در سنوات گذشته نام ایران در کنار فرش دستباف، خاویار، زعفران و پسته می درخشید که متاسفانه صادرات فرش و خاویار حذف شد و اکنون صادرات پسته هم نفس های آخرش را می کشد، درحالیکه صنعت آجیل و خشکبار بعد از نفت و درآمدهای نفتی بالاترین ارزآوری را می تواند برای کشور در بر داشته باشد.
آمارهای اعلامی اتحادیه آجیل و خشکبار حاکی از آن است که سال ۹۷ قبل از پیمان سپاری ارزی، صادرات آجیل و خشکبار ۳ میلیارد دلار بود که متاسفانه در سال گذشته به یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار کاهش یافته است.
علی رغم آنکه در گذشته ای نه چندان دور بیش از ۳۵ قلم کالای صادراتی همچون بادام، زیره،گردو، پسته، برگ زردآلو، قیسی در سبد صادراتی قرار داشتند، اما اکنون سبد صادراتی به چند محصول پسته، گردو، خرمت، کشمش و تا حدودی انجیر اختصاص دارد که با استمرار این سیاست ها جایگاه خود را در این محصولات از دست می دهیم. کما اینکه در سال های اخیر در تولید بسیاری از محصولات جایگاه تولید و صادرات ما افت داشت.
چندی پیش فرشچیان رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار از کاهش ۲۰ درصدی صادرات خشکبار طی ۳ سال گذشته خبر داد و گفت: براساس آمار گمرک در شش ماهه نخست امسال ۴۶ هزار تن پسته، ۲۸ هزار تن کشمش و ۲ هزار تن انجیر صادر شده است، درحالیکه مشابه انجیر تولیدی در دنیا وجود ندارد.
فرشچیان با بیان اینکه در سال ۹۷ صادرات خشکبار ۳ میلیارد دلار بود، گفت: با نرخ پایه گمرکی فعلی، صادرات باید به حدود ۵ میلیارد دلار می رسید، درحالیکه متاسفانه یک میلیارد و ۳۰۰ تا یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار رسیده است.
براین اساس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار طی نامه ای به رئیس جمهور خواستار رسیدگی به این وضعیت شدند و شاهد این مدعی کاهش صادرات خشکبار به میزان ۲۰۰ درصد از حدود ۳ میلیارد دلار به مبلغ یک میلیارد دلار بین سال های ۹۸ تا ۱۴۰۲ اعلام کردند و دردآورتر آن که نتیجه این ضایعه، بیکاری چندصدهزار نفر از بهره برداران و فعالان مستقیم و غیرمستقیم حوزه کشاورزی بوده است، طرفه آن که تبعات سوء این نابسامانی بهره مندی اقتصادی تولیدکنندگان بیگانه است.
طی روزهای اخیر عیسی کلانتری قائم مقام خانه کشاورز طی نامه سرگشاده به رئیس جمهور طی ارسال نامه‌ای نسبت به مخاطرات ادامه رویه موجود هشدار داد و خواستار معافیت اجبار فروش ارز حاصل از صادرات خود در بازار نیمایی شد.
آجیل و خشکبار بالاترین درآمد ارزی بعد از نفت را دارند
علیرضا ارزانی ممقانی رئیس کارگروه آجیل و خشکبار از شرایط مساعد تولید خشکبار خبر داد و گفت: ایران جایگاه مساعدی در تولید خشکبار در دنیا را داراست به طوریکه بعد از نفت و مشتقات نفتی بیشترین ارزآوری مربوط به بخش خشکبار است که اقتصاد مناسب در این بخش، رمز پایداری روستاییان در روستاها و جلوگیری از مهاجرت به شهرها محسوب می شود.
به گفته او، طی سال های اخیر اتفاقات ناگواری در بحث صادرات رخ داده به طوریکه صادرات دست غیرمتخصصان افتاده است که همین امر موجب شده صادرکنندگان قدیمی نتوانند به امر صادرات بپردازند و صادرکنندگان غیرمتخصص به سبب عرضه ۱۰ تا ۲۰ درصد زیرقیمت خرید توانستند در بازارهای صادراتی حضور داشته باشند چراکه سود آنها در واردات است و با ارز حاصل از صادرات اقدام به واردات موبایل و لوازم تزئینی خودرو می کنند.
ارزانی ممقانی ادامه داد: اتخاذ سیاست نادرست منجر به از دست دادن جایگاه صادراتی ایران در بازارهای هدف شده است که انتظار می رود دولت چهاردهم با اتخاذ سیاست های مناسب جلوی نابودی صنعت ۳۵۰۰ ساله ایرانی که از اشتغال و ارزآوری بالایی برخوردار است، بگیرد. درغیراین صورت با استمرار این سیاست، تولید خشکبار که متعلق به ایران بود از بین می رود.
این مقام مسئول با بیان اینکه جایگاه خشکبار ایران در حال تزلزل است، افزود: علی رغم آنکه در بسیاری از ارقام خشکبار رتبه های اول، دوم و سوم در دنیا را دارا هستیم، اما اتخاذ سیاست های نادرست در حوزه صادرات موجب شده تا جایگاه صادرات و تولید خشکبار ایرانی در بسیاری از محصولات را از دست بدهیم به طوریکه دیگر اکنون صادراتی در حوزه بادام درختی، برگه زردآلو و گردو نداریم. همچنین علی رغم آنکه ایران رتبه نخست تولید پسته در دنیا را داراست، اما اکنون آمریکا ایران جایگاه را داراست.
او متوسط ارزآوری صادرات خشکبار را ۳.۵ میلیارد دلار در سال اعلام کرد و گفت: با استمرار سیاست های فعلی، صادرات خشکبار روبه نابودی است، از این رو انتظار می رود از تجربیات بخش خصوصی استفاده کنند تا در تولید واردات و صادرات اتفاقات خوبی رقم بخورد.
بنابر آمار ایران با تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن پسته رتبه دوم، کشمش با تولید ۲۰۰ هزارتن رتبه چهارم و خرما با تولید حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن رتبه نخست در دنیا را دارا هستیم.
پیمان سپاری ارزی سدی در مقابل صادرات آجیل و خشکبار
در ادامه رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: پیمان سپاری ارزی ایست کاملی برای صادرات محصولات کشاورزی و خشکبار محسوب می شود، براین اساس وقتی در شرایط تحریم، بانک مرکزس سیاست پیمان ارزی را برای صادرکنندگان وضع می کند، از این رو راهکارهای آن را برای صادرکنندگان باید مشخص کنند.
به گفته او، اتخاذ تصمیمات خلق الساعه همچون پیمان سپاری ارزی برای صادرکنندگانی که سالها در این حوزه زحمت کشیدند، امر صادرات و صادرکنندگان را دچار چالش می کنند. لذا مسئولان دولتی باید در شرایط تحریم باید تصمیمات و راهکارهایی را اتخاذ کنند که جایگاه صادراتی با مشکل مواجه نشود.
نورانی ادامه داد: در سنوات واردات در قبال صادرات انجام می شد، اما در زمان تحریم مسئولان بانک مرکزی اذعان می کنند که منشا ارزی باید مشخص باشد، درحالیکه این تصمیمات غیرکارشناسی نتیجه ای جزءکاهش صادرات در بر ندارد .
رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با تاکید بر این موضوع که دولت چهاردهم نقش بخش خصوصی در تصمیم گیری ها باید جدی بگیرد، گفت: علی رغم ممنوعیت بادام هندی، درتمامی مغازه ها این محصول به وفور موجود است که در نهایت با قاچاق کالا به کشور، درآمد تعرفه واردات از جیب دولت رفته و از طرفی دستگاه های مسئول بر واردات هیچ نظارتی ندارند.
با توجه به آنکه پسته ارزشمندترین محصول صادراتی آجیل و خشکبار محسوب می شود، در سنوات اخیر اتخاذ برخی سیاست ها منجر به تزلزل جایگاه صادرات این محصول شده است به طوریکه اکنون رتبه نخست را آمریکا به خود اختصاص داده است که اگر مسئولان در ارتباط با سیاست های صادراتی تجدید نظری نداشته باشند، در آینده ای نه چندان دور جایگاه تمامی محصولات آجیل و خشکبار در بازارهای هدف از دست می دهیم.