باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهره شعبانی - دریاچه نمک قم، این پهنه سپید و شگفت انگیز، این بار نه به خاطر زیبایی‌های طبیعی اش، بلکه به دلیل گنجینه‌ای ارزشمند که در دل خود پنهان کرده بود، در مرکز توجه قرار گرفته است: «لیتیم» فلزی که به طلای سفید صنعت مدرن معروف است.
بر اساس گزارشی که وزارت صمت از نتایج یک سال نمونه‌برداری از شورابه‌های نمکی ۳ استان قم، اصفهان و سمنان منتشر کرد. این مطالعات با همکاری کارشناسان روسی و فناوری ICP-OES انجام شد و وجود ذخایر لیتیوم با غلظت‌های قابل‌رقابت جهانی را تأیید کرد. نمونه‌ها از عمق ۱ تا ۲ متر استخراج و پس از تثبیت شیمیایی، در آزمایشگاه‌های ایران و روسیه تحلیل شدند.
بیشترین غلظت لیتیوم در دریاچۀ نمک قم (۸۱.۴ ppm)، سپس در خور (۴۱.۷۱ ppm) و طرود (۱۸.۲۵ ppm) ثبت شد. این کشف می‌تواند ایران را به بازیگری مهم در صنعت لیتیوم تبدیل کند و زمینه‌ساز توسعه فرآوری این فلز ارزشمند باشد.
صابر عمو رسولی، کارشناس معدن درباره کشف لیتیم در شورابه دریاچه نمک قم گفت:لیتیم، سبک‌ترین فلز جهان و عنصر کلیدی در باتری‌های قابل شارژ، خودروهای برقی و انرژی‌های نوین، این بار در این منطقه از ایران کشف شده است. این اتفاق نه تنها از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد، بلکه می‌تواند نام ایران را در نقشه منابع راهبردی جهان برجسته تر کند.
رئيس سابق خانه معدن استان قم و رئيس هيئت مديره شركت حفار معدن اريا افزود:کشف لیتیم در دریاچه نمک قم، می‌تواند تحولی عظیم در زمینه انرژی‌های پاک ایجاد کند و به ایران موقعیتی استثنایی در تامین این ماده ارزشمند ببخشد. این موضوع، فرصت‌های نوینی برای سرمایه‌گذاری، تحقیقات علمی و توسعه پایدار فراهم می‌کند. اما از سوی دیگر، چالش‌هایی نیز در زمینه مدیریت استخراج، حفظ محیط‌زیست و برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از این منابع به وجود می‌آورد.
او با بیان اینکه برخی کارشناسان معتقدند که ذخایر لیتیوم در ایران قابل توجه نیست و باید بر اکتشاف فلزات دیگری مانند آهن و مس تمرکز شود گفت:در مقابل، برخی دیگر بر این باورند که وسعت جغرافیایی ایران می‌تواند امکان کشف ذخایر بیشتری را فراهم کند.
به گفته این کارشناس معدن این کشف، فرصتی است تا از دیدگاه‌های مختلف به آینده نگاه کنیم: آیا این طلای سفید، جهشی در مسیر توسعه پایدار خواهد بود؟ آیا قم، که با تاریخ و فرهنگ غنی خود شناخته می‌شود، حالا مرکز نوآوری‌های تکنولوژیک خواهد شد؟ پاسخ این پرسش‌ها در گرو سیاست‌گذاری‌ها، همکاری‌های بین‌المللی و بهره‌گیری صحیح از این منابع است.
او می گوید:جهان به دنبال تنوع‌بخشی به زنجیره تامین لیتیوم است. کارشناسان معتقدند ذخایر ایران می‌تواند به کاهش فشار بر معادن سنتی و تسریع گذار جهانی به سمت انرژی‌های پاک کمک کند.
حفاظت از محیط‌زیست
او با بیان اینکه کشف لیتیم در دریاچه نمک قم، می‌تواند از زوایای گسترده‌تری بررسی شود ،گفت: استخراج لیتیم می‌تواند به تخریب زیستگاه‌ها و آلودگی محیط‌زیست منجر شود. بررسی تاثیرات زیست‌محیطی و ارائه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌ها، ضروری است.
کارشناس معدن گفت:استخراج لیتیم، اگرچه برای فناوری و انرژی‌های پاک بسیار مهم است، می‌تواند تأثیرات زیست‌محیطی منفی داشته باشد، مانند مصرف زیاد آب، آلودگی خاک و آب، و تخریب زیستگاه‌ها. راهکارهایی مانند استفاده از فناوری‌های نوین (مثل استخراج مستقیم یا فیلترهای نانویی)، مدیریت ضایعات، بازیافت باتری‌ها و ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی می‌توانند این آسیب‌ها را کاهش دهند. تعادل بین توسعه و حفاظت از محیط زیست، کلید بهره‌برداری پایدار از این منبع ارزشمند است.
توسعه فناوری‌های استخراج پایدار
عمو رسلوی می گوید: باید روش‌هایی ابداع شوند که از لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه باشند و کمترین اثرات مخرب را بر محیط‌زیست برجای بگذارند.
به گفته این کارشناس معدن،لیتیم، به‌عنوان یکی از منابع استراتژیک برای تولید باتری‌های قابل‌شارژ و خودروهای برقی، اهمیتی ویژه دارد، اما فرآیندهای استخراج آن می‌توانند بر محیط‌زیست فشار بیاورند. توسعه فناوری‌های پایدار مانند استخراج مستقیم لیتیم (DLE) که مصرف آب و تخریب زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد، استفاده از فیلترهای نانویی برای جداسازی بهینه لیتیم، و بهره‌برداری از منابع زمین‌گرمایی یا آب‌های بازیافتی، می‌تواند رویکردی متوازن و مسئولانه در استخراج این ماده ارزشمند فراهم کند. این فناوری‌ها نه‌تنها اثرات زیست‌محیطی را کاهش می‌دهند، بلکه به افزایش بهره‌وری و مقرون‌به‌صرفه بودن فرآیندها نیز کمک می‌کنند، گامی مهم در جهت توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی برای نسل‌های آینده است.
ارزش افزوده صنعتی
عمو رسولی عنوان کرد: بررسی چگونگی استفاده از لیتیم در زنجیره تولید ملی، مانند تولید باتری‌های خودروهای برقی و دستگاه‌های الکترونیکی، اهمیت ویژه‌ای دارد.
او گفت:ارزش افزوده صنعتی لیتیم به توانایی آن در تبدیل این ماده خام به محصولات با فناوری پیشرفته، مانند باتری‌های خودروهای برقی، دستگاه‌های الکترونیکی قابل‌حمل و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی بازمی‌گردد. این فرآیند نه تنها اقتصاد محلی و ملی را تقویت می‌کند، بلکه ایران را در زنجیره تأمین جهانی انرژی‌های نوین به جایگاهی استراتژیک می‌رساند.
تاثیرات اقتصادی بر جوامع محلی و همکاری‌های بین‌المللی
او افزود: تحلیل تاثیرات مثبت و منفی اقتصادی بر جوامع محلی، مانند ایجاد فرصت‌های شغلی یا احتمال جابجایی افراد، مهم است.
عمو رسولی گفت: توسعه روابط بین‌المللی برای بهره‌گیری از دانش فنی و تامین مالی می‌تواند در موفقیت این پروژه نقش داشته باشد.
این کارشناس معادن می گوید: پیش‌بینی تقاضای جهانی برای لیتیم و جایگاه ایران در بازارهای جهانی، به خصوص در میان رقابت‌های بین‌المللی، حیاتی است.
او گفت: آینده‌پژوهی در زمینه لیتیم نشان می‌دهد که این فلز استراتژیک نقش کلیدی در گذار جهانی به انرژی‌های پاک و فناوری‌های نوین ایفا خواهد کرد.
به گفته این کارشناس معدن ، ایران، با کشف ذخایر غنی لیتیم در مناطقی مانند دریاچه نمک قم، می‌تواند به یکی از بازیگران مهم در زنجیره تامین جهانی تبدیل شود. این فرصت نه تنها به توسعه اقتصادی و صنعتی کشور کمک می‌کند، بلکه امکان مشارکت در بازارهای بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را نیز فراهم می‌سازد. با این حال، موفقیت در این مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از فناوری‌های پایدار و مدیریت منابع به‌صورت مسئولانه است.