باشگاه خبرنگاران جوان؛ سمیه خلیلی ـ در دوران اخیر، روابط ترکیه و ایالات متحده تحت تاثیر چالش‌های مختلف قرار گرفته است. از مشکلات داخلی سیاسی در ترکیه گرفته تا اختلافات استراتژیک در سیاست‌های خارجی، روابط دو کشور به شدت آسیب دیده است. با این حال، ترکیه در تلاش است تا روابط خود را با آمریکا احیا کند. این تغییر رویکرد را می‌توان ناشی از مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، امنیتی و ژئوپلیتیکی دانست. در این گزارش، سعی خواهیم کرد به تحلیل این رویکرد جدید ترکیه بپردازیم و دلایل پشت پرده آن را بررسی کنیم.
۱. نیاز به امنیت و هم‌افزایی نظامی
ترکیه به‌عنوان عضوی از ناتو، در دنیای کنونی به‌ویژه در پی تهدیدات فزاینده از سوی روسیه و گروه‌های تروریستی مختلف، نیازمند یک استراتژی دفاعی مستحکم است. در این راستا، همکاری با ایالات متحده در زمینه‌های نظامی و اطلاعاتی امری حیاتی است. برای مثال، در بحران سوریه، ترکیه به‌ویژه در مبارزه با داعش و دیگر گروه‌های تروریستی فعال بوده است. در این زمینه، ایالات متحده به‌عنوان یک شریک کلیدی در عملیات‌های ضدتروریستی و در زمینه‌های آموزشی و تجهیزاتی به ترکیه کمک کرده است. در عین حال، روابط دفاعی با آمریکا می‌تواند نقش مهمی در تقویت قدرت دفاعی ترکیه و محافظت از مرز‌های آن ایفا کند.
از سوی دیگر، ترکیه به‌طور سنتی از موقعیت جغرافیایی‌اش به‌عنوان یک راهبرد دفاعی استفاده کرده است. کنترل تنگه‌های بسفر و دندانلیه، که در واقع ارتباط‌دهنده دریای سیاه به مدیترانه است، یکی از منابع قدرت ترکیه است. از آنجا که ایالات متحده نیز نگرانی‌هایی از تهدیدات روسیه در دریای سیاه دارد، همکاری با ترکیه در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، ترکیه در تلاش است تا با بهبود روابط با ایالات متحده، تضمین کند که در بحران‌های آتی منطقه‌ای، امنیت ملی‌اش تهدید نشود.
۲. بحران اقتصادی و نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی
با وجود اینکه در سال‌های گذشته، ترکیه موفقیت‌های زیادی در زمینه‌های اقتصادی به‌دست آورده بود، اما از نیمه دوم دهه ۲۰۱۰ با مشکلات اقتصادی گسترده‌ای مواجه شد. کاهش ارزش لیر، نرخ بالای تورم، و افزایش بدهی‌های خارجی تنها برخی از مشکلاتی بودند که اقتصاد ترکیه را تحت فشار قرار داد. در این شرایط، نیاز ترکیه به سرمایه‌گذاری خارجی و به‌ویژه همکاری با کشور‌های پیشرفته مانند ایالات متحده بیش از پیش نمایان شد.
ایالات متحده به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های جهان، می‌تواند نقش حیاتی در تقویت اقتصاد ترکیه داشته باشد. به‌ویژه در زمینه صنعت دفاعی، که یکی از ارکان مهم رشد اقتصادی ترکیه است، بهبود روابط با ایالات متحده می‌تواند به تامین تجهیزات و فناوری‌های پیشرفته کمک کند. علاوه بر این، ترکیه به دنبال توسعه روابط تجاری خود در بخش‌های مختلف، از جمله در زمینه‌های انرژی، فناوری و تولید است. بهبود روابط با ایالات متحده می‌تواند به ترکیه کمک کند تا وارد بازار‌های جدید شود و سطح مبادلات تجاری خود را افزایش دهد.
۳. چالش‌های منطقه‌ای و تمایل به ایفای نقش میانجی
ترکیه در بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای از جمله جنگ سوریه، تنش‌های ارضی با یونان و بحران‌های امنیتی در عراق و افغانستان درگیر بوده است. این بحران‌ها موجب شده‌اند که ترکیه به‌طور مستمر به دنبال ایفای نقش میانجی‌گر در مسائل جهانی باشد. به‌ویژه در بحران سوریه، ترکیه با ایالات متحده و دیگر کشور‌های غربی در زمینه‌های مختلف همکاری کرده است.
از سوی دیگر، ترکیه در تلاش است تا در بحران اوکراین نیز نقش موثری ایفا کند. به‌عنوان کشوری که روابط خود را هم با روسیه و هم با کشور‌های غربی حفظ کرده است، ترکیه می‌تواند به‌عنوان یک میانجی در مذاکرات صلح و کاهش تنش‌ها در این بحران عمل کند. با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه و روابط پیچیده آن با هر دو طرف، ترکیه می‌تواند از همکاری نزدیک‌تر با ایالات متحده برای افزایش نفوذ خود در فرآیند‌های دیپلماتیک استفاده کند.
۴. فشار‌های داخلی و نیاز به مشروعیت سیاسی
ترکیه در دوران ریاست‌جمهوری رجب طیب اردوغان با بحران‌های داخلی متعدد مواجه شده است. از سرکوب مخالفان سیاسی و محدودیت‌های آزادی‌های مدنی گرفته تا فساد و مشکلات اقتصادی، دولت ترکیه با چالش‌هایی رو‌به‌رو بوده است که به مشروعیت داخلی آن آسیب زده است. در این شرایط، احیای روابط با ایالات متحده می‌تواند به‌طور غیرمستقیم به تقویت موقعیت سیاسی اردوغان کمک کند.
برای مثال، بازسازی روابط با ایالات متحده می‌تواند به ترکیه در کاهش فشار‌های بین‌المللی ناشی از نقض حقوق بشر و آزادی‌های مدنی کمک کند. حمایت آمریکا از نهاد‌های دموکراتیک و حقوق بشر می‌تواند به اردوغان کمک کند تا تصویری مثبت از کشورش در عرصه بین‌المللی ارائه دهد و برخی از مشکلات داخلی خود را مرتفع کند.
۵. رویکرد استراتژیک به روسیه و ایران
یکی از نکات مهم در احیای روابط ترکیه با ایالات متحده، ملاحظات استراتژیک این کشور در برابر روسیه و ایران است. ترکیه به‌ویژه در حوزه انرژی و اقتصادی به روسیه وابسته است، اما در عین حال به‌دلیل تهدیدات امنیتی، این کشور نیازمند همکاری با آمریکا در زمینه‌های نظامی و اطلاعاتی است. به‌ویژه در بحران اوکراین، ترکیه در تلاش است تا موقعیت خود را بین دو قدرت روسیه و غرب به‌خوبی حفظ کند و از این طریق به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در تحولات جهانی عمل کند.
در نهایت، احیای روابط ترکیه با ایالات متحده به‌دلیل پیچیدگی‌های امنیتی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی است که این کشور با آنها مواجه است. از یک سو، ترکیه به‌دنبال حمایت‌های نظامی و اقتصادی ایالات متحده است تا بتواند تهدیدات داخلی و خارجی خود را مدیریت کند. از سوی دیگر، ترکیه به‌دنبال ایفای نقش میانجی در بحران‌های منطقه‌ای است که می‌تواند با همکاری نزدیک‌تر با ایالات متحده، موقعیت خود را تقویت کند. در این میان، مدیریت روابط با روسیه و ایران نیز برای ترکیه به‌عنوان یک چالش استراتژیک باقی می‌ماند. بنابراین، ترکیه به‌دنبال احیای روابط خود با ایالات متحده به‌عنوان یک راهکار استراتژیک برای تأمین منافع ملی خود در دنیای پیچیده و به‌سرعت در حال تغییر امروز است.