ادبيات عاشورايي،قلمرو ادب آييني ايران
ادبيات عاشورايي كه از قديم،شاخه اي جدي از ادبيات مذهبي و ديني ما بوده در سخن پارسي پيشينه اي كهن داشته و كربلا كه براي اولين بار ريشه در سوگنامه هاي "كسايي مروزي" انداخته،سرچشمه تاب و تب،شور و شرار،شورآفريني و خيزش هاي گوناگون فرهنگي و اجتماعي است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران؛از آن روي واقعه عاشورا كه نخستين بار در بهاريه هاي فارسي با ستايش طبيع و شكوفايي بهار،در هم آميخته با دل هاي ايرانيان پيوندي ديرينه خورده و با زبان هنر به خصوص شعر به عنوان چيره ترين هنر در تمامي دوران هاي تاريخي و فرهنگي ايران،تبديل به بهترين و ماندگارترين رخداد شگرف ادبيات فارسي شده است.
ادبيات عاشورايي به عنوان نمونه،بازتاب و قلم وي ادب آييني ايران كه پس از شكوفايي انقلاب اسلامي ايران،مورد توجه اهالي فرهنگ و ادب فارسي قرار گرفته،اصطلاحي بوده كه در ساليان اخير به كارگرفته شده است.
به سخن ديگر ادبيات فارسي بواسطه دنباله رويي از سروده هاي سخنوران كهن در زمينه رخداد كربلا،در دوره اي از قدمت تاريخي خود شاهد سرايش بخش اندكي از قصايد سيف فرغاني در قرن ششم در مصيبت امام حسين (ع) و ياران او بوده است.
گذشته از اين در سروده هاي سخنوران ديگر كه بر آيين شيعي نبودند؛از اين نمونه ها(اشارات)و چشم زدها به رخداد كربلا ديده مي شود.
براي نمونه در بيت هايي از خاقاني شرواني و مسعود سعد سلمان كه بر آيين شيعي نبوده اند مي توانيم اين گونه اشعار را بياييم.
از اشعار ديگر سروده شده در رثاي واقعه كربلا،مي توان به شعر معروف "محتشم كاشاني" در سده دهم قمري و اثر معروف "طوفان البكاء في مقائل الشهدا "سروده ميرزاد محمد ابراهيم جوهري فرزند محمدباقر مروي شاعر فارسي سراي مرثيه گوي سده سيزدهم اشاره كرد.
"ميرزا محمد ابراهيم جوهري" فرزند محمد باقر مروي،در اواخر عمر به اصفهان رفت و از ياران نزديك حجت الاسلام سيد محمد باقر شفقي فقيه بزرگ آن روزگار شد و در سال 1253 در همانجا درگذشت و در گورستان آب بخشان از محلات قديمي اصفهان،به خاك سپرده شد.
حماسه راستين يا نمادين،حماسه دروغين يا تاريخي،و حماسه ميانين يا ديني گونه هاي حماسه در ادب پارسي هستند.
از كهن ترين نمونه هاي گونه "حماسه ميانين ياديني" كه چهره ها و رخدادهاي تاريخي را به صورت نيمه نمادين به مخاطب ارائه مي كند،مي توان به حماسه "خاوران نامه" اثر "ابن حسام خوسفي" اشاره كرد.
واپسين ،گرانسنگ ترين و مايه ورترين سروده از گونه "حماسه ميانين يا ديني" سروده اي به نام "باغ فردوس" از "ميرزا احمد الهامي" سخنور كرمانشاهي هم عصر با ناصرالدين شاه قاجار است.لازم به ذكر است،كه "ميرزا احمد الهامي" ، پدر" ابوالقاسم لاهوتي" نيز هست.
متاسفانه ادبيات مذهبي در سالهاي اخير از تحقيقات تاريخي فاصله گرفته و با تكيه بر اطلاعات ناقص مداحان از واقعه عاشورا شاهد،خلق آثاري نه چندان مطلوب است./ه
