باشگاه خبرنگاران جوان؛ عاشوری - گیلان، این استان سرسبز با تاریخ و فرهنگ غنی خود، یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در فصول مختلف سال به ویژه در تعطیلات نوروزی به شمار می‌آید. موزه‌ها و آثار باستانی، صنعتی، هنری و اشیاء با ارزش این مجموعه‌ها یکی از جاذبه‌های گردشگری قابل توجه در این استان است.
میثم نوائیان، مسئول امور موزه‌های گیلان در این خصوص به پیشینه تاریخی این دیار و آثار غنی بر جای مانده از تمدن کهن و فرهنگ بومی منطقه اشاره می‌کند و با بیان اینکه مالکیت موزه‌های استان در تقسیم بندی دولتی، خصوصی و مشارکتی است، می‌گوید: علاوه بر رشت به عنوان مرکز گیلان در سایر شهرستان‌های استان نیز موزه‌های فعال وجود دارد.
او مالکیت موزه‌های باستان شناسی و مردم شناسی رشت، تاریخ چای ایران، میراث روستایی گیلان، مشاهیر استان، مردم شناسی فومن، ماسال و ماسوله، زیتون رودبار، حکیم نظامی آستارا و عشایر رضوانشهر را دولتی اعلام و تصریح می‌کند: موزه‌های پست و تمبر رشت، نهضت جنگل، حصیر فشتکه و نظامی انزلی مالکیت مشارکتی دارند.
به گفته مسئول امور موزه‌های گیلان، موزه‌های جنگ جهانی دوم در لاهیجان، عشایر سوباتان، مردم شناسی قاسم آباد، سنجش رشت و مردم شناسی موسویان در صومعه سرا هم توسط بخش خصوصی راه اندازی شده‌اند.
نوائیان همچنین از آمادگی موزه‌های گیلان برای استقبال از گردشگران نوروزی خبر می‌دهد و یادآور می‌شود: مسافران و هموطنان می‌توانند همه روزه در ایام نوروز از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ عصر با مراجعه به این موزه ها، تمدن و فرهنگ این استان کهن را از نزدیک تماشا کنند.
موزه ها، آینه تمام نمای فرهنگ و تمدن ملت‌ها
شورای بین‌المللی موزه‌ها که زیرنظر یونسکو فعالیت می‌کند، در اساسنامه خود «موزه» را این‌گونه تعریف می‌کند: «موزه مؤسسه‌ای دائمی است بدون هدف مادی که در‌های آن به روی همگان باز است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند. هدف موزه‌ها، پژوهش در آثار و شواهد به جای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری آثار، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاشتن آنها به منظور بررسی و بهره معنوی است.»
در واقع موزه‌ها محل نگهداری و گردآوری میراث گذشتگان، آثار ارزشمند و اشیاء باستانی هستند. موزه‌ها همچنین وظیفه محافظت و نگهداری از آثار باستانی، فرهنگی و هنری و اشیای نفیس برای انتقال به نسل‌های آینده را برعهده دارند. به عبارتی دیگر موزه‌ها امانتداران تاریخ یک مرز و بوم هستند، ضمن اینکه بهره مندی از اشیاء ارزشمند را با مردم به اشتراک می‌گذارند، میراث گرانبهای نیاکان آنها را سالم به آیندگان تحویل می‌دهند.
کارشناسان موزه معتقدند: کسانی که به موزه و موزه‌داری توجه دارند به نسل آینده، به کودکان و به صلح فکر می‌کنند. بازدید از موزه نیز این امکان را به فرد می‌دهد که مسائل را از نزدیک درک، تجزیه و تحلیل کند.
گیلان؛ سرزمین طبیعت و هنر
آب و هوای مناسب، جنگل‌ها و سبزه زار‌ها، دریا و ساحل، باغات چای، سوغاتی‌ها و صنایع دستی چشم نواز و مردمی مهمان نواز هر ساله گردشگران زیادی را از سراسر کشور به گیلان می‌کشاند. این استان دیاری سرشار از فرهنگ، هنر، تاریخ و طبیعت است و موزه‌ها بهترین مکان برای روایت عظمت و شکوه تاریخ این سرزمین هستند. موزه‌ها افتخارات ملی، هنری و فرهنگی، تعلقات مذهبی و هر آنچه از گذشته تاکنون به ما رسیده را بازیابی می‌کنند.
در نوروز ۱۴۰۴ هم موزه‌ها و بنا‌های تاریخی گیلان همچون همیشه آماده استقبال از گردشگران نوروزی هستند. به همین منظور به معرفی اجمالی این مجموعه‌های تاریخی برای آشنایی بیشتر مسافران نوروزی و کمک به آنها در انتخاب و بازدید از موزه‌های استان می‌پردازیم.
موزه باستان شناسی و مردم شناسی رشت
بنای این موزه قدمتی حدود ۱۰۰ ساله دارد. این بنا در گذشته به میرزا حسین خان کسمایی از یاران میرزا کوچک خان تعلق داشت. او آزادیخواه، شاعر و روزنامه نگار معروف و از رجال دوره مشروطیت و نهضت جنگل بود.
در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی توسط وزارت فرهنگ و هنر وقت جهت تبدیل به موزه خریداری شد و در سال ۱۳۶۸ هجری شمسی با مالکیت سازمان میراث فرهنگی تجهیز و بازسازی شد.
موزه باستان شناسی و مردم شناسی رشت از ۲ بخش بزرگ در مقیاس استانی تشکیل شده است؛ در بخش مردم شناسی، مباحث هنری و مشاغل استان با کمک اشیا و مجسمه‌ها معرفی می‌شود. همچنین پوشاک سنتی استان به آداب و رسوم و نوع زندگی بومی مردم استان به زیبایی تمام مطرح شده است.
بخش مردم شناسی در طبقه اول موزه قرار دارد که به مواردی از زندگی روزمره مردمان محلی و مشاغل آنها می‌پردازد، در غرفه‌ای دیگر انواع وسایل تدخین (دخانیات)، وسایل پیرایش و پزشکی، وسایل مورد نیاز حمام، کارگاه سراجی (زین سازی)، ابزار و وسایل روشنایی و ظروف گوناگون، غرفه سفالگری و کارگاه مربوط به آن، انواع گلیم‌های محلی، فرش‌هایی تاریخی و … به نمایش درآمده است.
همچنین قرارداد‌ها و وقف نامه‌های مربوط به دوره قاجاریه نیز در این سالن به دیوار‌ها نصب شده و یا درون ویترین‌های دیواری جاسازی شده‌اند. بخش باستان شناسی موزه رشت در زیرزمین یا سرداب ساختمان قرار داد که عظمت و شکوه باستانی این خطه و فرهنگ مردمان آن را بازگو می‌کند.
این بخش دارای ۲۸ ویترین شیشه‌ای دو طبقه و ۱۱ ویترین دیواری است، قدیمی‌ترین اشیای این بخش‌ها پیکان‌های سنگی متعلق به منطقه پیرکوه دیلمان است که از حفاری‌های غیرمجاز کشف شده و تاریخ آن ۳ هزار سال پیش از میلاد مسیح تخمین زده می‌شود. برخی از آثار پیش از اسلام این موزه حاصل اکتشافات باستان شناسی استان و برخی دیگر به سایر نقاط کشور تعلق دارد و به منظور شناخت و تبادل فرهنگی در این بخش قرار گرفته‌اند.
اشیای سفالی این بخش بیشتر به صورت ظروف و گاه به صورت حیواناتی نظیر گاو، قوچ و پرنده است. اشیای زینتی مانند سنجاق ها، دستبندها، انگشتر، گوشواره و گردنبند و اشیای رزمی مفرغی مانند خنجر، کارد، شمشیر، پیکان است. ظروف مفرغی چون پیاله، ملاقه و جام نیز در این بخش به نمایش گذاشته شده است.
در بخش باستان شناسی همچنین به کمک یک گور بازسازی شده از نحوه تدفین تا نوع چیدمان اشیا در مقابر مطرح می‌شود، در ویترین‌های این بخش اشیای بسیاری که حاصل حفاری و گویای تمدن درخشان این استان است عرضه می‌شود.
موزه رشت در خیابان سعدی، بلوار معلم، خیابان طالقانی (بیستون) این شهر، روبروی بیمارستان فامیلی واقع شده است.
موزه شهدای گیلان
گنجینه شهدای گیلان که در هفته دفاع مقدس امسال در محله پیرسرای رشت به بهره برداری رسید، حدود ۴۸ غرفه دارد که ۵۸۰ اثر موزه‌ای از ۱۱۰ شهید والامقام استان در آن طراحی شده است.
این موزه به عنوان یکی از مراکز فرهنگی و معنوی استان گیلان، فرصت ارزشمندی را برای زائران و گردشگران فراهم می‌کند تا با رشادت‌ها و فداکاری‌های شهدا و ایثارگران آشنا شوند. ایجاد زمینه برای بهره گیری نسل جدید به ویژه دانش آموزان و دانشجویان از سیره و آثار برجای مانده از شهدای این مرز و بوم هم از اهداف راه اندازی این موزه اعلام شده است.
به گفته محمدرضا داوطلب، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران گیلان، در حال حاضر آثار موزه‌ای حدود ۹۰۰ شهید از مجموع ۸ هزار شهید استان جمع آوری شده و تلاش می‌شود تمامی این آثار در قالب موزه‌های شهدا در استان برای دید عموم به نمایش گذاشته شود.
او تصریح کرد: اکنون حدود ۲۲۰ هزار سند از مجموع ۸ هزار شهید گیلان در دست است و ۲ هزار و ۳۰۰ شهید استان هم وصیتنامه دارند.
موزه شهدای گیلان در ایام نوروز ۱۴۰۴ همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۳:۳۰ پذیرای علاقه‌مندان است و اقشار مختلف مردم می‌توانند از این گنجینه ارزشمند بازدید کنند.
موزه میرزا کوچک خان
خانه موزه میرزا کوچک خان جنگلی یکی از خانه‌های تاریخی استان گیلان در شهر رشت است که نمایشگر معماری بومی خطه شمالی ایران در چند سده اخیر است.
این موزه در سبزه میدان رشت، محله قدیمی استادسرای این شهر قرار دارد. خانه میرزا کوچک خان دارای دو طبقه مجزا است و دو پلکان از دو سمت، طبقه نخست را به طبقه دوم متصل می‌کند. در اتاق‌های طبقه پایین این خانه ادوات و لباس‌های جنگی میرزا در معرض نمایش گذاشته شده است. در این طبقه همچنین نامه‌ها، اسناد و دستخط‌هایی که به زمان قیام جنگل مربوط می‌شود نیز قرار دارد.
به علاوه توضیحاتی در خصوص قیام جنگل، زندگی در جنگل و شهادت میرزا کوچک خان که بر دیوار اتاق‌های طبقه پایین نصب شده است. در طبقه دوم این خانه نیز آثار مربوط به قیام جنگل، ظروف و لوازم قدیمی برای بازدید عموم قرار گرفته است.
موزه پست رشت
عمارت قدیمی پست گیلان با قدمتی بیش از یک قرن و معماری منحصر‌به‌فرد و تزیینات چشم‌نواز به عنوان یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری شهر رشت شناخته می‌شود.
این بنای تاریخی که در سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۲ هجری شمسی ساخته شده در ضلع شمالی میدان شهدای ذهاب (شهرداری) رشت واقع شده است. این عمارت در اسفند ۱۳۷۹ هجری شمسی با شماره ۳۴۹۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
موزه پست رشت با اقلام و اشیاء مربوط به پست و ارتباطات گیلان، تمبر‌های پستی مربوط به بعد و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دوران پهلوی و قاجار در این ساختمان راه اندازی شده است.
در این موزه مجموعه‌ای از پاکت‌های قدیمی و تمبر‌ها و نامه‌های کمیاب دیده می‌شود. این موزه اشیای قدیمی و جالب مرتبط با ارتباطات را نیز به نمایش می‌گذارد.
موزه میراث روستایی گیلان
این مجموعه به مثابه گیلانی کوچک در دل جنگل‌های سراوان نخستین و تنها موزه روستایی کشور به عنوان تجربه‌ای ملی در زمینه صیانت از فرهنگ و معماری روستایی با موزه فضای باز است.
تنوع معماری گیلان زمین با انتقال خانه‌های روستایی از نقاط مختلف استان در این موزه به نمایش گذاشته شده است. این موزه تصویری زنده از زندگی سنتی مردم گیلان و پل ارتباطی نسل امروز با گذشته مردم این سرزمین است.
اندیشه ایجاد این موزه برای نخستین بار پس از زمین لرزه ۱۳۶۹ گیلان از سوی دکتر محمود طالقانی (زاده اسفند ۱۳۲۴ هجری شمسی در رشت) مطرح و عملیات ساختمانی موزه در اردیبهشت ۱۳۸۴ هجری شمسی آغاز شد.
سازه‌های این موزه از مناطق مختلف استان با نام خود صاحبان ملک به موزه میراث روستایی گیلان انتقال داده شد که شامل خانه‌های مسکونی، قهوه خانه، انبار برنج، مسجد، کارگاه آهنگری، کوره زغال گیری و تالار اجتماعات در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
موزه میراث روستایی گیلان در کیلومتر ١٨ جاده رشت به تهران در پارک جنگلی سراوان واقع شده و دارای ۲۸ مجموعه مسکونی (بیش از ۸۰ سازه) دوباره‌سازی شده و هر مجموعه شامل خانه، بنا‌های جانبی (انبار برنج، تلمبار، طویله، لانه مرغ و ...) و باغ سبزیجات و صیفی‌جات است.
موزه سنجش و اندازه‌گیری در رشت
موزه سنجش و اندازه گیری گیلان در اتاق شمالی مسجد قدس دبیرستان ماندگار شهید دکتر بهشتی در میدان فرهنگ رشت، ابتدای خیابان آزادگان قرار دارد. این موزه تخصصی حاصل ۱۴ سال فعالیت و تلاش «امیر قربانی ویشکی»، دبیر بازنشسته فیزیک این دبیرستان در گردآوری ابزار‌های مختلف و تاریخی اندازه‌گیری است.
در این موزه ۱۵۰ اثر تاریخی شامل انواع وزنه‌ها، ترازو و پیمانه‌های برنجی و سفالی در مدرسه ماندگار شهید بهشتی به نمایش گذاشته شده است. همچنین واحد وزن‌های روسی مانند پوت، نیم پوت، گرونیکا و قپان‌های فلزی و چوبی و وسایل توزین ابریشم از نوع فلزی و چوبی نیز ارائه شده است.
موزه مدرسه سنجش گیلان با هدف آشنایی و آموزش بازدیدکنندگان به ویژه دانش آموزان با انواع واحد‌ها و ابزار‌های اندازه‌گیری متریک و ابزار‌های سنتی سنجش و اندازه‌گیری گشایش یافته است که از طریق دیداری (مشاهده)، شنیداری (گفت‌و‌گو) و بساوایی (لمس کردن) انجام می‌شود.
موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی گیلان
این موزه با داشتن بیش از ٣٠٠ نمونه تاکسیدرمی (پوست آرایی شده) از پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و نیز مجموعه‌ای زیبا از حشرات، کانی ها، مرجان‌ها و سنگواره‌ها و گیاهان در مقیاسی کوچک برای علاقه‌مندان به نمایش گذاشته است و سالانه چند صد نفر با هدف آموزش از این موزه دیدن می‌کنند.
بخش بازسازی زیستگاه‌های موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی محیط زیست گیلان دارای ۶ صحنه از مناطق حفاظت شده استان است و بخش پرندگان آن شامل چند غرفه یا ویترین است که پرندگان شکاری، ماکیان سانان و پرندگان شاخه نشین مجموعا به تعداد ۸۰ گونه و پرندگان آبزی به تعداد ۴۵ گونه در آن به نمایش درآمده است.
این موزه علاوه بر شناساندن هرچه بیشتر زیست بوم‌های مختلف و گونه‌های حیات وحش، ارزش حفظ و نگهداری از تنوع زیستی استان را به عموم یادآوری می‌کند و بازدیدکنندگان با مراجعه به موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی گیلان می‌توانند برداشت و تصویر جامعی از محیط زیست و حیات وحش استان داشته باشند.
بنای موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی گیلان که در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی تأسیس شد، در طبقه همکف اداره کل حفاظت محیط زیست استان واقع در رشت، بلوار رسالت، جنب صدا و سیما قرار دارد.
موزه تاریخ چای ایران
موزه تاریخ چای ایران به عنوان تنها موزه تخصصی و تاریخی چای کشور در آرامگاه کاشف السلطنه (بنیانگذار صنعت چای ایران) واقع شده است. این موزه که در سال ۱۳۷۵ هجری شمسی تأسیس شد، در بالای تپه‌ای مشرف به شهر و در جهت شرقی لاهیجان قرار دارد. موزه تاریخ چای ایران با توجه به جذب گردشگران داخلی و خارجی جزء یکی از معروف‌ترین و بی نظیرترین جاذبه‌های تاریخی شهرستان لاهیجان محسوب می‌شود.
این بنای تاریخی در دو طبقه و یک برج به معرفی ابزار و ادات مصرف چای و اسناد متفاوت در این خصوص می‌پردازد. همچنین مراحل کاشت، نگهداری و پرورش بوته چای و برداشت و فرآوری آن و آماده سازی برای عرضه در غرفه‌های متعدد مطرح می‌شود.
فضای داخلی موزه چای ایران از ۲ طبقه تشکیل شده است. در طبقه پایین تندیس و دست نوشته‌ها و برخی وسایل شخصی کاشف السلطنه به همراه ادوات کشت و فرآوری گیاه چای قرار دارد. در طبقه دوم که به صورت بالکن بر روی طبقه اول ساخته شد، بیشتر پوشش و آداب و سنن مردم گیلان و لاهیجان به نمایش گذاشته است. مقبره کاشف السلطنه نیز در بخش انتهایی این طبقه قرار دارد.
موزه چای لاهیجان به نشانی خیابان کاشف شرقی نرسیده به سه راه کشاورزی در باغات چای همه ساله پذیرای بازدیدکنندگان بی شماری است.
موزه جنگ جهانی دوم در لاهیجان
در ابتدای جاده لاهیجان به لنگرود و در محله قصاب‌سرا، موزه جنگ جهانی دوم (ونگارد) قرار دارد که توسط بخش خصوصی ساخته شده است. این موزه با استفاده از وسایل آن که بیشتر آنها از خارج کشور خریداری شده است، یادآور دوران جنگ جهانی دوم در سال‌های ۱۹۳۹تا ۱۹۴۵ میلادی برابر با شهریور ۱۳۱۸ تا شهریور ۱۳۲۴ هجری شمسی است.
این موزه با ۲ طبقه و ۸ اتاق دارای بیش از ۴۰۰ شیء تاریخی، تجهیزات نظامی و روزنامه ها، ماکت تفنگ‌ها، لباس‌ها، نشان‌ها، اسناد و مدارک قدیمی مربوط به این جنگ است. اتاق‌هایی مانند اتاق متفقین غربی، اتاق شوروی، اتاق متحدین، اتاق ایران، اتاق تفنگ و ... بخشی از مجموعه تاریخی این موزه است.
موزه خصوصی «ونگارد» به همت «کارن جمال امیدی» متولد ۱۳۸۲ هجری شمسی در لاهیجان راه اندازی شده است.
موزه نظامی بندر انزلی
از دیگر موزه‌های استان گیلان می‌توان موزه نظامی بندر انزلی را نام برد که در جزیره میان پشته قرار دارد، این جزیره بخشی از ساحل بندر انزلی است. ساختمان موزه بنایی است که به روش معماری اروپای شرقی و در ۲ طبقه مرتفع ساخته شده است، وسایل جنگی قدیمی و ادوات جدید به همراه هم در این موزه قابل مشاهده است.
تعدادی تانک و نفربر عراقی که در ایام دفاع مقدس به غنیمت گرفته شده بود در حیاط پیرامونی این موزه به نمایش گذاشته شده است، وسایل شخصی و ظروفی که با نقش سلطنتی نشانه‌گذاری شده‌اند، فضای داخلی موزه را تزیین می‌کنند. مجموعا بیش از ۲۵ هزار شیء از جمله انواع سلحه‌های جنگلی، شکاری، امنیتی و انواع سلاح‌های سرد و انواع ماکت ناو‌ها و کشتی‌های جنگی و تفریحی و صنعتی و ابزار کشتیرانی و دریایی در این موزه نگهداری می‌شود.
این کاخ دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی است، سقف کلیه اتاق‌ها از بتن آرمه بوده و سقف داخلی دارای گچ بری‌های زیبا و برجسته استاد محمود همدانی و پدرش است. در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی به نیروی دریایی واگذار و در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی تبدیل به موزه و بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۴ هجری شمسی بازگشایی شد. نجاری این بنا را استاد مینویی و استاد باقر قزوینی انجام داده‌اند، دو ردیف پلکان بدون پایه یادگار هنر حاج سلیمان شاروتی است که به سرسرای طبقه دوم منتهی می‌شود.
این بنا با شماره ۱۵۱۱ به ثبت آثار ملی رسیده است و همه روزه پذیرای بازدیدکنندگان است.
موزه مردم شناسی ماسوله
در مدخل ورودی ماسوله به همت «فرهاد شرفی» به عنوان موسس و پشتیبانی شهرداری این شهرک تاریخی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گیلان مجموعه‌ای از اشیای مربوط مربوط به فرهنگ مردم این دیار در ساختمانی به وسعت ۷۰ مترمربع در سه اتاق به نمایش درآمده است.
این موزه در راستای فعالیت‌های فرهنگی منطقه در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی راه اندازی شد و هر ساله تعداد قابل توجهی گردشگر و مسافر از این فضا دیدن می‌کنند.
کتیبه‌ها، اسناد قدیمی، سکه‌های کهنه، گهواره‌های چوبی، کفش‌های سنتی، کوزه و داس و اشیای قدیمی دیگر که زندگی ماسوله‌ای را نمایان می‌کند. بعضی از اشیاء این موزه امانی و متعلق به مردم است.
موزه مردم شناسی و صنایع دستی قاسم آباد
موزه مردم‌شناسی قاسم‌آباد در سال ۱۳۹۶ هجری شمسی به بهره‌برداری رسید. این موزه با توجه به مرکزیت روستای قاسم‌آباد در تولید محصولات چادرشب بافی و ثبت جهانی این اثر، به ارائه محصولاتی از سبک زندگی مردم محلی و تاریخچه چادرشب اختصاص دارد.
بنا بر اعلام رسانه‌های محلی این موزه در گذشته نه چندان دور به عنوان یک انبار پرتقال در روستای قاسم‌آباد استفاده می‌شد که با ذوق و قریحه مالک بنا به موزه مردم‌شناسی و صنایع دستی تغییر کاربری داد و مورد بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفت. «قاسم اصلانی قاسم آبادیان»، مؤسس اولین موزه مردم شناسی و صنایع دستی شرق گیلان متولد سال ۱۳۴۷ در روستای قاسم آباد است و فوق لیسانس باستان شناسی دارد.
روستای قاسم‌آباد چابکسر از توابع شهرستان رودسر در شرق استان گیلان واقع شده است و نشان جغرافیایی چادرشب‌بافی را دارد.
این روستای گردشگری نخستین روستای گیلان است که به صورت مستقل در فهرست ثبت جهانی قرار گرفت. روستای قاسم‌آباد در سال ۱۳۹۸ با عنوان روستای جهانی چادرشب‌بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی در فهرست شهر‌ها و روستا‌های جهانی صنایع دستی ثبت شد.
موزه مطبوعات رشت
این موزه به عنوان نخستین موزه خصوصی مطبوعات کشور با هدف پاسداشت تاریخ جراید و زنده کردن یاد دوران نشریات کاغذی در خیابان سعدی رشت، نبش خیابان پورنقاشیان، طبقه اول مجتمع تجاری میخک قرار دارد.
در این موزه مجموعه‌ای شامل ۲۰۰ عنوان از تأثیرگذارترین و کمیاب‌ترین جراید و نشریات چاپ شده در ۱۰۰ سال گذشته به نمایش گذاشته شده است و شمارگان نشریات این موزه به ۱۰ هزار نسخه می‌رسد.
برای برپایی این موزه از آرشیو غنی یکصد ساله موسس آن (محمدرضا میرفتوحی و خانواده) بهره گرفته شده است و در کنار آن نسبت به جمع آوری دیگر مجلات و روزنامه‌ها که به گونه‌ای پراکنده وجود داشت، اقدام شده است.
سایر موزه‌های گیلان
موزه تخصصی فرهنگ و آموزش حکیم نظامی در آستارا شامل کتاب و وسایل آموزشی چند دهه گذشته از جمله موزه‌های دولتی استان گیلان تحت مالکیت آموزش و پرورش و در مقیاس محلی است.
همچنین موزه موسویان در صومعه سرا از موزه‌های بخش خصوصی استان در زمینه مردم شناسی، موزه تاریخ و فرهنگ ماسال، موزه مردم شناسی عشایر سوباتان در تالش، موزه مشاهیر در میراث روستایی گیلان شامل اطلاعات و سردیس مفاخر و مشاهیر استان، موزه زیتون رودبار درباره فرآورده‌های مرتبط با این محصول، موزه عشایر رضوانشهر شامل تاریخ اقوام و موزه حصیر فشتکه خمام با مالکیت مشارکتی فرمانداری این شهرستان و دهیاری روستا و نمایش ابزارالات مربوط به حصیربافی، تصاویر، اطلاعات و تاریخچه حصیر و بافت‌های حصیری از دیگر موزه‌های استان به شمار می‌آیند.
موزه رشتی دوزی در عمارت کلاه فرنگی باغ محتشم رشت و موزه مردم شناسی فومن در میدان امام خمینی (ره)، جنب پمپ بنزین، طبقه همکف ساختمان اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در جهت شناساندن روش زندگی مردم گیلان قدیم با ماکت‌ها، ابزار آلات، لباس‌ها، صنایع دستی و عکس‌ها از دیگر موزه‌های گیلان هستند که تماشای آثار عرضه شده در این مجموعه‌ها برای اهالی هنر و فرهنگ قابل توجه خواهد بود.
بازدید نوروزی از جاذبه‌های تاریخی گیلان
موزه‌ها دریچه نوینی از شناخت، توسعه و پایداری را برای جوامع می‌گشایند و می‌توانند نقش مهمی در معرفی تاریخ و فرهنگ گردشگری داشته باشند.
بنا بر اعلام اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، در نوروز ۱۴۰۳ نزدیک به یک میلیون نفر از موزه ها، بنا‌های تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان بازدید داشتند.
در ایام نوروز پیش رو هم موزه‌های گیلان به عنوان مقصد مسافران و گردشگران مشخص شده و برای استقبال از بازدیدکنندگان آماده شده‌اند که امید است هموطنان لحظات زیبا و مفیدی را در این مراکز سپری کنند.