظت پلاسمایی بیلی روبین اغلب ناشی از بیماریهای پیش کبدی، کبدی (مانند هپاتیت) و پس کبدی (مانند سنگ کیسه صفرا) است. يرقان خودش يك بيماري نيست بلكه نشانه‌اي از يك بيماري زمينه‌اي است و بصورت زرد شدن پوست و سفيدي چشم خود را نشان مي‌دهد. اين عارضه ناشي از وجود ماده زرد رنگ صفرا به اسم بيلي روبين در خون است.
 اين ماده رنگي زماني تشكيل ميشود كه گلبولهاي پير قرمز خون بطور طبيعي شكسته و تجزيه ميشوند اما وقتي برخي از بيماريها ايجاد شوند اين ماده رنگي در خون جمع ميشود و رنگ پوست را زرد مي‌كند. از علتهاي احتمالي يرقان مي‌توان به هپاتيت (التهاب كبد)،‌انسداد يا ناهنجاريهاي مجاري صفراوي و انواع مشخصي از كم خوني‌ها اشاره كرد.

بنا به اين گزارش زردي پوست غالباً همراه با ادرار قهوه‌ايي تيره است و اين بخاطر ريزش بيش از حد اين ماده رنگي از خون به داخل ادرار ميباشد. همچنين ممكن است مدفوع بي‌رنگ شود زيرا اين ماده رنگي به اندازه كافي در روده‌ها وجود ندارد تا رنگ مدفوع را تيره كند يرقان در يك سوم از نوزادان در خلال اولين هفته بعد از تولد اتفاق مي‌افتد به اين نوع زردي يرقان فيزيولوژيك مي‌گويند تقريباً در كليه‌ي چنين مواردي بيماري مشخصي عامل آن نيست بلكه فقط بخاطر آن است كه كبد و دستگاه گوارش كودك هنوز خود را با زندگي بيرون از رحم عادت نداده است. (مع‌الوصف هرگونه زردي دوره نوزادي را بايد به پزشك نشان داد تا توسط وي بررسيها و تصميمات لازم اتخاذ شود).

 

يرقان در نوزادان

بیشتر از نیمی از نوزادان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی در پوست صورت خود ته رنگ زرد   پیدا می کنند. اگر کودک شما چنین است، احتمالاً چیز نگران کننده ای نیست ولی مخصوصاً اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد باید آنرا به پزشک خود نشان دهید.
زردی در یک کودک سالم زمانی اتفاق می افتد که سطح بیلی روبین در خون بالا می رود. بیلی روبین ماده شیمیایی است که در اثر تخریب طبیعی سلولهای قرمز پیر تولید می شود.  نوزادان سطح  بیلی روبین بالاتری دارند چون تعداد گلبولهای قرمز حامل اکسیژن در آنها زیادتر است و کبد جوان آنها نمی تواند بیلی روبین اضافی را متابولیزه کند. هر چه سطح بیلی روبین بالاتر از نرمال می رود، زردی از سر به پائین به سمت گردن و سپس به قفسه سینه پیش می رود تا اینکه در موارد شدید نهایتاً به پنجه پا می رسد. این نوع زردی که اصطلاحاً فیزیولوژیک نامیده می شود (برخلاف انواع نادر و شدیدتری که بدلیل بیماری کبدی یا ناسازگاری خونی با مادر ایجاد می شود) معمولاً خطری برای سلامت شیرخواران سالم و رسیده (نه ماهه متولد شده) محسوب نمی شود.

توصه و دستورات غذايي

1-تا سه هفته‌‌ي تمام ـ مرتب ـ با مراقبت جدي كنترل شود و در صورت لزوم از بستري شدن نگران نباشيد.
2-اگر مادر در ماههاي آخر،‌ عرق كاسني و ترنجبين مصرف كند در كاهش شدت يرقان نوزاد، مؤثر است.
3- مصرف كاسني در ماههاي آخر علاوه‌بر آن، موجب سهولت زايمان و كم‌شدن درد زايمان و تصفيه‌ي كبد و صاف شدن پوست مادر و جنين مي گردد.

4ـ به علت بالا رفتن رنگدانه صفراوي در خون و ايجاد آسيب به مغز آن را جدي بگيريد.
5ـ در اين زمان مادر از صرف غذاهاي چرب خوداري نمايد تا نوزاد مجبور به خوردن شير چرب نشود.
6ـ مادر تا مي‌تواند از سبزيهاي تازه مثل جعفري و کاهو و خورش کرفس استفاده نمايد.
7ـ خوردن مواد مغذي شيرين چون انجير، خرما و عسل حداقل يک وعده توصيه مي شود.
8ـ از ميوه‌جات مثل: پرتقال و ساير مرکبات و خيار و گوجه فرنگي استفاده کنيد.
9ـ از مصرف غذاهاي سرخ کرده و سسهايي مانند سس مايونز و غيره خوداري کنيد.
10ـ هرچه سريعتر به مراكز درماني مراجعه فرمائيد.


درمان

 
گرمك دارای موادی چون پروتیین، چربی، كلسیم، آهن و ویتامین هایی چون آ، ب، ث و از میوه های پرآب تابستان است.گرمك حاوی بیش از ۱۰ نوع هورمون گیاهی و آنزیم بوده ومصرف آن موجب طراوت پوست می شود. برای كسانی كه دچار كم خونی یا سل ریوی یا مبتلا به یبوست، بواسیر، نقرس و رماتیسم هستند، مفید است.

این میوه دارای خواص دیگری نظیر خرد كننده سنگ كلیه ومثانه بوده و برای كسانی كه پوست و موی خشك دارند مفید و سودمند است. گرمك از چین وچروك پوست و پیری زودرس جلوگیری و كك مك و لكه های سیاه صورت را برطرف می كند./عط