دولت و مجلس به فکر باشند
تعطیلی پنج شنبه مدارس در سال آینده؛ آری یا نه؟
تعطيلي بدون برنامه‌ريزي روزهاي پنج‌شنبه مدارس با اعمال سليقه آموزش و پرورش در سال تحصيلي 91-90 در اغلب مدارس كشور اجرا شد.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، طرح تعطيلي روزهاي پنج شنبه دبستان‌ها يك سال پس از اجرا، از اهدافي كه طراحان براي آن در نظر گرفته بودند منحرف شد و سرانجامي جز تعطيلي مدارس همه دورههاي تحصيلي در روزهاي پنج شنبه نداشت.
موضوع تعطيلي روزهاي پنج شنبه دبستان‌ها براي نخستين بار در فروردين سال 88 از سوي عباس رهي، معاون آموزش و نوآوري سابق وزارت آموزش و پرورش و استاندار كنوني سمنان مطرح شد. او اجراي اين طرح را منوط به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش كرد و در توجيه آن اعلام كرد: در دوره دبستان، دانش‌آموزان زود خسته مي‌شوند و بايد بيشتر اوقات اين گروه سني با خانواده‌ها سپري شود و از لحاظ تغذيه و بهداشت بيشتر به آنها توجه شود. البته توجيه ديگري نيز وجود داشت: «بار سنگين كار معلمان دوره ابتدايي كه در مقايسه با معلمان دورههاي تحصيلي راهنمايي و متوسطه يك روز بيشتر كار مي‌كنند.»
به فاصله چند روز از مطرح شدن پيشنهاد تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس ابتدايي، مديركل دفتر پيش‌دبستاني و ابتدايي وزارت آموزش و پرورش از تعطيلي مدارس ابتدايي در روزهاي پنج‌شنبه در سال تحصيلي90-89، درصورت تصويب شوراي‌عالي آموزش و پرورش خبر داد.
اين پيشنهاد با اقبال حميد‌رضا حاجي بابايي، وزير آموزش و پرورش ، روبه‌رو شد . او در دولت دهم اين پيشنهاد را پيگيري كرد تا اينكه اسفند‌ماه 89 از تصويب آن در شوراي‌عالي آموزش و پرورش خبر داد هرچند اين موضوع به چالشي بين مجلس و دولت تبديل شد. در حالي كه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بر اين باور بودند كه تعطيلي دبستان‌ها بايد در مجلس بررسي شود و نياز به مصوبه مجلس دارد، وزير آموزش و پرورش دستور اجراي آزمايشي آن در برخي مدارس از ابتدايي سال 90 را صادر كرد.
با اجراي تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه در برخي دبستان‌ها، مديران مدارسي كه مخالف اين تعطيلي بودند نيز ناچار به تسليم در برابر فشار معلمان واحد آموزشي تحت مديريت خود شدند كه خواستار تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه بودند. ديري نپاييد كه اجراي آزمايشي تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه به همه دبستان‌هاي كشور، به جز مدارس غيردولتي و خاص، تعميم پيدا كرد.
مخالفت مجلس شوراي اسلامي
طرح تعطيلي روز پنج‌شنبه مدارس از همان ابتدا به چالشي ميان آموزش و پرورش و مجلس شوراي اسلامي تبديل شد و وزير آموزش و پرورش و مسئولان اين دستگاه بارها براي ارائه توضيحات در اين باره به كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس فرا خوانده شدند. توضيحات وزير و مسئولان وزارت آموزش و پرورش براي نمايندگان مجلس قانع كننده نبود و مجلسيان بر مخالفت خود با طرح تعطيلي روز پنج‌شنبه مدارس اصرار ورزيدند.
نمايندگان مجلس تاكيد مي‌كردند كه تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها بايد به‌صورت طرح يا لايحه در مجلس مطرح شود اما وزير آموزش و پرورش تاكيد مي‌كرد كه تعطيلي پنج‌شنبه‌هاي دبستان‌ها نيازي به طرح، لايحه يا تاييد مجلس ندارد. حاجي‌بابايي درباره سرانجام طرح تعطيلي دبستان‌ها اعلام كرد: تعيين ساعات و روزهاي آموزش در مدارس جزء اختيارات شوراي‌عالي آموزش و پرورش است و نه مجلس.
او پيشاپيش از موافقت جامعه از اين طرح سخن گفت؛ براساس خبرهايي كه داريم حدود هشتاد درصد از عموم مردم و نه معلمان، با اين طرح موافق هستند. وزير آموزش و پرورش گفت: طي يك قرن تاريخ قانونگذاري در كشور هيچ قانوني براي اينكه دانش‌آموزان در چه روزها و ساعاتي درس بخوانند، نداشته‌ايم و اينكه چند ساعت و در چه روزهايي كلاس‌هاي درس برگزار شود از اختيارات شوراي‌عالي آموزش و پرورش است و مجلس شوراي اسلامي نيز قانون تشكيل شوراي‌عالي آموزش و پرورش را تصويب كرده است. حاجي بابايي اظهار كرد: براساس آنچه در قانون مديريت خدمات كشوري آمده به غير از دانشگاه‌ها و مدارس، كار بايد در 6 روز باشد و اگر دولت بخواهد ادارات را تعطيل كند، بايد به مجلس لايحه دهد اما در مورد ساعات آموزشي اين‌طور نيست.
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس پس از برگزاري دو نشست مشترك با وزير آموزش و پرورش و معاونان اين وزارتخانه اعلام كرد: اكثريت نمايندگان عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس از توضيحات وزير آموزش و پرورش در مورد تعطيلي پنج‌شنبه‌ها قانع نشده‌اند. به گفته علي عباسپور تهراني‌فرد، كميسيون آموزش مجلس بر اين باور است كه تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها كارشناسي نيست و به ضرر نظام تعليم و تربيت است و آموزش و پرورش مستندي براي اين طرح ندارد.
ورود رئيس جمهور به ماجرا
پس از نافرجام ماندن تلاش‌هاي وزير آموزش و پرورش در قانع كردن اعضاي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس، اوايل مرداد ماه 90 اين كميسيون به وزير آموزش و پرورش مهلتي 10 روزه داد تا گزارش جامعي در اين باره به مجلس ارائه كند. آموزش و پرورش گزارش خود را به كميسيون آموزش مجلس ارائه كرد اما دلايل ارائه شده در اين گزارش باز هم اعضاي كميسيون آموزش را قانع نكرد. اين كشمكش ادامه داشت تا اينكه رئيس جمهور وارد ماجرا شد و در اجلاس رؤساي مناطق آموزش و پرورش كشور اعلام كرد مدارس بايد روزهاي پنج‌شنبه تعطيل باشند و افزون بر آن روز پنج‌شنبه را روز «خانواده» نامگذاري كرد!
اين اظهارات اما پايان ماجرا نبود و رئيس كميسيون آموزش مجلس باز هم از مخالفت مجلس با تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه سخن گفت تا اينكه وزير آموزش و پرورش در نشست بزرگداشت روز خبرنگار صريحا اعلام كرد: «تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها نياز به تاييد مجلس ندارد.» پس از آن مديركل آموزش و پرورش شهر تهران از تعطيلي مدارس همه دورههاي تحصيلي پايتخت از مهر ماه 90 سخن گفت. اين خبر در حالي منتشر شد كه ارديبهشت ماه 90 معاون آموزش متوسطه وزير آموزش و پرورش اعلام كرد: طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس راهنمايي و دبيرستاني در مرحله مطالعه كارشناسي قرار دارد و تاكنون به جمع‌بندي نرسيده‌ايم، بنابراين طرح مذكور به سال تحصيلي جديد نمي‌رسد.
ظاهرا بررسي‌هاي كارشناسي آموزش و پرورش شهر تهران زودتر از كارشناسان وزارتخانه به نتيجه رسيده بود كه مديركل شهر تهران از تعميم اين طرح به ديگر دورههاي تحصيلي خبر داد و در نهايت هم اعلام نشد اين تصميم بر اساس كدام مطالعات كارشناسي گرفته شده است.
ناديده گرفتن نظر مجلس
وزارت آموزش و پرورش اما با بي توجهي به مخالفت نمايندگان مجلس و بدون توجه به هدف اين طرح، پيشنهاد تعميم آن را به دورههاي راهنمايي و متوسطه مطرح كرد كه با استقبال معلمان روبه‌رو شد. رئيس كميسيون آموزش مجلس در واكنش به اينكه گفته شده معلمان دورههاي راهنمايي و دبيرستاني از طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه استقبال مي‌كنند گفت: اگر روزهاي ديگر هفته نيز تعطيل شود بسياري از معلمان از آن استقبال مي‌كنند. كار اضافي معلمان ابتدايي را مي‌توان از طريق ديگري مانند پرداخت اضافه كاري يا پاداش جبران كرد.
عباسپور تهراني فرد بر اين باور بود كه در تعطيلي پنج‌شنبه‌ها چند مشكل وجود دارد، از جمله كاهش ساعات آموزش كه در كشورهاي توسعه‌يافته تا 50 درصد بيشتر از ساعت آموزشي ايران است و با در نظر گرفتن تعطيلات تابستان و نوروز زمان آموزش در مقايسه با اين كشورها تفاوت فاحشي دارد. به گفته او، مسئولان آموزش و پرورش بارها در كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس اعلام كرده‌اند كه در كشورهاي پيشرفته دانش‌آموزان 5 روز به مدرسه مي‌روند و اين تنها يك روي آن است و نمي‌گويند دانش‌آموزان از ساعت 8 صبح تا ساعت 4 يا 5/4 در مدرسه حضور فعال دارند، زنگ‌هاي مختلف مانند ناهار، بازي و ورزش دارند و متناسب با فرهنگ خودشان زمان‌هاي شاد و با نشاط و اردوهاي مختلفي دارند و دانش‌آموزان خسته نمي‌شوند.
نماينده مردم تهران در مجلس افزود: از طرفي تعداد دانش‌آموزان محدود است و تراكم كلاسي مدارس ايران را ندارد و معلم ارتباط نزديكي با دانش‌آموزان دارد. دانش‌آموزان همه تكاليف درسي خود را در مدرسه انجام مي‌دهند و معلم مي‌تـواند مسائل درسي و پرورشي تك تك دانش‌آموزان را بررسي و كنترل كند و از نقاط ضعف و قوت آنها مطلع شود.
عباسپور گفت: در مدارس كشور ما با توجه به تراكم بالاي كلاس، معلم هرگز وقت نمي‌كند كه تكاليف دانش‌آموزان را بررسي يا به وضعيت درسي آنها رسيدگي كند و در نتيجه دانش‌آموز به حال خود رها مي‌شود كه اين موضوع با توجه به‌وجود كلاس‌هاي 40 يا بيشتر از 40 نفر نمود بيشتري دارد و نتيجه‌اي جز افت تحصيلي به‌دنبال نخواهد داشت.
او اظهار داشت: در آن كشورها اگر لازم باشد معلم با پدر و مادر دانش‌آموزان تماس مي‌گيرد و پيگير مسائل درسي آنها مي‌شود و دانش‌آموز كاملا تحت نظر معلم است ولي ما تنها به تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه اكتفا كرده‌ايم، از يك طرف ساعات آموزشي را در دورههاي راهنمايي و متوسطه كاهش داده‌ايم، از طرف ديگر دبستان را فشرده كرده‌ايم و مي‌خواهيم به دانش‌آموزان آموزش فشرده ارائه كنيم در حالي كه بسترهاي اين كار آماده نيست. رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس خاطرنشان كرد: در كشورهاي پيشرفته همه امكانات براي گذران اوقات فراغت دانش‌آموز در مدرسه وجود دارد اما در ايران در اين باره هيچ برنامه‌ريزي‌اي وجود ندارد.
معضل جايگزين تعطيلات
رئيس سابق كميسيون آموزش مجلس با اشاره به تغذيه نامناسب دانش‌آموزان ايراني گفت: بحث تغذيه دانش‌آموزان نيز نكته بسيار مهمي است كه متأسفانه توجهي به آن نشده است. پدر و مادر تلاش مي‌كنند تا معاش خانواده را تامين كنند كه با توجه به گراني‌هاي پنهان و تورم زياد، اينكه اعلام مي‌شود روز پنج‌شنبه روز خانواده است مثل اينكه آقايان از حال و روز مردم خبر ندارند.
عباسپور تهراني فرد اظهار كرد: قطعا تعطيلات پنج‌شنبه مدارس ابتدايي روي كيفيت آموزشي مدارس ما اثر منفي مي‌گذارد و نتايج مطلوبي به‌دنبال نخواهد داشت. اكنون آموزش و پرورش از نظر كيفي در وضعيت مناسبي قرار ندارد و به همين دليل اين وزارتخانه بايد خيلي منسجم‌تر و با برنامه‌ريزي دقيق‌تري حركت كند زيرا هر اقدامي در روند آموزشي كشور تاثير مي‌گذارد. او همچنين خاطرنشان كرد: نگراني‌ها جدي است چراكه سازمان‌هاي جنبي كه بايد اين تعطيلات و ساعات فراغت دانش‌آموزان را حمايت و به‌طور مطلوب پر كنند برنامه‌ريزي‌هاي لازم را اتخاذ نكرده‌اند و خود آموزش و پرورش هم هنوز آمادگي لازم را ندارد.
عباسپور افزود: عنوان مي‌كردند براي مقطع راهنمايي و دبيرستان قرار است كلاس‌هاي تقويتي برگزار كنيم كه خود همين هم مشكل‌ساز مي‌شود؛ چراكه آموزش و پرورش نبايد كلاس‌هاي تقويتي و فوق‌العاده براي دانش‌آموزان درنظر گيرد بلكه سيستم آموزش و پرورش بايد به‌نحوي باشد كه كل دانش‌آموزان در ساعات استاندارد آموزشي تعليمات لازم را فراگيرند. نماينده مردم تهران در مجلس گفت: مسئولان آموزش و پرورش بايد هر دو روي سكه را ببينند و به‌طور علمي با مسائل برخورد كنند. او با بيان اينكه مسئولان آموزش و پرورش مي‌گويند اين طرح بايد اجرا شود و معايب و نقايص آن در آذر‌ماه 90 مشخص مي‌شود گفت: اين يعني آزمون و خطا روي دانش‌آموزان، از ابتدايي تا دبيرستان، اكنون زمان آزمون و خطا نيست و مجلس از تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها تا جايي كه ممكن است جلوگيري مي‌كند.
عباسپور با فاجعه خواندن تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه همه مدارس تصريح كرد: با ندانم كاري مسئولان آموزش و پرورش يك «فاجعه فرهنگي» در نظام تعليم و تربيت كشور در حال وقوع است. دانش‌آموزان راهنمايي و دبيرستاني در سن بلوغ هستند و بايد زيرنظر متخصصان و مربيان تربيتي و پرورشي باشند و به شبهات فرهنگي آنها پاسخ داده شود. نماينده مردم تهران اعلام كرد: مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي با ايجاد كار‌گروهي ويژه و بررسي موضوع با مشاركت استادان دانشگاه به اين اجماع رسيد كه تعطيلي پنج‌شنبه دبستان‌ها طرحي نادرست و مردود است.
مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نيز نظر بررسي كارشناسي در باره طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه را چنين اعلام كرد: «بنابراين با درنظر گرفتن ساعات درسي در مدارس ايران و شرايط موجود، كاهش ساعات درس بخصوص كاهش يك روز درسي به لحاظ كارشناسي قابل پذيرش نيست.»
پاسخ به نگراني نمايندگان مجلس
وزير آموزش و پرورش در باره نگراني نمايندگان مجلس مبني بر كاهش ساعات آموزشي دبستاني‌ها با تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه اظهار داشت: براي دانش‌آموزان اول تا سوم ابتدايي 40 دقيقه كلاس با 15 دقيقه زنگ تفريح تعريف شده و در مجموع فعاليت آنها از ساعت 12:15 تا 12:30 به طول مي‌انجامد و براي پايه‌هاي چهارم و پنجم دبستان نيز 5 ساعت آموزشي در نظر گرفته شده كه شامل 45 دقيقه كلاس و 15 دقيقه زنگ تفريح است و اگر از ساعت 8 صبح فعاليت خود را آغاز كنند 12:45 تعطيل مي‌شوند.
حاجي‌بابايي تصريح كرد: در رابطه با آموزش ابتدايي «روز» ملاك نيست بلكه «ساعت» آموزشي ملاك است كه بر اين اساس تاكنون ابتدايي‌ها 768 ساعت در سال تحصيلي درس مي‌خوانده‌اند اما هم‌اكنون و با طرح جديد 800 ساعت در سال تحصيلي درس مي‌خوانند. وزير آموزش و پرورش در اظهاراتي درباره تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس براي چندمين بار اعلام كرد: در سراسر جهان هيچ دانش‌آموزي 6 روز هفته در كلاس درس حاضر نمي‌شود، ما بر اين باوريم كه اعضاي خانواده بايد فرصت داشته باشند تا يك روز كامل را در كنار يكديگر باشند.
از سوي ديگر وزير آموزش و پرورش و معاونان او بارها اعلام كرده‌اند: «تعليم و تربيت تعطيل بردار نيست، تعطيلي پنج‌شنبه، به معناي بسته شدن مدارس نيست بلكه قرار است اين روز براي كلاس‌هاي جبراني، فعاليت‌هاي فرهنگي و اردويي دانش‌آموزان و كلاس‌هاي دانشگاهي و ضمن‌خدمت فرهنگيان باشد»، يا اينكه «تعطيلي پنج‌شنبه به معناي بسته شدن مدارس نيست، تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه فرصتي مناسب براي بازسازي و خودسازي دانش‌آموزان و معلمان است و هر دو گروه در اين روز بايد مطالعه و پژوهش را در برنامه خود بگنجانند.»
به گزارش روزنامه رسالت، به هر روي تعطيلي بدون برنامه‌ريزي روزهاي پنج‌شنبه مدارس با اعمال سليقه آموزش و پرورش در سال تحصيلي 91-90 در اغلب مدارس كشور اجرا شد و با وجود گذشت يك سال از اجراي طرح تعطيلي دبستان‌ها كه به همه دورههاي تحصيلي تعميم يافته گذشت و دريغ از برگزاري اردو، كلاس جبراني براي دانش‌آموزان يا دوره ضمن خدمت براي معلمان.
از طرفي هدف اصلي اين كار يكسان شدن ساعات كاري معلمان ابتدايي با معلمان ساير دورههاي تحصيلي بود كه در همان شروع طرح ناديده انگاشته شد.
شايد با توجه به نتايج مثبت طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه است كه تصميم گرفته اند مدارسي را كه سال تحصيلي 91-90 روزهاي پنج‌شنبه داير بوده‌اند نيز تعطيل كنند تا همه دانش‌آموزان از مزاياي اين طرح بهره مند شوند.
البته حذف مردودي از دورههاي تحصيلي به اجراي بهتر طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس كمك شاياني مي‌كند و به گفته مسئولان آموزش و پرورش از افت تحصيلي جلوگيري مي‌كند تا پيامدهاي اجرايي يكي از طرح‌هاي غير‌كارشناسي اندكي به تاخير افتد. سال آينده دولت تغيير مي‌كند و وزير آموزش و پرورش دولت يازدهم بايد پاسخگوي اموري باشد كه اينك بدون توجه به نظرات كارشناسان و ضروريات تحول بنيادين در آموزش و پرورش در حال انجام است.
موضوع تعطيلي روزهاي پنج شنبه دبستان‌ها براي نخستين بار در فروردين سال 88 از سوي عباس رهي، معاون آموزش و نوآوري سابق وزارت آموزش و پرورش و استاندار كنوني سمنان مطرح شد. او اجراي اين طرح را منوط به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش كرد و در توجيه آن اعلام كرد: در دوره دبستان، دانش‌آموزان زود خسته مي‌شوند و بايد بيشتر اوقات اين گروه سني با خانواده‌ها سپري شود و از لحاظ تغذيه و بهداشت بيشتر به آنها توجه شود. البته توجيه ديگري نيز وجود داشت: «بار سنگين كار معلمان دوره ابتدايي كه در مقايسه با معلمان دورههاي تحصيلي راهنمايي و متوسطه يك روز بيشتر كار مي‌كنند.»
به فاصله چند روز از مطرح شدن پيشنهاد تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس ابتدايي، مديركل دفتر پيش‌دبستاني و ابتدايي وزارت آموزش و پرورش از تعطيلي مدارس ابتدايي در روزهاي پنج‌شنبه در سال تحصيلي90-89، درصورت تصويب شوراي‌عالي آموزش و پرورش خبر داد.
اين پيشنهاد با اقبال حميد‌رضا حاجي بابايي، وزير آموزش و پرورش ، روبه‌رو شد . او در دولت دهم اين پيشنهاد را پيگيري كرد تا اينكه اسفند‌ماه 89 از تصويب آن در شوراي‌عالي آموزش و پرورش خبر داد هرچند اين موضوع به چالشي بين مجلس و دولت تبديل شد. در حالي كه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بر اين باور بودند كه تعطيلي دبستان‌ها بايد در مجلس بررسي شود و نياز به مصوبه مجلس دارد، وزير آموزش و پرورش دستور اجراي آزمايشي آن در برخي مدارس از ابتدايي سال 90 را صادر كرد.
با اجراي تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه در برخي دبستان‌ها، مديران مدارسي كه مخالف اين تعطيلي بودند نيز ناچار به تسليم در برابر فشار معلمان واحد آموزشي تحت مديريت خود شدند كه خواستار تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه بودند. ديري نپاييد كه اجراي آزمايشي تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه به همه دبستان‌هاي كشور، به جز مدارس غيردولتي و خاص، تعميم پيدا كرد.
مخالفت مجلس شوراي اسلامي
طرح تعطيلي روز پنج‌شنبه مدارس از همان ابتدا به چالشي ميان آموزش و پرورش و مجلس شوراي اسلامي تبديل شد و وزير آموزش و پرورش و مسئولان اين دستگاه بارها براي ارائه توضيحات در اين باره به كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس فرا خوانده شدند. توضيحات وزير و مسئولان وزارت آموزش و پرورش براي نمايندگان مجلس قانع كننده نبود و مجلسيان بر مخالفت خود با طرح تعطيلي روز پنج‌شنبه مدارس اصرار ورزيدند.
نمايندگان مجلس تاكيد مي‌كردند كه تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها بايد به‌صورت طرح يا لايحه در مجلس مطرح شود اما وزير آموزش و پرورش تاكيد مي‌كرد كه تعطيلي پنج‌شنبه‌هاي دبستان‌ها نيازي به طرح، لايحه يا تاييد مجلس ندارد. حاجي‌بابايي درباره سرانجام طرح تعطيلي دبستان‌ها اعلام كرد: تعيين ساعات و روزهاي آموزش در مدارس جزء اختيارات شوراي‌عالي آموزش و پرورش است و نه مجلس.
او پيشاپيش از موافقت جامعه از اين طرح سخن گفت؛ براساس خبرهايي كه داريم حدود هشتاد درصد از عموم مردم و نه معلمان، با اين طرح موافق هستند. وزير آموزش و پرورش گفت: طي يك قرن تاريخ قانونگذاري در كشور هيچ قانوني براي اينكه دانش‌آموزان در چه روزها و ساعاتي درس بخوانند، نداشته‌ايم و اينكه چند ساعت و در چه روزهايي كلاس‌هاي درس برگزار شود از اختيارات شوراي‌عالي آموزش و پرورش است و مجلس شوراي اسلامي نيز قانون تشكيل شوراي‌عالي آموزش و پرورش را تصويب كرده است. حاجي بابايي اظهار كرد: براساس آنچه در قانون مديريت خدمات كشوري آمده به غير از دانشگاه‌ها و مدارس، كار بايد در 6 روز باشد و اگر دولت بخواهد ادارات را تعطيل كند، بايد به مجلس لايحه دهد اما در مورد ساعات آموزشي اين‌طور نيست.
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس پس از برگزاري دو نشست مشترك با وزير آموزش و پرورش و معاونان اين وزارتخانه اعلام كرد: اكثريت نمايندگان عضو كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس از توضيحات وزير آموزش و پرورش در مورد تعطيلي پنج‌شنبه‌ها قانع نشده‌اند. به گفته علي عباسپور تهراني‌فرد، كميسيون آموزش مجلس بر اين باور است كه تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها كارشناسي نيست و به ضرر نظام تعليم و تربيت است و آموزش و پرورش مستندي براي اين طرح ندارد.
ورود رئيس جمهور به ماجرا
پس از نافرجام ماندن تلاش‌هاي وزير آموزش و پرورش در قانع كردن اعضاي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس، اوايل مرداد ماه 90 اين كميسيون به وزير آموزش و پرورش مهلتي 10 روزه داد تا گزارش جامعي در اين باره به مجلس ارائه كند. آموزش و پرورش گزارش خود را به كميسيون آموزش مجلس ارائه كرد اما دلايل ارائه شده در اين گزارش باز هم اعضاي كميسيون آموزش را قانع نكرد. اين كشمكش ادامه داشت تا اينكه رئيس جمهور وارد ماجرا شد و در اجلاس رؤساي مناطق آموزش و پرورش كشور اعلام كرد مدارس بايد روزهاي پنج‌شنبه تعطيل باشند و افزون بر آن روز پنج‌شنبه را روز «خانواده» نامگذاري كرد!
اين اظهارات اما پايان ماجرا نبود و رئيس كميسيون آموزش مجلس باز هم از مخالفت مجلس با تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه سخن گفت تا اينكه وزير آموزش و پرورش در نشست بزرگداشت روز خبرنگار صريحا اعلام كرد: «تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها نياز به تاييد مجلس ندارد.» پس از آن مديركل آموزش و پرورش شهر تهران از تعطيلي مدارس همه دورههاي تحصيلي پايتخت از مهر ماه 90 سخن گفت. اين خبر در حالي منتشر شد كه ارديبهشت ماه 90 معاون آموزش متوسطه وزير آموزش و پرورش اعلام كرد: طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس راهنمايي و دبيرستاني در مرحله مطالعه كارشناسي قرار دارد و تاكنون به جمع‌بندي نرسيده‌ايم، بنابراين طرح مذكور به سال تحصيلي جديد نمي‌رسد.
ظاهرا بررسي‌هاي كارشناسي آموزش و پرورش شهر تهران زودتر از كارشناسان وزارتخانه به نتيجه رسيده بود كه مديركل شهر تهران از تعميم اين طرح به ديگر دورههاي تحصيلي خبر داد و در نهايت هم اعلام نشد اين تصميم بر اساس كدام مطالعات كارشناسي گرفته شده است.
ناديده گرفتن نظر مجلس
وزارت آموزش و پرورش اما با بي توجهي به مخالفت نمايندگان مجلس و بدون توجه به هدف اين طرح، پيشنهاد تعميم آن را به دورههاي راهنمايي و متوسطه مطرح كرد كه با استقبال معلمان روبه‌رو شد. رئيس كميسيون آموزش مجلس در واكنش به اينكه گفته شده معلمان دورههاي راهنمايي و دبيرستاني از طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه استقبال مي‌كنند گفت: اگر روزهاي ديگر هفته نيز تعطيل شود بسياري از معلمان از آن استقبال مي‌كنند. كار اضافي معلمان ابتدايي را مي‌توان از طريق ديگري مانند پرداخت اضافه كاري يا پاداش جبران كرد.
عباسپور تهراني فرد بر اين باور بود كه در تعطيلي پنج‌شنبه‌ها چند مشكل وجود دارد، از جمله كاهش ساعات آموزش كه در كشورهاي توسعه‌يافته تا 50 درصد بيشتر از ساعت آموزشي ايران است و با در نظر گرفتن تعطيلات تابستان و نوروز زمان آموزش در مقايسه با اين كشورها تفاوت فاحشي دارد. به گفته او، مسئولان آموزش و پرورش بارها در كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس اعلام كرده‌اند كه در كشورهاي پيشرفته دانش‌آموزان 5 روز به مدرسه مي‌روند و اين تنها يك روي آن است و نمي‌گويند دانش‌آموزان از ساعت 8 صبح تا ساعت 4 يا 5/4 در مدرسه حضور فعال دارند، زنگ‌هاي مختلف مانند ناهار، بازي و ورزش دارند و متناسب با فرهنگ خودشان زمان‌هاي شاد و با نشاط و اردوهاي مختلفي دارند و دانش‌آموزان خسته نمي‌شوند.
نماينده مردم تهران در مجلس افزود: از طرفي تعداد دانش‌آموزان محدود است و تراكم كلاسي مدارس ايران را ندارد و معلم ارتباط نزديكي با دانش‌آموزان دارد. دانش‌آموزان همه تكاليف درسي خود را در مدرسه انجام مي‌دهند و معلم مي‌تـواند مسائل درسي و پرورشي تك تك دانش‌آموزان را بررسي و كنترل كند و از نقاط ضعف و قوت آنها مطلع شود.
عباسپور گفت: در مدارس كشور ما با توجه به تراكم بالاي كلاس، معلم هرگز وقت نمي‌كند كه تكاليف دانش‌آموزان را بررسي يا به وضعيت درسي آنها رسيدگي كند و در نتيجه دانش‌آموز به حال خود رها مي‌شود كه اين موضوع با توجه به‌وجود كلاس‌هاي 40 يا بيشتر از 40 نفر نمود بيشتري دارد و نتيجه‌اي جز افت تحصيلي به‌دنبال نخواهد داشت.
او اظهار داشت: در آن كشورها اگر لازم باشد معلم با پدر و مادر دانش‌آموزان تماس مي‌گيرد و پيگير مسائل درسي آنها مي‌شود و دانش‌آموز كاملا تحت نظر معلم است ولي ما تنها به تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه اكتفا كرده‌ايم، از يك طرف ساعات آموزشي را در دورههاي راهنمايي و متوسطه كاهش داده‌ايم، از طرف ديگر دبستان را فشرده كرده‌ايم و مي‌خواهيم به دانش‌آموزان آموزش فشرده ارائه كنيم در حالي كه بسترهاي اين كار آماده نيست. رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس خاطرنشان كرد: در كشورهاي پيشرفته همه امكانات براي گذران اوقات فراغت دانش‌آموز در مدرسه وجود دارد اما در ايران در اين باره هيچ برنامه‌ريزي‌اي وجود ندارد.
معضل جايگزين تعطيلات
رئيس سابق كميسيون آموزش مجلس با اشاره به تغذيه نامناسب دانش‌آموزان ايراني گفت: بحث تغذيه دانش‌آموزان نيز نكته بسيار مهمي است كه متأسفانه توجهي به آن نشده است. پدر و مادر تلاش مي‌كنند تا معاش خانواده را تامين كنند كه با توجه به گراني‌هاي پنهان و تورم زياد، اينكه اعلام مي‌شود روز پنج‌شنبه روز خانواده است مثل اينكه آقايان از حال و روز مردم خبر ندارند.
عباسپور تهراني فرد اظهار كرد: قطعا تعطيلات پنج‌شنبه مدارس ابتدايي روي كيفيت آموزشي مدارس ما اثر منفي مي‌گذارد و نتايج مطلوبي به‌دنبال نخواهد داشت. اكنون آموزش و پرورش از نظر كيفي در وضعيت مناسبي قرار ندارد و به همين دليل اين وزارتخانه بايد خيلي منسجم‌تر و با برنامه‌ريزي دقيق‌تري حركت كند زيرا هر اقدامي در روند آموزشي كشور تاثير مي‌گذارد. او همچنين خاطرنشان كرد: نگراني‌ها جدي است چراكه سازمان‌هاي جنبي كه بايد اين تعطيلات و ساعات فراغت دانش‌آموزان را حمايت و به‌طور مطلوب پر كنند برنامه‌ريزي‌هاي لازم را اتخاذ نكرده‌اند و خود آموزش و پرورش هم هنوز آمادگي لازم را ندارد.
عباسپور افزود: عنوان مي‌كردند براي مقطع راهنمايي و دبيرستان قرار است كلاس‌هاي تقويتي برگزار كنيم كه خود همين هم مشكل‌ساز مي‌شود؛ چراكه آموزش و پرورش نبايد كلاس‌هاي تقويتي و فوق‌العاده براي دانش‌آموزان درنظر گيرد بلكه سيستم آموزش و پرورش بايد به‌نحوي باشد كه كل دانش‌آموزان در ساعات استاندارد آموزشي تعليمات لازم را فراگيرند. نماينده مردم تهران در مجلس گفت: مسئولان آموزش و پرورش بايد هر دو روي سكه را ببينند و به‌طور علمي با مسائل برخورد كنند. او با بيان اينكه مسئولان آموزش و پرورش مي‌گويند اين طرح بايد اجرا شود و معايب و نقايص آن در آذر‌ماه 90 مشخص مي‌شود گفت: اين يعني آزمون و خطا روي دانش‌آموزان، از ابتدايي تا دبيرستان، اكنون زمان آزمون و خطا نيست و مجلس از تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه دبستان‌ها تا جايي كه ممكن است جلوگيري مي‌كند.
عباسپور با فاجعه خواندن تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه همه مدارس تصريح كرد: با ندانم كاري مسئولان آموزش و پرورش يك «فاجعه فرهنگي» در نظام تعليم و تربيت كشور در حال وقوع است. دانش‌آموزان راهنمايي و دبيرستاني در سن بلوغ هستند و بايد زيرنظر متخصصان و مربيان تربيتي و پرورشي باشند و به شبهات فرهنگي آنها پاسخ داده شود. نماينده مردم تهران اعلام كرد: مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي با ايجاد كار‌گروهي ويژه و بررسي موضوع با مشاركت استادان دانشگاه به اين اجماع رسيد كه تعطيلي پنج‌شنبه دبستان‌ها طرحي نادرست و مردود است.
مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي نيز نظر بررسي كارشناسي در باره طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه را چنين اعلام كرد: «بنابراين با درنظر گرفتن ساعات درسي در مدارس ايران و شرايط موجود، كاهش ساعات درس بخصوص كاهش يك روز درسي به لحاظ كارشناسي قابل پذيرش نيست.»
پاسخ به نگراني نمايندگان مجلس
وزير آموزش و پرورش در باره نگراني نمايندگان مجلس مبني بر كاهش ساعات آموزشي دبستاني‌ها با تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه اظهار داشت: براي دانش‌آموزان اول تا سوم ابتدايي 40 دقيقه كلاس با 15 دقيقه زنگ تفريح تعريف شده و در مجموع فعاليت آنها از ساعت 12:15 تا 12:30 به طول مي‌انجامد و براي پايه‌هاي چهارم و پنجم دبستان نيز 5 ساعت آموزشي در نظر گرفته شده كه شامل 45 دقيقه كلاس و 15 دقيقه زنگ تفريح است و اگر از ساعت 8 صبح فعاليت خود را آغاز كنند 12:45 تعطيل مي‌شوند.
حاجي‌بابايي تصريح كرد: در رابطه با آموزش ابتدايي «روز» ملاك نيست بلكه «ساعت» آموزشي ملاك است كه بر اين اساس تاكنون ابتدايي‌ها 768 ساعت در سال تحصيلي درس مي‌خوانده‌اند اما هم‌اكنون و با طرح جديد 800 ساعت در سال تحصيلي درس مي‌خوانند. وزير آموزش و پرورش در اظهاراتي درباره تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس براي چندمين بار اعلام كرد: در سراسر جهان هيچ دانش‌آموزي 6 روز هفته در كلاس درس حاضر نمي‌شود، ما بر اين باوريم كه اعضاي خانواده بايد فرصت داشته باشند تا يك روز كامل را در كنار يكديگر باشند.
از سوي ديگر وزير آموزش و پرورش و معاونان او بارها اعلام كرده‌اند: «تعليم و تربيت تعطيل بردار نيست، تعطيلي پنج‌شنبه، به معناي بسته شدن مدارس نيست بلكه قرار است اين روز براي كلاس‌هاي جبراني، فعاليت‌هاي فرهنگي و اردويي دانش‌آموزان و كلاس‌هاي دانشگاهي و ضمن‌خدمت فرهنگيان باشد»، يا اينكه «تعطيلي پنج‌شنبه به معناي بسته شدن مدارس نيست، تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه فرصتي مناسب براي بازسازي و خودسازي دانش‌آموزان و معلمان است و هر دو گروه در اين روز بايد مطالعه و پژوهش را در برنامه خود بگنجانند.»
به گزارش روزنامه رسالت، به هر روي تعطيلي بدون برنامه‌ريزي روزهاي پنج‌شنبه مدارس با اعمال سليقه آموزش و پرورش در سال تحصيلي 91-90 در اغلب مدارس كشور اجرا شد و با وجود گذشت يك سال از اجراي طرح تعطيلي دبستان‌ها كه به همه دورههاي تحصيلي تعميم يافته گذشت و دريغ از برگزاري اردو، كلاس جبراني براي دانش‌آموزان يا دوره ضمن خدمت براي معلمان.
از طرفي هدف اصلي اين كار يكسان شدن ساعات كاري معلمان ابتدايي با معلمان ساير دورههاي تحصيلي بود كه در همان شروع طرح ناديده انگاشته شد.
شايد با توجه به نتايج مثبت طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه است كه تصميم گرفته اند مدارسي را كه سال تحصيلي 91-90 روزهاي پنج‌شنبه داير بوده‌اند نيز تعطيل كنند تا همه دانش‌آموزان از مزاياي اين طرح بهره مند شوند.
البته حذف مردودي از دورههاي تحصيلي به اجراي بهتر طرح تعطيلي روزهاي پنج‌شنبه مدارس كمك شاياني مي‌كند و به گفته مسئولان آموزش و پرورش از افت تحصيلي جلوگيري مي‌كند تا پيامدهاي اجرايي يكي از طرح‌هاي غير‌كارشناسي اندكي به تاخير افتد. سال آينده دولت تغيير مي‌كند و وزير آموزش و پرورش دولت يازدهم بايد پاسخگوي اموري باشد كه اينك بدون توجه به نظرات كارشناسان و ضروريات تحول بنيادين در آموزش و پرورش در حال انجام است.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
