به گزارش  خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران؛ یك عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه تجمع نیترات در محصولات کشاورزی و گلخانه‌ای از مشکلاتی است که باید بررسی شودگفته است كه وقتی از فاضلاب نیز برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌شود بیماری‌های مزمنی در مصرف کنندگان این محصولات پدیدار می‌شود.

آلودگی میوه‌ها و سبزیجات، به واسطه آبیاری مزارع با فاضلاب باشد یا استفاده بیش از حد از سموم كشاورزی، این مسئله تا آنجا پیش رفت كه وزارت بهداشت، چند ماهی ناچار شدكه برای عدم ابتلای ایرانی‌ها به وبا، استفاده از میوه و سبزیجات را در رستوران‌ها ممنوع اعلام كرده و به خانواده‌ها توصیه كند تا این محصولات را خوب بشویند و ضدعفونی كنند. گذشته از همه این‌ها، اعداد و ارقام نشان می‌دهند كه طی سال‌های اخیر استفاده از سموم و آفت كش‌ها در مزارع مناطقی از كشور به 5 برابر رسیده و این یعنی زنگ خطر!

اگرچه همین چند روز وزارت بهداشت این ممنوعیت را لغو كرد اما به گفته انوشیروان محسنی بندپی، نایب رئیس كمیسیون بهداشت این لغو ممنوعیت به آن دلیل نبوده است كه علت برطرف شده است بلكه به دلیل تغییر فصل بوده است. او به تهران امروز می‌گوید: «قطعا طی این زمان، وزارت بهداشت مشكل آبیاری مزارع با فاضلاب را حل نكرده است. تنها دلیل آنكه دیگر نگرانی برای شیوع وبا وجود ندارد این است كه با تغییر شرایط هوا، میكروب وبا توانایی رشد و نمو را ندارد. در حقیقت این میكروب حالت كمون داشته و غیر فعال است.»

**از آلودگی آب و هوا تا آلودگی میوه و سبزیجات!

آلودگی هوای پایتخت و سایر كلانشهرها همان معضلی است كه میلیاردها تومان خسارت به كشور وارد كرده و بارها و بارها مدارس و ادارات را به تعطیلی كشانده و حیات شهری را مختل كرده است. اما حالا هنوز سرِ این كلاف سردرگم پیدا نشده كه آلودگی آب و محصولات كشاورزی هم به آن اضافه شده است. طی روزهای گذشته هم حسینعلی شهریاری رئیس كمیسیون بهداشت مجلس اعلام كرد كه آب شرب 120 هزار نفر از تهرانی‌ها مشكل نیترات دارد. اما چند صباحی است كه بازار اخبار آلودگی مزارع هم داغ شده است. به گفته محسنی بندپی، نایب رئیس كمیسیون بهداشت، «سموم باقی مانده از كشاورزی كه در محصولات ورود پیدا می‌كند، چیزی نیست كه قابل چشم پوشی باشد اما پس از پیش آمدن بحث برنج‌های آلوده كه وارداتی هم بودند، وزارت بهداشت این مسئله را جدی گرفته است.»

هشدارها همچنان ادامه دارد. روز گذشته رئیس انجمن سم شناسی و مسمومیت‌های ایران، «سرطان، دیابت و پیری زودرس» را ارمغان سم پاشی بیش از حد میوه‌ها و سبزیجات دانست. دکتر عبداللهی با اشاره به احتمال وجود رابطه بین تجمع سموم در محصولات کشاورزی و بیماری‌های مزمن گفت: «سم شناس‌ها باید این روابط را بیابند تا بتوانند از وقوع بیماری‌های مزمن مانند سرطان و دیابت جلوگیری کنند.»رئیس انجمن سم شناسی ایران از افزایش میزان وقوع سرطان و بیماری‌های هورمونی مانند دیابت و همچنین پیری زودرس و بیماری‌های پوستی به عنوان آسیب‌های حاصل از تجمع سموم در مواد غذایی اشاره کرد و گفت: «آموزش استانداردهای مصرف سموم به کشاورزان و دست اندرکاران تولید مواد غذایی خصوصا میوه‌ها و محصولاتی که به صورت گلخانه‌ای تولید می‌شوند از راهکارهای مقابله با این مسئله است.»اما عملكرد مسئولان در باب سموم چه بوده است؟ انوشیروان محسنی بندپی نایب رئیس كمیسیون بهداشت مجلس در این باره به تهران امروز می‌گوید: «در اینكه میانگین سن سرطان در كشور ما پایین آمده است كه شكی نیست. عوامل محیطی مثل سموم باقی مانده در محصولاتی كه انسان مصرف می‌كند در این امر نقش بسزایی دارد. اما سموم تنها یكی از این عوامل است. آلودگی هوا و آلودگی آب هم تاثیرگذار است. مگر با وجود شیوع سرطان در كشور، آلودگی هوا و آب برطرف شده است كه توقع حل شدن مشكل سموم را داشته باشیم؟»

**سموم قاچاق و میوه‌های وارداتی، معضلات دیگر

عدم فرهنگ‌سازی صحیح برای استفاده از سموم و آفت كش‌ها در بین كشاورزان بس نبود كه حالا وجود سموم قاچاق در بازار هم نور علی نور شده است. دکتر عبداللهی در ادامه وجود سموم شیمیایی قاچاق در کشور و استفاده کشاورزان از این سموم را از دیگر مشکلات موجود در زمینه سموم آفت کش دانست گفت: «متاسفانه این موارد زیر نظر سازمان حفظ نباتات نیستند و خلأ قانونی در مورد نحوه جمع آوری آن‌ها وجود دارد.»

گفته می‌شود كه اگر سازمانی همچون وزارت جهاد کشاورزی به این نتیجه برسد که مصرف یک نوع سم تجمع زیادی از سموم را در مواد غذایی ایجاد می‌کند باید با داشتن کنترل‌ها و اهرم‌های قانونی از ورود آن به بازار جلوگیری کندپرتقال‌های تامسون كه چندسالی می‌شود گل سرسبد میوه‌فروشی‌های كشور است، آلوده تراز میوه‌های داخلی است. دكتر عبداللهی با بیان این که استفاده از سموم شیمیایی در پرتقال‌های وارداتی تامسون 12 برابر حد استاندارد است، گفته است كه «مشابه این مورد در ردیابی‌های انجام شده سال گذشته در برخی از میوه‌های دیگر نیز مشاهده شده است.» دکتر محمد عبداللهی با بیان اینکه سموم بیولوژیک 20 تا 10 سال آینده نمی‌توانند جایگزین سموم شیمیایی شوند، گفت: «بنابراین استفاده از سموم شیمیایی اجتناب ناپذیر است. از این رو باید آمادگی شناسایی و ردیابی سمیت آنها به صورت حاد و مزمن وجود داشته باشد. اما به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، «عدم رعایت میزان استاندارد مصرف سموم شیمیایی توسط کشاورزان، کارکنان باغ‌های گلخانه‌ای و مزارع موجب تجمع سموم در میوه‌ها و مواد غذایی می‌شود و این مسئله مستقیما به سلامت مصرف کنندگان آسیب می‌رساند.»

**خلأ قانونی مهم‌ترین چالش

اما محسنی بندپی اعتقاد دیگری دارد او معتقد است به هر آنچه كه به سلامت ایرانی‌ها مربوط می‌شود، در برنامه پنجم توجه ویژه شده است. او به تهران امروز می‌گوید: «در قانون برنامه پنجم، اینكه در بخش بهداشت و سلامت چه باید كرد به درستی مشخص شده، حتی به جزئیات هم اشاره دقیق شده است. وزارتخانه‌های جهادكشاورزی و بهداشت موظف شده‌اند استانداردهایی را برای استفاده از سموم تعریف كنند. معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت مكلف شده است كه 80 شاخص را برای سلامتی تدوین كند. اما با وجود این اقدامات سلامتی مردم مسئله‌ای است كه بیشتر از این‌ها دقت و زمان لازم دارد. وقتی با وجود برنامه و راهكار هنوز برای آلودگی هوا كاری انجام نشده است نباید انتظار داشته باشیم كه مشكل آبیاری مزارع با فاضلاب را بدون تامین زیرساخت‌ها و طی زمان طی شده، حل شود./ع