به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران لرستان، گشت و گذاری در خیابان های تهران و برخی شهرهای ایران حکایت از روایتی دردناک برای میراث طبیعی ایران اسلامی است. قصه به خرید و فروش یک گونه منحصر به فرد به صورت آزادانه در کنار ماهی قرمز و دیگر "سین" های سفره هشت سین بر می گردد.

گونه ای که علی رغم توجه جهانیان به آن در ایران به راحتی از زیستگاه خود جدا می شود تا در تنگ های بلورین روی سفره هفت سین نقش "سین" هشتم را به جای ماهی های قرمز بازی کند.

انقراض گونه لرستانی کنار خیابانهای تهران!

سالهاست که رسانه ها اطلاع رسانی در زمینه این گونه اندمیک لرستان بوده است تا علاوه بر قرارگیری نام این گونه در فهرست سرخ قرارداد حمایت از گونه های طبیعی(سایتس) با حضور معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست، پاسگاه محیط بانی نیز برای "سمندر لرستانی" ایجاد شود.

با این حال این روزها و در آستانه ایام نوروز بازهم سیل قاچاق این گونه منحصر به فرد آغاز شده است تا در کنار ماهی های قرمز کنار خیابان به میراث طبیعی ایران چوب حراج زده شود.

یک فعال محیط زیست لرستان در این رابطه به خبرنگار باشگاه جوان می گوید: متاسفانه در سالهای اخیر و با نزدیک شدن به ایام نوروز یکی از منحصر به فرد ترین گونه هایی که سایه انقراض را بر روی قامت 14 سانتی متری خویش احساس می کند، سمندر لرستانی است.

مجید دریکوند ادامه می دهد: قرار گرفتن زیستگاه این زیستمند دوست داشتنی در بین دو استان خوزستان و لرستان سبب به وجود آمدن مشکلاتی شده به طوریکه قاچاق بیش از حد این ‌گونه به دست سوداگران حیات‌ وحش به یکی از اصلی ترین نگرانی های دوستداران محیط زیست زاگرس تبدیل شده است.

چوب حراج بر میراث طبیعی لرستان

وی به حراج این گونه منحصر به فرد برای تبدیل شدن به سین هشتم سفره عید اشاره می کند و می گوید: یکی از دغدغه های مهم دوستداران محیط زیست فروش آزادانه این گونه در معرض خطر انقراض در کنار خیابان و در میان ماهی های سفره هفت سین است!

این فعال محیط زیست ادامه می دهد: همه ساله و با نزدیک شدن به ایام نوروز عده ای سودجو به طرق مختلف اقدام به صید سمندر کرده و آن را با قیمت هایی همچون سه، شش و یا ده هزار تومان به فروش می رسانند!

دریکوند می گوید: سال گذشته و با شروع ایام نوروز سال 90 از شهرهایی همچون تهران، بندرعباس، اهواز و حتی مرکز شهر خرم آباد خبر فروش آزادانه سمندر لرستانی در حالی به گوش می رسید که قانون خرید و فروش این گونه ارزشمند در سراسر جهان ممنوع اعلام شده بود.

سرمایه ژنتیکی ایران فقط 10 هزار تومان

وی به فروش این گونه در خیابان مولوی تهران اشاره می کند و ادامه می دهد: امسال نیز با نزدیک شدن به ایام نوروز سال 91 در روزهای گذشته 80 قطعه سمندر لرستانی در یکی از خیابان های شهر اهواز هر کدام به قیمت 10 هزار تومان به فروش رفته است.

این کارشناس محیط زیست با طرح این سوال که آیا به راستی قیمت سرمایه های ژنتیکی این سرزمین به این میزان ناچیز است؟ یادآور می شود: این در حالیست که تجارت این گونه در سطح بین المللی ممنوع اعلام شده است.

اما در این میان سهم سازمان محیط زیست برای حراست از این گونه مهم لرستانی چیست در حالیکه به راحتی این گونه با ایرانگردی از جای جای ایران سر درآورده است.

سمندر لرستانی، گونه ایرانی در لیستی بین المللی

مدیر کل محیط زیست استان لرستان در این رابطه به خبرنگار باشگاه جوان می گوید: سمندر لرستانی شاخص تنوع زیستی استان لرستان و تنها گونه لرستانی است که جزو لیست کنوانسیون سایتس قرار داده شده است.

محمد حسین بازگیر با اشاره به منع تجارت این گونه جانوری، ادامه داد: در سراسر دنیا و از میان گونه های حیات وحش 200 کشور دنیا تنها 500 گونه در این لیست قرار داده شده است که یکی از این گونه ها سمندر لرستانی است.

وی با تاکید بر اینکه سمندر لرستانی تنها گونه ای است که معرف لرستان و طبیعت این استان بوده و پسوند نام لرستان را با خود یدک می کشد، افزود: یک دانشگاه اروپایی کار مطالعاتی روی این گونه را با همکاری سازمان محیط زیست ایران و اداره کل محیط زیست لرستان آغاز کرده است.

بازگیر ادامه داد:این در حالیست که متاسفانه علی رغم ارزش جهانی این گونه سمندر لرستانی به بهای 3 هزار تومان برای قرارگرفتن روی سفره هفت سین فروخته می شود.

چندین محموله قاچاق سمندر توقیف شد!

وی در رابطه به نقش محیط زیست برای حفاظت از این گونه افزود: در این راستا چندین محموله تجارت سمندر را به استان برگردانده ایم ولی مقابله به قاچاق این گونه نیازمند عزم ملی و فرهنگ سازی است.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان ادامه داد: سمندر یک گونه دوزیست است که نگهداری آن بسیار آسان بوده و به خاطر ظاهر زیبا و رنگارنگش مورد توجه مردم قرار گرفته است.

بازگیر با بیان اینکه چند سال است که این گونه در سفره هفت سین جای خود را بازکرده است، یادآور شد: با ادامه روند قاچاق سمندر زمینه های نابودی این میراث طبیعی کشورمان فراهم شده است.

وی با اشاره به اینکه عمده قاچاق سمندر از مرز خوزستان و از طریق مسیر راه آهن صورت می گیرد، افزود: در این راستا هماهنگی هایی با مسئولان راه آهن، نیروی انتظامی و محیط زیست خوزستان صورت گرفته است تا با قاچاقچیان سمندر برخورد کنند.

بازگیر با تاکید بر نقش اطلاع رسانی برای مقابله با پدیده قاچاق سمندر، افزود: باید حساسیت و اهمیت این گونه به اطلاع مردم رسانده شود.

فرزند آتش بر باد می رود!

بنابر این گزارش، در خانواده پهناور حیات وحش ایران راسته دوزیستان دم دار شامل 9 گونه سمندر بوده که اکثر آنها در شرایطی نامعلوم یا بحرانی به سر می برند. در بین این خانواده 9 نفره، سمندر کوهستانی لرستان در سال های اخیر تهدیدهای بسیاری را تجربه کرده و همچنان جمعیت این گونه با خطرات مختلفی روبروست.

این گونه ارزشمند در محیطی از بقایای جنگل‌های بلوط که حاوی آب ‌های خنک باشد زیست کرده و بر پشت خود خال‌ ها یا نوار های زرد و نارنجی چشمگیر روی زمینه قهوه‌ ای داشته و زیر بدنشان زرد یا نارنجی قرمز است.

نام این گونه ترکیبی از دو کلمه سام (آتش) و اندر (درمیان) بوده و به همین دلیل در برخی از کتب قدیمی او را فرزند آتش نامیده اند. در حقیقت جوامع محلی سمندر را نماد پاکی، شجاعت و انسان راست ‌کردار دانسته و در بین آنها از احترام ویژه ای برخوردار است.

این‌ گونه 14 سانتی ‌متری آندمیک ایران بوده و تنها در خاک لرستان و در مرز با استان خوزستان یافت می‌شود. در حقیقت قرار گرفتن این گونه در بین دو استان خوزستان و لرستان به جای آنکه حفاظت و حراست بیشتری را به وجود بیاورد، سبب پاسکاری سمندر در بین این دو استان شده است تا در مقطعی از زمان شاهد کاهش جمعیت این گونه به علت نبود نظارت کافی باشیم.

صادرات سمندر رونق یافت

نخستین عاملی که موجب شد سمندر لرستانی روند انقراض را آغاز کند، قاچاق بیش از حد این ‌گونه به دست سوداگران حیات‌ وحش بود. صادرات سمندر چنان رونق یافت که فروش سمندر در کنار خیابان و ماهی ‌فروشی‌ها به یک امر کاملا عادی تبدیل شد.

با نزدیک شدن به ایام نوروز فروش سمندر رونق بیشتری پیدا می‌‌‌کرد و در واقع هشتمین سین سفره عید سمندر بخت ‌برگشته محیط زیست ایران بود تا در نهایت در مسیر انقراض قرار گرفتن سمندر لرستانی به جلسه دو سال پیش کشورهای عضو قرارداد حمایت از گونه‌های طبیعی نیز کشیده شد.

در این جلسه بود که ممنوعیت خرید و فروش بین‌المللی سمندر لرستانی در دستور کار این اجلاس قرار گرفت و به تصویب همه کشورهای عضو نیز رسید.

در یک سال اخیر مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست بارها اعلام کرده اند که خرید و فروش گونه های در معرض خطری همچون سمندر ممنوع بوده و با متخلفان برخورد خواهد شد. این در حالی است که در نوروز امسال فروش سمندر لرستانی در اکثر نقاط کشور نسبت به سالهای گذشته با افزایشی غیر قابل باور روبرو شده بود.

امروز برای بدبین بودن بسیار دیر شده است؛ حفظ گونه های ارزشمندی همچون سمندر لرستانی به شدت نیازمند همدلی و همفکری تمامی دوستداران و کارشناسان محیط زیست، رسانه و مسئولان امر است./س