به گزارش خبرنگار اجتماعي باشگاه خبرنگاران، سفر به 120 کشور دنیا، 10هزار لیتر بنزین، دست راست و پای چپ داماد، شمش طلا هم وزن عروس، یک کیلو بال مگس و صدها مهریه عجیب و غریب دیگر که زمزمه شان شاید هیچ گاه به راهروهای دادسرا کشیده نشود.
سه سال قبل یکی از عجیب ترین مهریه های تاریخ ایران در شعبه 264 دادگاه خانواده به اجرا گذاشته شد؛ یک کیلو بال مگس! مهریه زنی که تنها به شرط دریافت آن حاضر به طلاق بود. او وقتی رو به روی قاضی قرار گرفت، گفت: «شوهر اولم بعد از 6 سال زندگی مشترک تركم كرد، و شوهر دومم در اثر سکته مغزی درگذشت. تصمیم داشتم دیگر ازدواج نكنم اما دو سال بعد در محل کارم با پزشکی آشنا شدم که به من پیشنهاد ازدواج داد و من با اصرارهای او راضی به این ازدواج شدم. او می گفت سال‌ها پیش از همسرش جدا شده و حالا همسر و فرزندانش در امریکا زندگی می کنند.
آمارهای مركز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه درباره نرخ مهریه زنان ایرانی نشان می دهد که میانگین مهریه زنان ایرانی تنها در 5 سال اخیر 3برابر شده است. در حقیقت میانگین مهریه که در 20 سال قبل 150 سكه طلا بود، در 5 سال گذشته به 450 سكه طلا افزایش یافته است
تجربه تلخ ازدواج دیگر، بهانه ای بود برای باز شدن پای شرط و شروط ازدواج مهریه باید یک خانه باشد و یك كیلو بال مگس مهریه ای که خانوم ها هیچ وقت فکر نمی کنند تصمیم به اجرا گذاشتن آن را بگیرند.
اما عجیب تر از بال مگس، مهریه که چند سال قبل در شعبه 263دادگاه خانواده تهران به اجرا گذاشته شد، زنی که دست چپ هـمسـرش را به عنوان مهریه خود انتخـاب كـرده بـود، بـا مـراجعـه بـه دادگـاه خانواده گفت: «من از بچگی با دختران فامیل در رقابت بودم و می خواستم مهریه ای متفاوت داشته باشم. از طرفی خانواده همسرم بسیار ثروتمند هستند و هر تعداد سكه كه مهرم می کردند می توانستند بپردازند. بنابراین تصمیم گرفتم برای محكم كاری دست چپ همسرم را به همراه 700 سكه مهریه‌ام قرار دهم و آنها هم پذیرفتند.
مهریه باید ارزش مالی داشته باشد یعنی قابل دریافت و استفاده باشد. علاوه بر آن شرط اصلی در تعیین مهریه این است که زن هرگاه مهرش را درخواست کرد بتواند آن را بگیرد. اما برخی از مهریه ها به گونه ای هستند که دریافت آنها عملا ممکن نیست یا با دشواری زیادی همراه است. مثل جمع آوری 5هزار صدف دریایی یا 500هزار گل ارکیده است.
قاضی خدایی، رئیس شعبه 264 دادگاه خانواده می گوید: «مهریه باید ارزش مالی داشته باشد یعنی قابل دریافت و استفاده باشد. علاوه بر آن، شرط اصلی در تعیین مهریه عندالمطالبه بودن آن است. به طوری که زن هرگاه مهرش را درخواست کرد بتواند آن را بگیرد. اما برخی از مهریه ها به گونه ای هستند که دریافت آنها عملا ممکن نیست یا با دشواری زیادی همراه است. مثل جمع آوری 5هزار صدف دریایی یا 500هزار گل ارکیده. در این موارد معمولا مرد راهی زندان می شود تا زمانی که مهریه یا معادل آن را پرداخت کند و یا زن از مهریه خود صرف نظر کند.»
عده ای صرفا برای متفاوت بودن و برتری جویی مهریه های نامتعارف را انتخاب می کنند که می توان گفت شکل تغییر یافته ای از چشم و هم چشمی است. یعنی فرد به حدی از ارقام نجومی مهریه اشباع شده که این بار به دنبال مطرح کردن و به رخ کشیدن خود از طریق یک مهریه نامتعارف و عجیب است. حتی اگر این مهریه ارزش مادی بالایی نداشته باشد
آمارهای مركز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه درباره نرخ مهریه زنان ایرانی نشان می دهد که میانگین مهریه زنان ایرانی تنها در 5 سال اخیر 3برابر شده است. در حقیقت میانگین مهریه که در 20 سال قبل 150 سكه طلا بود، در 5 سال گذشته به 450 سكه طلا افزایش یافته است.
شاهین زند، مشاور خانواده در این باره می گوید: «افزایش مهریه یک پدیده تک عاملی نیست و مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن دخیل هستند. در حقیقت چشم و هم چشمی و مقایسه گری، ناامنی اقتصادی و ترس از طلاق دلایل مهریه های نامتعارف هستند. این نامتعارف بودن می تواند در میزان مهریه نمود پیدا کند یا در شکل مهریه. بالا رفتن آمار طلاق در سال های اخیر باعث شده برخی از زنان به حدی در مقابل آینده زندگی شان احساس ناامنی کنند که بخواهند این زندگی را به هر شکلی حفظ کنند و در این موارد است که مهریه هایی مثل رگ داماد، بال مگس و... مطرح می شود تا ضمانتی برای حفظ زندگی باشد.»
وی ادامه داد: «اما من مراجعانی هم داشته ام که مهریه های عجیب شان به دلیل این حس ناامنی نبوده است. آنها صرفا برای متفاوت بودن و برتری جویی مهریه های نامتعارف را انتخاب می کردند که می توان گفت شکل تغییر یافته ای از چشم و هم چشمی است. یعنی فرد به حدی از ارقام نجومی مهریه اشباع شده که این بار به دنبال مطرح کردن و به رخ کشیدن خود از طریق یک مهریه نامتعارف و عجیب است. حتی اگر این مهریه ارزش مادی بالایی نداشته باشد.»
او تفکر نادرست و عقاید تحریف شده را بخش دیگری از پشت پرده مهریه های عجیب و غریب می داند و می گوید: «در بعضی از موارد، مهریه عجیب و غریب انتخاب بدی نیست. صرفا یک عمل نامتعارف است اما نه با شرع تضادی دارد و نه با قانون و نه با منطق. فقط با چهارچوب های عرفی جور در نمی آید که باید در این موارد سلیقه ای قضاوت کردن را کنار بگذاریم.»
این استاد فقه و حقوق بیان كرد: با توجه به تحقیقات میدانی انجام داده‌ام ،90 درصد دختران مهریه را بالا میگیرند و همه معتقدند به علت بالابودن حقوق مردان و با توجه به این‌كه مرد هر زمان كه اراده كند می‌تواند همسر خود را طلاق بدهد و یا می‌تواند به راحتی ازدواج مجدد كند، تنها مهریه می‌تواند حقوق آنها را تأمین كند.
به اعتقاد میرشمس باید مهریه زن متناسب و متعادل باشد و حقوق اضافی كه زمینه سوء‌استفاده مردان را افزایش می‌دهد باید تعدیل شود و به این وسیله هیچ مشكل فقهی و شرعی به وجود نمی‌آید و خیلی از معضلات به وجود آمده در جامعه كه ناشی از وجود چنین حقوقی است، از بین برود.
وی با تأكید بر این كه مهریه از موانع ازدواج‌های امروزی است، گفت: یكی از علت‌های بالا بودن مهریه حقوق بالای مردان نسبت به زنان است.
وی با بیان این كه قاضی زن در دادگاه‌های خانواده وجود ندارد، گفت: قضات مرد نباید صنفی عمل كنند و تنها طرف مردها را بگیرند لازم است تا تحقیقات میدانی وسیعی انجام شود تا عوامل واقعی وجود این تفكرات نسبت به مهریه شناخته شود و پس از آن بتوانیم با برنامه‌ریزی و بازنگری مجدد در زمینه حقوق و قانون، مشكلات موجود در جامعه حفظ شود و برای جلوگیری از صدمه خوردن و از هم پاشیدن بنیان خانواده اقدام اساسی انجام شود.
فاطمه میرشمس استاد فقه و حقوق با بیان این‌كه مهریه‌های سنگین از موانع ازدواج محسوب می‌شود، گفت: یكی از دانشجویانی كه می‌شناسم ، مهریه‌اش 3 باغ انار، 6 هزار سكه و 10 قیراط برلیان مهریه‌اش بوده است.زنان با تعیین مهریه‌های سنگین به دنبال حفظ حقوق خود در برابر مردان هستند
وی با اشاره به تاریخچه مهریه گفت: رسم مهریه در ایران باستان و حتی در آئین زرتشتیان وجود داشته و از اركان ازدواج بوده است و هر زمان كه قصد ازدواج داشتند، قباله‌‌ای را تنظیم می‌كردند و مهریه زن را در آن قید می‌كردند.
وی با اشاره به آئین یهودیان، مسیحیت و دوران پس از اسلام اظهار داشت: در آن دوران مهریه نیز وجود داشته است كه در میان همه اقوام بوده و اسلام آن را امضا كرده به این معنی است كه وجود مهریه را قبول كرده ولی در عین حال آن را اصلاح نیز كرده است.
این استاد دانشگاه با بیان این‌كه تحقیقات وسیعی در این زمینه انجام شده است، تصریح كرد: با توجه به تحقیقات انجام شده به نظر می‌رسد كه اگر بخواهیم تاریخ و پیشینه مهریه را بررسی كنیم مردان از زمان‌های گذشته برای جلب نظر همسر مورد علاقه خود هدیه‌ای می‌دادند تا بتوانند بدین روش نظر همسر مورد علاقه خود را به دست آورند.
در آیه (4) سوره نسا آمده است مهر زنان را صداق دهید. اما چرا خداوند در این آیه از صیغه امر استفاده كرده و امر به پرداخت مهریه زن كرده است؟ صداق از ریشه صدق گرفته شده و به معنی صداقت است و نكته جالب و لطیف این است كه دادن مهریه از طرف مرد نشانه صداقت، راستگویی علاقه و محبت وی به زن و تشكیل خانواده است.
میرشمس ادامه داد: خداوند خالق مخلوقات است و دستورات خداوند را واجب است تا عمل كنیم. ضمن این‌كه خداوند در رابطه با پرداخت مهریه زن امر كرده است، با توجه به این‌كه مهریه هدیه مرد به زن است اما چرا خانواده‌ها این مسئله را به مرد تحمیل می‌كنند و به گونه‌ای عمل می‌كنند كه طلبكار هستند؟ قرآن مجید مهریه را در حد توانایی مرد تعیین كرده است. در زمان پیغمبر اكرم(ص) با بستن پیمان زناشویی و خواندن صیغه عقد، مردان مهریه را سریع پرداخت می‌كردند.
سيد اسدالله جولايي مدیر عامل ستاد دیه کشور گفت: بيش از 11هزار زنداني جرايم غيرعمد در کشور وجود دارد، براي آزادي اين زندانيان به حدود 250 ميليارد تومان نياز است.از مجموع زندانيان جرايم غيرعمد در کشور چهار هزار و 590 نفر محکومين مالي، سه هزار و هفت نفر محکومان پرداخت مهريه، دو هزار و 743 نفر ديه بدهکار و 927 نفر نيز به دليل عدم پرداخت نفقه در زندان‌ها به سر مي‌برند.آمار زندانيان مربوط به بدهي‌هاي مالي و مهريه رو به افزايش است، بايد با فرهنگ سازي در راستاي پيشگيري از ارتکاب جرايم غيرعمدي اقدام شود.
محمد علی ساری معاون ستاد دیه کشور با اعلام اینکه امسال با افزایش زندانیان مهریه مواجه بوده ایم، گفت: در حال حاضر دو هزار و ۵۰۰ زندانی مهریه در زندانهای کشور به سر می برند که تعداد آنها در سال گذشته کمتر از دو هزار نفر بود بنای ستاد دیه به اعطای تسهیلات به زندانیان مهریه نیست و چنین امری در دستور کار نداریم و فقط در موارد ویژه تا سقف پنج میلیون تومان پس از اظهار نظر گروه تحقیق پرداخت می کنیم.
.در بعضی از موارد، مهریه عجیب و غریب انتخاب بدی نیست. صرفا یک عمل نامتعارف است اما نه با شرع تضادی دارد و نه با قانون و نه با منطق. فقط با چهارچوب های عرفی جور در نمی آید که باید در این موارد سلیقه ای قضاوت کردن را کنار بگذاریممهریه‌های سنگین از موانع ازدواج است و چون از حد معقول خارج شده و معضل اجتماعی شده دانشمندان و كارشناسان موظفند تا با انجام بررسی‌های دقیق نسبت به پیدا كردن راه حل مناسب اقدام كنند. راه حلی كه هم مهریه زن تأمین شود و هم بار سنگین مهریه‌ای كه به مرد تحمیل می‌شود، كاسته شود و جوانان به ازدواج تشویق شوند.
گزارش از مجمد سياح
