به گزارش سرويس علمي،‌ پزشكي باشگاه خبرنگاران؛ دکتر مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری های عفونی در برنامه گفتگوی ویژه خبری که شب گذشته پخش شد در خصوص مصرف غیر منطقی آنتی بیوتیک در کشور افزود : ایران یکی از کشورهایی است که بدلیل ارزان بودن ، دسترسی راحت به پزشک، دسترسی راحت به دارو و سهل الوصول بودن دارو مصرف داروها به ویژه آنتی بیوتیک در آن غیرمنطقی و بسیار بالا است به گونه ای که 5 برابر استاندارد دنیا آنتی بیوتیک مصرف می کنیم و سالانه 3 هزار میلیارد ریال صرف خرید آنتی بیوتیک در کشور می کنیم

وی گفت : آنتی بیوتیک یک شمشیر دو لبه است که هم باعث بهبود بیمار شده و هم او را آزرده می کند به همین دلیل است که به دانشجویان پزشکی تاکید می کنیم که مصرف منطقی آنتی بیوتیک و زمان آن باید به بیمار درست گفته شود، متاسفانه آمارها نشان می دهد که دو دسته از داروها بیشتر مصرف می شود یکی آنتی بیوتیک ها و دیگری مسکن ها هستند اما با توجه به اینکه اکثر بیماری های عفونی ویروسی خود محدود شونده هستند اما متاسفانه برخی از افراد به صورت خود سرانه برای سرکوب آن از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند و این در حالی است که بیماری های ویروسی اصلا احتیاجی به آنتی بیوتیک ندارند.

وی تصریح کرد : متاسفانه در کشور ما هزینه بهداشت و درمان و ویزیت ها نسبت به استاندارد سایر کشورها بسیار پایین است و بیمه های خوبی هم نداریم و بسیاری از مردم از بیمه ها راضی نیستند اما دسترسی راحت به دارو در کشورمان معضلاتی را ایجاد کرده البته یک بعد این مشکل به پزشک هم بر می گردد برخی اوقات پزشکان از روی حسن نیت برای اینکه می خواهند بیمارشان زودتر بهبود یابد آنتی بیوتیک تجویز می کنند تا از بروز عفونت ثانویه باکتریال پیشگیری کنند اما این در حالی است که احتمال بروز عفونت ثانویه باکتریال آنقدر کم است که صلاح نیست آنتی بیوتیک مصرف شود به همین دلیل پزشکان ما نیاز به بازآموزی در زمینه نجویز منطقی دارو دارند از طرف دیگر مساله نظارت ها نیز بر داروخانه ها بسیار مهم است تا بدون نسخه پزشک آنتی بیوتیک ندهند.

مردانی با اشاره به عوارض مصرف غیر منطقی آنتی بیوتیک ها تصریح کرد : مصرف آنتی بیوتیک چه منطقی و چه غیر منطقی با عوارضي همراه است داروهای آنتی بیوتیک خوراکی می تواند باعث مشکلات گوارشی از جمله تهوع ، استفراغ و درد شکم شود و یا حتی عوارض جدی پوستی ایجاد می کند در برخی موارد نیز آنقدر عوارض شدید است که می تواند باعث سندروم خطرناک شده و در صورت تداخل با داروهای دیگر مرگ را بدنبال دارد.

وی در ادامه افزود : اما عوارضی که بدنبال حساسیت به دارو ایجاد می شود اخیرا در مصرف داروی سفتریاکسون دیده شده که بصورت غیر منطقی مصرف می شود بنابراین توصیه می شود که داروها بصورت بهینه و منطقی مصرف شود، به عنوان مثال در مورد بیماری سل اگر یک روز دارو به تاخیر بیافتد، میکروب سل دوباره رشد می کند سالیانه 450 هزار مورد سل مقاوم در دنیا وجود دارد که عمده آن به کشورهای جهان سوم بر می گردد مثلا افرادی که بعد از 2 ماه دارو خوردن با دیدن علائم بهبودی بیماری سل مصرف داروی خود را قطع نموده اند دچار سل مقاوم شده اند که متاسفانه 150 هزار مرگ و میر در دنیا در نتیجه سل مقاوم صورت می گیرد به گونه ای که سل اگر مقاوم شود با درمان 6 ماهه آنتی بیوتیک هم جواب نمی دهد و نیاز به داروهای بعدی است که بسیار گران است اینجاست که به این نکته می رسیم که مصرف بهینه دارو به معنی کم مصرف کردن نیست حتی اگر کسی بیماری دارد که نیاز به آنتی بیوتیک ندارد خوردن یک کپسول هم جایز نیست.

وی خاطر نشان کرد: نظارت بر داروخانه ها وجود ندارد و وزارت بهداشت نیز مسئول این کار است اما مهمترین کار قبل از نظارت ، فرهنگ سازی است مسئولان و صدا و سیما باید در زمینه فرهنگ سازی درباره مصرف منطقی دارو به ویژه آنتی بیوتیک ها بیشتر کار کند .

*پروتکلی در زمینه مصرف آنتی بیوتیک ها بین وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی منعقد شد

دکتر علیرضا زالی، قائم مقام سازمان نظام پزشکی کشور در ادامه افزود : متاسفانه نیاز کاذب برای مصرف دارو در کشور ما نسبت به سایر کشورهای منطقه بسیار بیشتر است به گونه ای که 3 تا 5 برابر سرانه مصرف دارو افزایش یافته و شایع ترین نوع دارو همین آنتی بیوتیک ها است که خودسرانه مصرف می شود، بنابراین فرهنگ سازی درباره  مصرف منطقی دارو باید صورت گیرد.

وی گفت : با توجه به اینکه امسال سال تمدید پروانه های مطب پزشکان است و در تهران نیز 14 هزار پروانه مطب تمدید شده یک برنامه بازآموزی مدون در خصوص تجویز منطقی مصرف دارو انجام دادیم اما این کافی نیست ونیاز به اصلاح برنامه های آموزشی داریم، خوشبختانه تلاش مشترکی بین وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی صورت گرفته و پروتکلی در خصوص مصرف آنتی بیوتیک ها انجام شده که این پروتکل در سطح کشور و در سطح استان و دانشگاهی طراحی شده که امیدواریم که در 2 ماه آینده نتیجه مدون آن به دانشگاه ها ابلاغ شود.

وی خاطرنشان کرد : این پروتکل در خصوص ترویج فرهنگ عمومی در خصوص مصرف دارو و ارائه خدمات است که امیدواریم آثار مثبت آن را در مقابل کاهش جدی مصرف بی رویه دارو ببینیم

*مصرف آنتی بیوتیک تزریقی در بیمارستان ها از ضابطه خاصی برخوردار نیست

دکتر سید حمید خویی، رئیس انجمن علمی داروسازان در ادامه افزود : آنتی بیوتیک ها مجموعه ای از دارو ها با منشا شیمیایی و یا گیاهی اند که رشد و تکثیر میکروب ها را متوقف می کنند و یا مستقیما به عنوان ویروس کش و باکتری کش عمل می کنند اما آنچه که باید گفت این است که بحث مقاومت میکروبی به عنوان یکی از خطرات مصرف غیر منطقی دارو تهدیدی جدی قلمداد می شود سرعت کشف داروهای جدید ضد میکروبی کمتر از سرعت مقاوم شدن میکروب ها به داروها شده و دیدگاهی که شکل گرفته این است که تهدید جدی آینده بشریت حتی بیشتر از بمب های شیمیایی ، میکروب های مقاوم شده به داروها هستند.

وی گفت : یکی از نتایج جدی نظام سلامت این است که نقشه جغرافیای ملی در خصوص حساسیت میکروبی و میکروب های بیماری زا از هر استان و منطقه نداریم زیرا این یک طرح پرهزینه و کلان ملی است و به عنوان یک بحث کهنه 20 سال به عنوان موضوع داغ نظام سلامت در وزارت بهداشت مطرح می شود و نتیجه عدم طراحی این نقشه باعث شده که بازار تحت فشارهای تبلیغاتی دارو را انتخاب کند حتی در این شرایط در عرصه مصرف داروهای ضد میکروبی با مصرف بیش از اندازه و یا مصرف کمتر از اندازه مجاز مواجه هستیم.

خویی در ادامه افزود :متاسفانه مصرف آنتی بیوتیک های تزریقی حتی در بیمارستان های استان از ضابطه خاصی برخوردار نیست و انجمن های تخصصی ، وزارت بهداشت و انجمن های تحقیقاتی میکروبیولوژیکی باید راهنمای درمان بگذارند، متاسفانه در مناطق شهرستانی و روستایی مردم فکر می کنند که آمپول و سرم بهتر از قرص خوراکی اثر می کند برخی موارد فرم خوراکی بهتر از تزریقی است و متاسفانه در کشور ما موارد استفاده از تزریق بسیار بیشتر است.

*امضای تفاهم نامه بین آموزش و پروش و وزارت بهداشت

سلیمانی، دبیر کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت در ادامه افزود : از جمله وظایف این کمیته نظارت بر روند مصرف و تجویز دارو در نسخ ، استراتژی آموزشی و تهیه آموزش مصرف است از دیگر فعالیت ها به آموزش های مردمی بر می گردد که به سمت مصرف منطقی دارو در کشور پیش رویم اما در زمینه فرهنگ سازی باید بگویم  که یک کار بزرگ و فرابخشی است که به تنهایی مربوط به یک ارگان نمی شود اما اینکه منتظر نتیجه باشیم که فرهنگ سازی جواب بدهد باید گفت که این یک کار زمان بر است.
وی گفت : کمیته کشوری تجویز و مصرف منطقی داروی وزارت بهداشت تفاهم نامه ای با آموزش و پرورش بسته است و درباره مصرف دارو از مدارس شروع کرده که از جمله اقدامات آن می توان به مسابقات كتاب خوانی و روزنامه نگاری درباره مصرف آنتی بیوتیک ها اشاره کرد، همچنین به کتب دبستانی هم ورود پیدا کردیم و اقدام دیگر رابطین بهداشت برای دسترسی به خانه ها است تا در خصوص آموزش مصرف صحیح دارو اقدام کند./ح