به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران کودک در هر سنی باید چه بازی هایی انجام دهد و بازی درمانی که به عقیده روان شناسان وسیله ای برای ورود به دنیای درونی کودک است چقدر می تواند در حل برخی از مشکلات کودکان اثر گذار باشد و در کشور ما به چه اندازه مورد توجه قرار گرفته است؟

دکتر کدخدا روان شناس متخصص کودکان در خصوص بازی درمانی گفت:قبل از بازی درمانی ابتدا باید بازی را تعریف کرد؛بازی فعالیتی پررمز و راز،لذت بخش، مهیج و کمک کننده به رشد همه جانبه کودکان است و بازی درمانی وسیله ای برای تخلیه هیجانات کودک و پیدا کردن مشکلات و اختلالات وی می باشد.

وی افزود:اولین روانشناسی که بازی را به عنوان یک وسیله درمان علمی استفاده کرد اکسلاین بود که اعتقاد داشت با کمک بازی می توان به دنیای خیال و ابعاد عاطفی و شناختی کودک وارد شد چرا که دنیای امروز منجر به مضطرب شدن کودکان شده است و این اضطراب به بی صبری،پرخاشگری،لجبازی و بسیاری از مشکلات در کودکان منجرمی شود.

کدخدا با اشاره به اهمیت و نقش مهم بازی در کودکان تصریح کرد:بازی تنها، وسیله ای برای تخلیه انرژی و گذران اوقات فراغت کودکان نیست بلکه وسیله مهمی برای یادگیری است .کودکان خیلی از آموزشها را در حین بازی های فردی و گروهی فرا می گیرند و به کمک بازی می توانند احساسات خود را بیان کنند و ابراز وجو دنمایند.اگر کودکان بازی کنند می توانند خود تجربه و آزمایش را یادبگیرند و استقلال بیشتری بدست آورند .

وی با بیان اینکه از طریق بازی می توان به مشکلات کودکان پی برد ادامه داد:در بازی درمانی اقدامی که ابتدا انجام می شود این است که با قرار دادن کودک در یک اتاق پر از اسباب بازی از وی خواسته می شود عروسکی را که می خواهد انتخاب کند و نکته جالب در این است که کودکان بیشتر مواقع به سراغ عروسکهایی می روند که احساس می کنند به آنها شبیه تر هستند ؛مثلا اگر کودکی منزوی باشد عروسکهایی انتخاب می کند که حالت انزوا در انها پیداست.

این روانشناس کودک بااشاره به بازی های استاندارد برای کودکان عنوان داشت:بازی مناسب باید کودک را به تحرک و کنجکاوی وادار کند و زمینه رشد جسمانی وی را در کنار رشد روانی و اجتماعی فراهم آورد . اما متاسفانه در جوامع کنونی افزایش بازی های کامپیوتری و علاقه بچه ها به این نوع بازی ها سبب شده که کودکان منزوی و گوشه گیر و خشن شوند و نه تنها دیر به بلوغ اجتماعی برسند بلکه بلوغ جنسی کودکان سریع تر اتفاق افتد.

وی با اشاره به عوامل مهم در انتخاب بازی گفت:سن کودک،موقعیت فردی و گروهی بازی و تناسب اهداف بازی با اهداف رشدی کودک از جمله عواملی است که والدین و افرادی که با کودکان سروکار دارند باید در انتخاب بازی ها به انها دقت کنند.

کدخدا درخصوص انواع بازی ها تصریح کرد:بازی ها به چهار دسته حسی –حرکتی،بازی های تقلیدی،بازی های باقاعده و آموزشی تقسیم می شوند که هرکدام متناسب با گروه سنی خاصی از کودکان است.

وی ادامه داد:بازی های حسی حرکتی از بدو تولد کودکان انجام می شود و والدین در این بازی ها قصد دارند حس بینایی و شنوایی کودک را تقویت کنند.بازی های تقلیدی نیز از 2تا7سالگی کودک ادامه دارد و در این سن کودکان به دنبال الگوسازی در بازی های خود هستند.همچنین در بازی های قاعده مند که بعد از هفت سالگی انجام و تا دوازده سالگی ادامه دارند ،کودکان قوانین زندگی فردی و اجتماعی را می آموزند و در مرحله های بعد که کودک دیگر به نوجوان تبدیل شده است بازی های آموزشی را انجام می دهد که در این مرحله قبل از آموزش ابتدا ضرورت و هدف آن را می سنجند و خود به نتیجه می رسند.

این متخصص با اشاره به لزوم توجه به تمام ابعاد وجودی کودکان در انتخاب بازی برای انها گفت:والدین باید هنگام انتخاب بازی برای کودکان به این نکته توجه کنند که کودک را تنها در یک بعد رشد ندهند ؛به طور مثال کودک فقط نباید فرایندهای شناختی خود را رشد دهد و از رشد جسمی غافل باشد که این مساله نه تنها مفید نیست بلکه برای کودکان مضر نیز می باشد چرا که باید توانایی کودکان را در همه زمینه هارشد داد اما استعداد وی در زمینه ای خاص کشف و شکوفا کرد.

وی با بیان این مطلب که متاسفانه در جامعه کنونی بازی درمانی و به طور کلی درمان های روان شناسی مورد استقبال قرار نگرفته است اظهار داشت:یکی از موضوعاتی که نیاز به فرهنگسازی جدی در جامعه دارد تشویق مردم به مراجعه به روان شناس است .بسیاری از مردم فکر میکنند که اگر به روان شناس مراجعه کنند به منزله این است که دچار مشکلات حاد روانی هستند و این تفکر را به کودکان خود نیز انتقال داده اند.در حالی که باید توجه داشت که همانطور که افراد برای رفع مشکلات جسمی خود به پزشک مراجعه می کنند برای اطمینان از سلامت روحی و رفع مشکلات و اختلالات روحی و روانی خود باید به مشاور رجوع کنند.

نمی توان برای همه کودکان یک نسخه پیچید

کدخدا در اظهار نظر نسبت به برگزاری تورهای نیم روزه در پارک شهروندی فرهنگسرای کودک و آینده تصریح کرد:اقدام این فرهنگسرا برای آموزش کودکان ارزشمند و قابل تحسین است ولی یک نکته حائز اهمیت در اینجا وجود دارد و آن نکته این است که بهتربود این فرهنگسرا قبل از ورود کودکان انها را تحت نظر چند کارشناس از نظر روانی بررسی می کرد و تعدادی از کودکان را که بیشتر احتیاج به توجه و اموزش دارند تحت نظر می گرفت و برروی انها برای مدت طولانی کار میکرد ،زیرا نمی توان برای همه کودکان یک نسخه پیچید و به همه یک نوع اموزش داد.شاید آنچه در فرهنگسرا به کودکی آموزش داده می شود برای کودک دیگر مفید و لازم نباشد زیرا سن و جنس کودکان با هم تفاوت دارد پس نیازهای متفاوتی نیز دارند.

وی ادامه داد:مساله دیگری که باید مورد توجه قرار داد اختصاص بخشی از آموزشها به والدین است که می تواند از راههای گوناگون انجام شود،زیرا بدترین نوع یاددهی،آموزش متناقض است که متاسفانه اکنون شاهد این معضل هستیم ،مثلا در مهد کودک به کودکان یاد می دهند که در خیابان زباله نریزند و یک ساعت بعد کودک پدر یا مادر خود را می بیند که به راحتی زباله خود را در خیابان می ریزد،در این حالت کودکان کاملا دچار دوگانگی شده و نمی توانند مرز بین خوب و بد را تشخیص دهند.بنابراین برای اثرگذاری آموزشهای این فرهنگسرا لازم است بخشی از آموزشها اختصاصی در خصوص نحوه رفتار و برخورد با کودکان به والدین ارائه شود.

کدخدا با بیان اینکه اموزشها و بازی های صورت گرفته در این فرهنگسرا از نوع بازی های باقاعده است بیان داشت:در این بازی هاست که به کودکان قوانین آموزش داده می شوند و با توجه به این که قوانین زندگی شهروندی به گروه سنی کودکان 5تا 12سال در فرهنگسرای کودک آموزش داده می شود باید فعالیت ان را در زمره بازی های قاعده مند به حساب آورد.
بازی یکی از بهترین راهها برای کشف استعداد کودکان

وی در پایان گفت:یکی از مهمترین عواملی که در ارتباط با کودکان باید مورد توجه قرارگیرد این است که سعی کنیم به آنها در کشف استعدادشان کمک کنیم و بازی یکی از بهترین راهها برای کشف استعداد کودکان است.باید بدانیم که کودکان همه یک شکل نیستند ؛ممکن است کودکی در درس ضعیف باشد اما در هنری خاص بسیار توانمند باشد . بنابراین نه تنها والدین بلکه مربیان نیز نباید خواست خود را به کودکان تحمیل کنند و باید اجازه دهند کودک انچه را که دوست دارد و در ان توانایی دارد ادامه دهد.نباید کودکان را در فشار قرار داد و یا تحقیر کرد چرا که به قول یکی از اندیشمندان «کودکی که امروز نزد ماست ممکن است فردا بزرگ قوم خود باشد»وما به جرات می توانیم ادعا کنیم که در کشور ما بهترین استعداد ها وجود دارند که باید کشف شوند چرا که ایرانیان افراد باهوشی هستند.همچنین اگر کودکان را به کشف استعدادهایشان سوق ندهیم هوش کودک به راههای نادرست کشیده می شود که اصطلاحا هوش سیاه نام دارد و کودک در این شرایط به جای بازی های درست و سالم به سراغ کارهای خطرناک میرود. /س

گزارشگر: پونه سادات حبیب زاده