رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، که ابتدا در سال ۲۰۲۴ به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری و سپس در سال ۲۰۲۵ به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، اعلام کرده است که قصد دارد از طریق گفت‌و‌گو‌های مستقیم با رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، به توافقی برای پایان دادن به درگیری سه‌ساله میان روسیه و اوکراین دست یابد. این درگیری که از فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد، خسارات انسانی و زیرساختی قابل توجهی را به همراه داشته است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، خواستار مشارکت در هرگونه مذاکرات صلح شده است. کشور‌های بزرگ اروپایی نیز برای کمک به برقراری صلح و مشارکت در نیرو‌های حافظ صلح پس از توافق، اعلام آمادگی کرده‌اند و خواهان حضور در مذاکرات هستند. با وجود اهمیت دستیابی به صلح از منظر بشردوستانه، هماهنگی بین همه طرف‌های مذاکره و تعیین چارچوبی که مورد قبول همه باشد، نیازمند بررسی‌های دقیق و تدابیر دیپلماتیک گسترده است.
چارچوب مذاکرات صلح
مذاکرات می‌تواند بر اساس موارد زیر تنظیم شود:
۱. دستیابی به توافقی برای اجرای آتش‌بس در زمان مشخص‌شده توسط طرفین.
۲. تعیین وضعیت نیرو‌های نظامی در مناطق مورد بحث و ایجاد شرایطی که امکان تداوم گفت‌و‌گو‌های سازنده را فراهم کند. در این چارچوب، وضعیت کریمه به‌عنوان موضوعی حل‌شده در نظر گرفته خواهد شد، اما مناطق شرقی و جنوبی اوکراین نیازمند گفت‌و‌گو‌های بیشتر خواهد بود.
۳. در طول مذاکرات، طرفین باید از هرگونه اقدام نظامی مستقیم یا غیرمستقیم خودداری کنند. این امر شامل تمامی عملیات زمینی، دریایی، هوایی و فعالیت‌های غیرمتعارف خواهد شد.
۴. کشور‌های شرکت‌کننده در مذاکرات، علاوه بر روسیه و اوکراین، شامل ایالات متحده، اتحادیه اروپا، شورای امنیت سازمان ملل، و سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) خواهند بود. همچنین، نمایندگانی از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اتحادیه اروپا می‌توانند به‌عنوان ناظر در مذاکرات حضور داشته باشند.
اهداف بلندمدت مذاکرات
هدف اصلی مذاکرات، ایجاد چارچوبی برای خروج تدریجی نیرو‌های خارجی از اوکراین و استقرار یک سیستم نظارتی بین‌المللی برای تضمین اجرای توافق خواهد بود. در این زمینه، نیرویی چندملیتی می‌تواند برای نظارت بر رعایت توافق‌ها در مناطق مورد بحث مستقر شود.
نیروی حافظ صلح و نقش آن
نیروی حافظ صلح، بسته به شرایط، می‌تواند شامل ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نیروی نظامی از کشور‌های مختلف باشد که وظیفه آن نظارت بر اجرای توافق‌ها خواهد بود. این نیرو باید دارای اختیارات مشخصی باشد تا بتواند وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد. اعتبار این نیروی حافظ صلح به شفافیت مأموریت و همکاری دولت‌های مشارکت‌کننده بستگی دارد. این نیرو یک نیروی نظارتی خواهد بود و مأموریت آن جلوگیری از بروز درگیری‌های جدید از طریق گزارش وضعیت و نظارت بر خطوط تعیین‌شده است.
تعیین مرز‌های نهایی و چالش‌های پیش رو
هدف نهایی مذاکرات، ایجاد شرایطی پایدار برای مشخص کردن خطوط مرزی و تعیین چارچوب‌های همکاری میان دو کشور است. برای این منظور، تمامی نیرو‌های نظامی باید به‌طور تدریجی از مناطق مورد بحث خارج شوند و ترتیبات امنیتی جدیدی برای حفظ صلح و ثبات ایجاد شود.
تضمین‌های امنیتی و همکاری‌های آینده
به‌منظور حفظ صلح، لازم است که سازوکاری برای همکاری‌های امنیتی و اقتصادی میان اوکراین و سایر کشور‌های منطقه تدوین شود. این همکاری‌ها می‌تواند شامل کمک‌های اقتصادی برای بازسازی و توسعه، حمایت‌های امنیتی برای حفظ ثبات، و توافق‌های بین‌المللی برای جلوگیری از بروز تنش‌های جدید باشد.
آینده روابط بین‌المللی
پایان موفقیت‌آمیز این مذاکرات، می‌تواند مسیر جدیدی برای همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کند. در این راستا، روسیه، اوکراین و سایر کشور‌های ذی‌نفع می‌توانند در جهت تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی گام بردارند. یکی از نتایج این روند، تقویت مکانیسم‌های همکاری در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای خواهد بود که به ایجاد شرایطی پایدارتر برای امنیت و ثبات کمک می‌کند. همچنین، توسعه فناوری‌های نوین در حوزه‌های دفاعی و اطلاعاتی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز تنش‌های جدید داشته باشد.
در این میان، همکاری میان کشور‌های بزرگ، از جمله روسیه، چین، اتحادیه اروپا و ایالات متحده، می‌تواند نقشی کلیدی در شکل‌دهی به آینده امنیتی و اقتصادی منطقه ایفا کند. در این مسیر، دیپلماسی و گفت‌و‌گو‌های بین‌المللی باید به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار برای حل مسائل مورد توجه قرار گیرد.
منبع: نشنال اینترست