سازمان حسابرسی در طول دو دهه گذشته برای توسعه و تعمیم فرهنگ به‌کارگیری استاندارد‌های حسابداری و حسابرسی در کشور و هماهنگی با ساز و کار‌های جهانی، اقدامات متعددی را در زمینه تدوین، ترجمه و انتشار استاندارد‌های بین‌المللی حسابداری و حسابرسی، تدوین دستورالعمل‌های حسابداری و حسابرسی برای موضوعات خاص و تدوین و انتشار رهنمود‌های حسابداری و حسابرسی به اجرا گذاشته است.
در این راستا و با توجه به نیاز‌های کشور، براساس آخرین استاندارد‌های منتشر شده توسط مراجع بین‌المللی، استاندارد‌های حسابداری، حسابرسی و آیین رفتار حرفه‌ای تدوین و در اجرای بند ۴ تبصره ۲ قانون تشکیل و اساسنامه سازمان حسابرسی منتشر و لازم‌الاجرا شده است.
وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه رکن اصلی پاسخگویی و تصمیم گیری اقتصادی آگاهانه است. هر چند اطلاعات مالی از منابع مختلف قابل استخراج است، اما در حال حاضر صورت‌های مالی، منابع اطلاعات مالی را تشکیل می‌دهند. هنگامی اطلاعات مالی از کیفیت مطلوبی برخوردار هستند که صورت‌های مالی براساس ضوابط معتبر یا استاندارد‌های حسابداری تهیه شده باشند.
در سال ۱۳۷۱ کمیته تدوین استاندارد‌ها تشکیل و استاندارد‌های حسابداری را بر اساس آخرین استاندارد‌های بین‌المللی و با توجه به نیاز‌های استاندارد‌های حسابداری داخلی کشور پس از طی مراحل کارشناسی گسترده و پس از بررسی کمیته فنی و هیات عامل برای تصویب نهایی به مجمع عمومی سازمان ارایه می‌دهد. استاندارد‌های حسابداری در سطح کشور باعث ایجاد شفافیت مالی برای ارزیابی آگاهانه وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد‌های اقتصادی می‌شود و از زیرساخت‌های اساسی نظام مالی کشور است.
یکی از ویژگی‌های کیفیت اطلاعات مالی، قابلیت اتکاء آن است. هنگامی اطلاعات مالی قابل اتکاء است که حسابرس براساس اصول و ضوابط حرفه‌ای نسبت به آن اظهارنظر کند.
سازمان حسابرسی علاوه بر استاندارد‌های حسابداری، تاکنون تعداد ۴۲ استاندارد حسابرسی را براساس آخرین استاندارد‌های بین‌المللی حسابرسی تدوین شده توسط کنفدراسیون بین‌المللی حسابداران (IFAC) تدوین و تعدادی از این استاندارد‌ها مورد تجدیدنظر قرار گرفته است. این استاندارد‌ها در حال حاضر، مبنای حسابرسی مستقل در حسابرسی مالی شرکت‌های دولتی و خصوصی است.
کمیته تدوین استاندارد‌های حسابداری دولتی نیز با مشارکت معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، دیوان محاسبات کشور، معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان حسابرسی برای ایجاد تحول اساسی در نظام حسابداری دولتی در اواخر سال ۱۳۸۷ تشکیل شده است. این کمیته مفاهیم نظری گزارشگری مالی ۲۰ استاندارد را نیز تدوین کرده و هم‌اکنون مشغول تدوین سایر استاندارد‌های حسابداری بخش عمومی است.
استاندارد افشای پایداری شماره ۱ با عنوان الزامات کلی افشای اطلاعات مالی مرتبط با پایداری به تصویب مجمع عمومی سالانه سازمان حسابرسی ۳۰ تیر ۱۴۰۳ رسید.
همچنین سازمان حسابرسی ضمن همکاری در تصویب موضوع حسابرسی عملیاتی شرکت‌های دولتی (موضوع ماده ۲۱۸ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران)، استاندارد‌های حسابرسی عملیاتی را در حیطه زمانی تعیین شده در قانون تدوین و تصویب کرده است تا با عملی شدن گستره حسابرسی عملیاتی، کمک موثر دیگری به مدیران دستگاه‌های اجرایی در راستای ارتقای کارایی و اثربخشی واحد‌های مختلف ارایه شود.
با توجه به فراگیر شدن استاندارد‌های بین المللی گزارشگری مالی (IFRS) در دنیا و لزوم پذیرش استاندارد‌های مذکور به ویژه جهت بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار عرضه می‌شوند و در راستای جذب سرمایه گذاران خارجی و تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی در بورس‌های بین المللی، اقدامات لازم برای پذیرش استاندارد‌های مذکور برای شرکت‌های خاص برداشته شده و ترجمه استاندارد‌های مذکور (IFRS) نیز در کنار سایر کار‌های سازمان در حال انجام است.
در حال حاضر تعداد ۴۲ استاندارد به همراه مفاهیم نظری گزارشگری مالی ترجمه شده است. لازم به ذکر است که مجموعه استاندارد‌ها و تفاسیر ترجمه شده به صورت الکترونیکی در سایت سازمان حسابرسی منتشر شده است.
برای گسترش و تعمیق آموزش‌های حسابداری و حسابرسی کشور و فراهم کردن مرجعی کارآمد برای آموزش حسابداری، مجموعه استاندارد‌های بین‌المللی آموزش حسابداری در سال ۱۳۹۰ توسط واحد تدوین استاندارد‌های سازمان حسابرسی ترجمه و منتشر شده است.
آیین رفتار حرفه‌ای حسابداران بر اساس آیین رفتار حرفه‌ای مصوب فدراسیون بین‌المللی حسابداران و با توجه به شرایط کشور تدوین و با تصویب مجمع عمومی سازمان حسابرسی از ابتدای سال ۱۳۷۸ لازم‌الاجرا شد.
این آیین رفتار مورد استقبال حسابداران حرفه‌ای در کشور قرار گرفت و در حال حاضر توسط تشکل‌های حرفه‌ای حسابداری در ایران رعایت می‌شود.
بررسی گزارش اظهارنظر حرفه‌ای گزارش‌های حسابرسی ارسالی سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ تعداد دو هزار و ۴۱۹ گزارش و در سال ۱۴۰۳ تعداد دو هزار و ۵۳۰ گزارش حسابرسی ارسال شده است که بیشترین آنها به گزارش‌های مربوط به حسابرس و بازرس قانونی و تلفیقی اختصاص دارد.
شمار گزارش‌های افزایش سرمایه در سال ۱۴۰۳ تعداد ۱۷۲ مورد، گزارش‌های طرح تملک ۲۱۳ مورد، مطالبات از دولت ۱۳ مورد و قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر یک مورد بوده است.
*کاهش گزارش‌های مشروط
نگاهی به گزارش "اظهارنظر حرفه‌ای گزارش‌های حسابرسی ارسالی تا پایان اسفند ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳" نشان می‌دهد که شمار گزارش‌های مقبول افزایش و تعداد گزارش‌های مشروط کاهش یافته و از ۴۴۴ گزارش در سال ۱۴۰۲ به ۳۶۹ مورد در پایان سال ۱۴۰۳ رسیده است.
منبع: شادا