اگرچه سال‌های گذشته زیستگاه پلنگ ایرانی در خراسان شمالی دستخوش تخریب و خشکسالی و بقای این گربه سان را در معرض تهدید قرار داده بود ولی امسال افزایش مشاهدات این گونه زیبا و ارزشمند در مناطق مختلف استان بویژه در شهرستان اسفراین نشان از حال خوب این حیوان را دارد.
صیانت از پلنگ ایرانی به عنوان بزرگترین گربه سان و حیوان ارزشمند در زیستگاه‌ها سبب شده تا وضعیت زیست این گونه ارزشمند در این خطه مناسب باشد.
خوشبختانه مردم نیز به اهمیت حفاظت و صیانت از وحوش آگاه هستند از این رو اهمیت حمایت از این گونه زیبا را به خوبی درک و دامداران این منطقه تلاش می‌کنند تا برای حفاظت از پلنگ، حتی در صورت تحمیل خسارت به دام از صدمه زدن به این حیوان خودداری کنند.
دولت نیز تلاش دارد تا خرابکاری‌های این حیوان از طریق بیمه جبران شود و دامداران خاطر آسوده و مطمئن از جبران خسارت‌های پلنگ در حفاظت از این گونه کوشاتر باشند.
کوهستان‌های خراسان شمالی در مناطق مختلف زیستگاه پلنگ است اما مطالعات نشان داده پارک ملی و منطقه حفاظت شده "ساریگل"و پارک ملی و منطقه حفاظت شده "سالوک" در شهرستان اسفراین از بهترین زیستگاه‌های این حیوان در ایران است.
پلنگ ایرانی، اهمیت ویژه ای در حفظ سلامت اکولوژیکی زیستگاه های خشکی دارد و خراسان شمالی از معدود استان هایی است که جمعیت پلنگ ایرانی در آن مناسب است.
ساریگل" پرتراکم‌ترین زیستگاه پلنگ
دوسوم جمعیت پلنگ در ایران زیست دارند و خراسان شمالی بویژه منطقه "ساریگل" و "سالوک" در شهرستان اسفراین، منطقه امن برای پلنگ به شمار می رود و خوشبختانه بررسی ها نشان می دهد شرایط این زیستگاه ها مناسب است بطوری که امسال این گونه ارزشمند ۲۰ مرتبه در این شهرستان مشاهده شده است.
البته زیست پلنگ ها در مناطق آزاد، دستخوش تبعات ناشی از خشکسالی ها است. کاهش بارندگی ها سبب شده تا زیست گونه های مختلف علفخوار که به نوعی طعمه پلنگ محسوب می شوند، تحت تاثیر قرار گیرد و در میان جولان خشکسالی، شکارهای بی رویه نیز سبب کاهش جمعیت طعمه های پلنگ در مناطق آزاد شده است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: پلنگ ایرانی بزرگترین زیر گونه پلنگ در دنیاست که از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) گونه ای در خطر انقراض (EN) طبقه بندی شده است.
محمد تقدیسی اظهار کرد: از آنجایی که بر اساس مطالعات انجام شده دو سوم جمعیت پلنگ در کشور ما زیست می کند از این رو کشور ما نقش تعیین کننده در حفظ و صیانت از این گونه دارد.
وی افزود: خراسان شمالی به دلیل قرار گرفتن در کانون های داغ تنوع زیستی "کپه داغ" و البرز شرقی جمعیت مطلوبی از این گونه جانوری ارزشمند را در خود جای داده است، سازگاری بسیار بالای این گونه با انواع زیستگاه های کوهستانی، استپی، جنگلی و کوه های خشک مناطق بیابانی باعث شده بیشتر نواحی کوهستانی استان زیستگاه این گربه‌سان زیبا باشد.
تقدیسی خاطرنشان کرد: پلنگ ایرانی با چالش های زیادی برای بقا روبه رو است، تخریب زیستگاه ناشی از تغییر کاربری زمین های ملی، جاده سازی و توسعه فعالیت های انسانی در حوضه های طبیعی، کاهش جمعیت گونه های طعمه، تلفات جاده ای، شکار و معدوم سازی از جمله مهمترین عوامل تهدید بقای این گونه در ایران است.
وی اظهار کرد: خوشبختانه مردم استان بویژه در روستاها به نقش ارزنده این گونه در زیستگاه و نقش پلنگ در کاهش خسارات ناشی از حمله گرگ واقف بوده و با صیانت و حفاظت از این حیوان آشنا هستند و نسبت به آن حساسیت دارند.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی افزود: مردم استان علاقه خاص به این گونه وحشی و زیبا دارند و خوشبختانه همراهی ها برای صیانت از این گونه مناسب است.
جبران خسارت‌های پلنگ ایرانی
وی افزود: شکار غیرمجاز و کاهش طعمه های طبیعی سبب شده تا پلنگ در طبیعت به گله های دام اهلی نزدیک شده و بعضا شاهد حمله به دام های روستاییان باشیم که در این راستا سازمان حفاظت محیط زیست برای صیانت از این گونه در خطر انقراض و سایر گونه های جانوری هم رده اقدام به عقد قرارداد با بیمه توسعه کشاورزی برای جبران خسارت ناشی از این گونه جانوری به دام اهلی کرده است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اظهار کرد: چهار مورد پرونده خسارت از ابتدای امسال تاکنون شامل سه راس بز و یک راس قوچ تکمیل و برای پرداخت به نمایندگی بیمه کشاورزی استان ارسال شده است.
وی گفت: گراز وحشی یکی از طعمه های مهم پلنگ در طبیعت محسوب می شود که بدلیل تخریب زیستگاه این گونه و کشیده شدن آن به سمت مزارع و باغات برای تامین غذا در اذهان مردم جایگاه مناسبی ندارد در حالی که اگر طبیعت کارکرد طبیعی خودش را داشته باشد و زیستگاه این گونه جانوری تخریب نشود و پلنگ هم در آن زیستگاه حفظ شده باشد در مجموع شاهد خدمات اکوسیستمی این گونه های ارزشمند خواهیم بود.
تقدیسی خاطرنشان کرد: بر اساس نظر کارشناسان محیط زیست گراز به عنوان باغبان طبیعت شناخته می شود و نقش به سزایی در تکثیر گونه های گیاهی و سلامت مرتع دارد.
مدیر حفاظت محیط زیست شهرستان اسفراین نیز گفت: امسال پلنگ ایرانی ۲۰ بار در مناطق مختلف این شهرستان مشاهده شد که این امر نشان از وضعیت مناسب زیستگاه‌ها برای این گربه‌سان زیبا دارد.
علی فرجی اظهار کرد: پلنگ ایرانی در مناطق تحت مدیریت این اداره و نیز مناطق آزاد مشاهده و بعضا از آن تصویر برداری شده است.
وی خاطرنشان کرد: اکنون وضعیت زیستگاه های پلنگ در استان به لحاظ شمار طعمه ها مناسب است و جمعیت قوچ، میش، کل و بز در مناطق سالوک و ساریگل مناسب است.
مدیر حفاظت محیط زیست شهرستان اسفراین با اشاره به حضور و مشاهده پلنگ در نزدیکی مناطق روستایی افزود: کمبود طعمه در مناطق آزاد سبب می شود پلنگ برای یافتن غذا به مناطق روستایی نزدیک شود که البته این امر مربوط به پلنگ های پیر است که توانایی مناسب در شکار ندارند از این رو به ناچار در نزدیکی مناطق مسکونی و یا دامداری ها در جستجوی غذا پرسه می زنند.
وی گفت: امسال گزارشی از خسارت های پلنگ به دست نرسیده است و خوشبختانه مردم نیز نسبت به صیانت و حفاظت از حیات وحش حساس و آگاه بوده و از وارد کردن صدمه و آسیب به این گونه زیبا خودداری می کنند.
فرجی درباره جمعیت پلنگ در شهرستان اسفراین گفت: کوهستان های این استان زیستگاه پلنگ است اما پارک ملی ساریگل در شهرستان اسفراین از پرتراکم‌ترین زیستگاه‌های این گونه ارزشمند در جهان به شمار می رود.
وی با بیان اینکه پلنگ حیوانی شبگرد است گفت: این گربه سام زیبا، حیوانی منزوی است و عمدتا خود را مخفی می کند از این رو، کمتر مشاهده می شود البته تصاویر دوربین های تله ای که چند سال گذشته در مناطق کار گذاشته شده نشان می دهد تراکم جمعیت پلنگ در پارک ملی ساریگل و همچنین در پارک ملی سالوک بالا است.
تاکنون ۳۴۱ گونه جانوری در استان خراسان شمالی شناسایی شده که شامل ۵۰ گونه پستاندار، ۲۳۳ گونه پرنده، ۵۱ گونه خزنده، پنج گونه ماهی و ۲ گونه دوزیست است.
برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را که محل زیست پلنگ ها است با گستره ۲۰۰ هزار هکتار مدیریت می کند.
منبع:ایرنا