باشگاه خبرنگاران جوان - اولین مجتمع شوق زندگی کشور، در شهر مشهد مقدس با هدف توانمندسازی، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و ایجاد فرصت‌های برابر برای کودکان کار و نوجوانان افتتاح شد و پس از آن بود که مجتمعی به همین نام در شیرخوارگاه آمنه افتتاح شد و برای رسیدگی جدی، همه جانبه و سریعتر به وضعیت کودکان کار در خیابان شهر تهران اخیرا نیز «پردیس توانمندسازی و مجتمع شوق زندگی بعثت تهران» اواسط بهمن ماه به بهره‌برداری رسید.
مراکز حمایتی و قضایی شوق زندگی، بستر جدیدی برای آموزش و حمایت‌های اجتماعی از کودکان بدسرپرست و بی سرپرست فراهم می‌کنند تا مسیر رشد و شکوفایی آنها هموارتر شود و چهره شهر نیز از این پدیده نامطلوب اجتماعی پاک شود.
اما آنچه باعث شد تا مجتمع شوق زندگی بعثت در تهران راه‌اندازی شود، اجرای طرحی برای ساماندهی کودکان کار در خیابان بود که از آبان ماه سال گذشته بواسطه همه دغدغه‌مندان حوزه کودکان کار و خیابان بویژه مسئولان دستگاه قضایی، بهزیستی و سایر دستگاه‌های حمایتی مرتبط اجرایی شد.
سال گذشته که مجتمع شوق زندگی امور حسبی در شیرخوارگاه آمنه افتتاح شد، مطالبه این بود که آنچه در قانون ۱۳۹۹ در رابطه با حمایت از کودکان وضع شده اجرایی شود. برای اجرای این مهم، کار مشترکی با محوریت دادسرای تهران برگزار شد؛ بدین ترتیب که تکالیف بر عهده سازمان بهزیستی با هماهنگی دادسرا از سایر دستگاه‌ها مطالبه شود تا این وظایف به منصه ظهور برسند.
از آبان سال قبل تا بهمن ماه امسال بیش از ۳ کودک کار در موقعیت خیابان که ۸۲ درصد آنها از اتباع بیگانه بودند، شناسایی و فرایند ساماندهی آنها انجام شد. این روند ۲ ماه طول کشیده و با حمایت نیروی انتظامی و تلاش بانوان مددکار متخصص، جذب کودکان انجام و انتقال آنها به مجتمع‌های شوق زندگی انجام شد.
تعداد کودکان کار در سطح شهر و چهارراه‌ها کم شده است
در همین رابطه علی کاظمی، معاون وزیر دادگستری در گفت‌و‌گو با میزان، با اشاره به اینکه "بهینه سازی عملکرد" یکی از کلید واژه‌هایی است که در ادبیات مدیریتی امروز به شدت جا افتاده است، اظهار کرد: بهینه سازی عملکرد امروز به طور گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف اعم از مهندسی سازه‌ها، طراحی الگوریتم‌های جست‌و‌جو، طراحی ساختار‌های سازمانی و مدیریت انرژی تجسم یافته و به شدت مورد توجه است.
وی ادامه داد: طبیعتا در دنیای امروز که با محدودیت منابع مواجه هستیم و پیچیدگی و تحول اجتماعی موجب شده که دلایل و عوامل مختلف منجر به بروز چالش‌های اجتماعی متنوع و متکثر شود ناگزیر هستیم همیشه با رویکرد‌های جدید نسبت به بهینه سازی عملکرد‌ها اقدام کنیم.
معاون وزیر دادگستری گفت: امروزه رویکرد یکپارچه سازی و ترکیب اهداف، فرآیندها، ساختارها، رشته‌های شغلی و علمی منحصر‌به‌فرد در یک بافتار و ساختار خاص به منظور ایجاد هم افزایی، افزایش کارامدی و بهره وری و کاهش هزینه‌ها و پیچیدگی فرایندها، یکی از مسائل اولویت‌دار حکمرانی است. در امر ارائه خدمات این رویکرد به "سیلوسازی خدمات" منجر می‌شود که مراجعان بتوانند در مراجعه به سیستم‌های اداری از خدمات یکجا و یکپارچه بهره‌مند می‌شوند.
وی عنوان کرد: شوق زندگی، یکی از همین ساختار‌های یکپارچه‌ای است که در سطوح عملیاتی، دستگاه‌های دولتی و سیستم قضایی و نهاد‌های مردمی و فعالان اجتماعی را گرد هم آورده تا در کنار هم و با یکدیگر کار کنند تا اینکه کودکان و سرمایه‌های اجتماعی کشور شرایط بهتری برای زندگی و استفاده از فرصت‌ها داشته باشند.
۲۷ دسته از کوکان در معرض خطر هدف حمایت هستند
کاظمی خاطرنشان کرد: در ماده ۳ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که قانون بسیار پیشرو و پیشتازی است ۲۷ دسته از کوکان در معرض خطر هدف حمایت هستند. اجرای این قانون پیشرفته یقینا نیاز به ساختار‌های پیشرفته دارد که مجتمع شوق زندگی چنین ساختاری است.
وی اضافه کرد: طبیعتا تشکیل چنین ساختار‌هایی باید مبتنی بر سه اصل باشد نخست اصل آزادی طراحی، پیش فزص این است که متغیر‌ها و عناصر تشکیل دهنده چنین ساختار‌های هموار در معرض تغییر هستند؛ بنابراین در طراحی این ساختارها باید تلاش شود که همه متغیر‌ها و عناصری که موجب بهبود عملکرد در یک حوزه خاص می‌شوند به تناسب هر موضوع تخصصی به نحو موثری در کنار هم قرار بگیرند؛ و فرص دوم این است که موصوعات متفاوت متغیر‌های متفاوت دارند؛ بنابراین باید اجازه داد ابتکارات فردی، سازمانی و استانی مجال تبلور داشته باشند و الگو‌های متنوعی برای حمایت از گروه هدف خلق کنند.
معاون وزیر دادگستری با اشاره به اینکه دومین اصل انعطاف است، گفت: باید ساختار‌های متصلب اداری با نرمش و اصلاح هنجارها، ساختارها ورفتار‌ها در کنار هم قرار بگیرند و سومین اصل نیز استمرار است، اینکه این کار‌ها نباید مقطعی بوده بلکه لازم است مستمر و ادامه دار باشند تا چالش‌هایی که در این رابطه در جامعه وجود دارد، برطرف شوند. باید در این خصوص ماموریت‌ها مدام نو به نو و بروز رسانی شوند تا استمرار و ثبات جریان حمایت به طور محسوس درک شود.
ساماندهی ۳ هزار و ۷۲۰ کودک در سطح تهران
وی تاکید کرد: در بحث حمایت از کودکان در موقعیت خیابان، در سال گذشته اقدام به جذب و ساماندهی ۳ هزار و ۷۲۰ کودک در سطح تهران شد که با این اقدام شاهد هستیم تعداد کودکان در سطح شهر و چهارراه‌ها کم شده است اگرچه دلایل حضور کودکان در خیایان‌ها و سرچهارراه‌ها همچنان باقی است و باید مراقبت کرد این مشکل به وجود نیاید و اگر ایجاد شد، آن را برطرف کنیم.
کاظمی گفت: طرحی که آبان سال گذشته انجام شد ۵ ویژگی مهم داشت اول اینکه مددکار محور بود و این طرح با رویکرد استفاده از متخصصان صورت گرفت. نیرو‌های فراجای حاضر در این طرح نیز رویکرد تخصصی داشتند و با دید مددکاری وارد گود شدند.
وی با بیان اینکه ویژگی دوم طرح حمایت محوری بود، افزود: حمایت در مورد کودکان به شیوه‌های مختلفی است و گاهی اوقات به شکل بی برنامه و پراکنده است، یعنی به نیاز و خواست کودک و خانواده توجهی نمی‌شود. گاهی حق محور و موردی است. مثلا فقط به حق اموزش یا سلامت کودک توجه می‌شود و گاهی حمایت همه جانبه و حق محور از کودک و خانواده است؛ که رویکرد درست این است. در این طرح، رویکرد حمایت همه جانبه و حق محور از کودکان و خانواده آنان اجرا شد.
برای هزار و ۳۰۰ کودک دیگری که خانواده نداشتند برنامه‌های مددکاری در نظر گرفته شد
معاون وزیر دادگستری گفت: بر این اساس، کودکانی که خانواده داشتند در خانواده‌هایشان توانمند و حمایت شدند و برای هزار و ۳۰۰ کودک دیگری که خانواده نداشتند برنامه‌های مددکاری در نظر گرفته شد و پروژه رسیدگی به این کودکان از سوی مرجع ملی حقوق کودک و سازمان بهزیستی در حال اجراست.
همکاری ۲۱ دستگاه
وی گفت: قانون محور بودن این پروژه نیز ویژگی مهم دیگر بود چراکه فرایند‌هایی که در قانون آورده شده و برای ان‌ها کارشناسان متخصص و مدیران زمان زیادی گذاشته بودند، محور کار در این زمینه قرار گرفت. خانواده محوری و مشارکت محوری نیز از دیگر جنبه‌های این طرح بودکه با حضور و همکاری ۲۱ دستگاه این طرح اجرا شد و خانواده نقش کلیدی در حمایت از کودکان دارد.
وی با بیان اینکه بخش اجتماعی و مدنی جامعه نیز در اجرا و ساماندهی کودکان کار در خیابان حضور داشتند، گفت: علاوه بر بخش مدنی، نمایندگان دانشگاه‌ها و سازمان بین المللی حمایت از کودکان نیز در اجرای این طرح همکاری داشتند.
مجتمع شوق زندگی در نیمی از مراکز استان‌های کشور راه اندازی شده است
معاون وزیر دادگستری در پایان خاطرنشان کرد: توسعه مجتمع شوق زندگی به یک سیاست اجتماعی و قصایی در کشور تبدیل شده است و در نیمی از مراکز استان‌های کشور در یک سال اخیر راه اندازی، شده است. در تهران سال قبل مجتمع شوق زندگی حضرت آمنه (س) راه اندازی شد که با تمام ویژگی‌ها و ابعاد قانونی و تخصصی خود و با مشارکت دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف خدمات شایسته و با ارزشی را به کودکان بد سرپرست و بی سرپرست ارائه می‌کنند.
تلاش داریم کودکان کار و خانواده‌های آنان را توانمند کرده و در مسیر درست آموزشی و تحصیلی قرار دهیم
قبادی، مدیر مجتمع شوق زندگی بعثت تهران نیز در گفت‌و‌گو با میزان، بیان کرد: مجتمع شوق زندگی بعثت که در هفته دوم بهمن ماه افتتاح شد، مختص کودکان کار و خیابان است، این مرکز که خدمات تخصصی ارائه می‌کند، برای کودکان کار و خیابان و خانواده‌های آنان است.
در مجتمع شوق زندگی واقع در بعثت چند هدف را دنبال می‌کنیم
وی ادامه داد: در مجتمع شوق زندگی واقع در بعثت چند هدف را دنبال می‌کنیم، نخستین هدف این است که کودکان و خانواده‌های آنان را توانمند کرده، در مسیر درست آموزشی و تحصیلی قرار دهیم و بتوانیم خدماتی که تاکنون مغفول مانده بود را به آنان ارائه کنیم.
مدیر مجتمع شوق زندگی بعثت یادآور شد: حضور تعداد زیاد کودکان کار و خیابان نارضایتی عمومی ایجاد کرده و چهره خوبی هم برای پایتخت کشور نداشت که خوشبختانه این نقیصه برطرف شد.
از پاییز سال ۱۴۰۲ طرح شناسایی، جذب و ساماندهی کودکان کار و خیابان شهر تهران آغاز شد
قبادی اضافه کرد: از پاییز سال ۱۴۰۲ طرح شناسایی، جذب و ساماندهی کودکان کار و خیابان شهر تهران آغاز شد و بعداز یک سال شاهد افتتاح مجتمع شوق زندگی بعثت هستیم که به صورت تخصصی خدماتی را به جامعه هدف خود ارائه می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: مجتمع شوق زندگی بعثت با همکاری دادستانی تهران، وزارت دادگستری، سازمان بهزیستی، یونیسف و شهرداری تهران به صورت تیمی و با همکاری فراجا برای تامین امنیت اطفال و نوجوانان ساماندهی شده است.
مدیر مجتمع شوق زندگی بعثت اضافه کرد: در این مجتمع نمایندگانی از سازمان‌های خدماتی و حمایتی همانند اداره بهزیستی، ادراه اتباع و امور مهاجرین، فراجا، دادستانی، سازمان آموزس و پرورش و سایر سازمان‌های مرتبط حضور دارند و اگر کودک و یا نوجوانی به این مرکز وارد شود، از امکانات صفر تا صد حمایتی، خدماتی و آموزشی برخوردار می‌شود.
کودکان را از چرخه کار خیابانی خارج کنیم
قبادی با بیان اینکه تلاش داریم با اقدامات در نظر گرفته شده بتوانیم کودکان را از چرخه کار خیابانی خارج کنیم، گفت: این کودکان آسیب زیادی در موقعیت‌های نادرست در خیابان‌ها می‌بینند که باید با مدیریت درست، این آسیب‌ها را کاهش دهیم.
طرح ساماندهی کودکان کار در خیابان همدلی مسئولان مرتبط را نیاز داشت
وی با تاکید بر اینکه اجرای طرح ساماندهی کودکان کار در خیابان همدلی مسئولان مرتبط را لازم داشت، افزود: خوشبختانه این اتفاق رقم خورد و با پیگیری‌های انجام شده، مجتمع شوق زندگی بعثت راه اندازی شد، بعد از این رویداد مبارک چرخه حمایتی از کوک و خانواده او شکل می‌گیرد که اقدام شایسته و بجایی است.