چهارمین برنامه «پرونده ویژه» شبکه قم شامگاه امشب با حضور جمعی از مسئولان و کارشناسان به بررسی ریشه‌های ترافیک در قم و ارائه راهکار‌های تخصصی برای کاهش این معضل پرداخته و راهکار‌هایی برای بهبود وضعیت عبور و مرور شهر مطرح شد.
رضا خانه‌زاد یزدی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری قم، در خصوص برنامه‌های توسعه حمل و نقل شهری قم اظهار داشت: طرح‌های گسترده‌ای برای کاهش ترافیک و تسهیل تردد اجرا شده است؛ از ۳۵ تقاطع غیرهمسطح پیش‌بینی‌شده، تاکنون ۲۲ تقاطع به بهره‌برداری رسیده و ساخت ۱۰ تقاطع دیگر نیز برای سال جاری در برنامه قرار دارد.
وی با اشاره به ترافیک سنگین و مشکلات ناشی از استفاده از خودرو‌های تک‌سرنشین، افزود: شهرداری با هدف تقویت حمل و نقل عمومی، تمرکز ویژه‌ای بر افزایش تعداد ایستگاه‌های اتوبوس و بهینه‌سازی ناوگان داشته است؛ تاکنون ۱۱۰ ایستگاه اتوبوس مناسب‌سازی شده و این تعداد تا پایان سال جاری بهبود خواهد یافت.
خانه‌زاد یزدی با اشاره به افزایش بهره‌وری ناوگان اتوبوسرانی و استفاده از فناوری‌های نوین، گفت: ما با اجرای سامانه‌های نرم‌افزاری، شهروندان را قادر ساخته‌ایم تا از زمان دقیق رسیدن اتوبوس به ایستگاه‌های مختلف مطلع شوند؛ این برنامه با هدف بهبود کارایی و رضایت‌مندی عمومی انجام شده و بودجه‌ای بالغ بر ۶۶۰ میلیون تومان برای فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی پیش‌بینی شده است.
وی با اشاره به برنامه‌های شهرداری در حوزه آموزش ترافیک و افزایش ایمنی عبور و مرور، خاطرنشان کرد: از ابتدای سال تحصیلی جاری، ۶۰ مدرسه تحت پوشش آموزش‌های ترافیکی قرار گرفته‌اند؛ هدف‌گذاری ما تا پایان سال جاری، رساندن این تعداد به ۱۰۰ مدرسه است؛ به‌ویژه مدارسی که در مجاورت معابر پرخطر قرار دارند.
وزارت کشور به تعهداتش برای تامین اتوبوس عمل نکرد
خانه‌زاد یزدی با اشاره به بهبود ناوگان اتوبوسرانی قم گفت: قراردادی با سازمان شهرداری‌ها منعقد شده که بر اساس آن، ۳۰ درصد هزینه اتوبوس‌ها توسط شهرداری و ۷۰ درصد آن از سوی وزارت کشور تأمین میشود و از ۹۹ دستگاه اتوبوس برنامه‌ریزی‌شده، ۴۹ دستگاه تحویل داده شده، اما وزارت کشور تاکنون از تحویل مابقی خودداری کرده است.
وی همچنین تأکید کرد: تنظیم فاصله زمانی حرکت اتوبوس‌ها به هر ۱۵ دقیقه از دیگر دستاورد‌های مدیریت شهری قم است این تغییر، امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر را برای شهروندان فراهم کرده و به رضایت‌مندی آنها افزوده است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری قم در پایان بیان داشت: شهرداری قم در راستای توسعه فرهنگ انسان‌محوری، تعداد تقاطع‌های چراغ‌دار را افزایش داده است؛ از سال ۱۴۰۱ تاکنون، تعداد تقاطع‌های چراغ‌دار به ۵۴ رسیده که از این تعداد، ۳۰ تقاطع به سامانه‌های هوشمند و ۲۰ تقاطع به برق اضطراری مجهز هستند؛ همچنین در سال ۱۴۰۲ با افزایشی چشمگیر، تعداد سامانه‌های ثبت تخلف به شکل قابل توجهی افزایش یافته و ۳۱ درصد کاهش تلفات داشته ایم.
سید محمد حسین دهناد، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر قم، در این نشست به بررسی چالش‌های ترافیکی این شهر اظهار کرد و گفت: برای ارزیابی بهبود ترافیک شهری نیازمند شاخص‌های استاندارد هستیم.
وی بیان کرد: وضعیت کنونی ترافیک بدون معیار‌های مشخص نمی‌تواند به‌درستی تحلیل شود و سیاست‌های فعلی که بر افزایش تعداد تقاطع‌ها متمرکز است، به‌تن‌هایی کافی نیست.
کاهش سهم حمل و نقل عمومی در تردد‌های سطح شهر قم
دهناد با اشاره به آمار سهم حمل‌ونقل عمومی گفت: در سال ۱۳۸۲ سهم حمل‌ونقل عمومی ۲۲ درصد بود که تا سال ۱۳۹۷ به ۱۲ درصد کاهش یافته است، در حالی که استفاده از خودرو‌های شخصی در این مدت از ۲۱ درصد به ۴۷ درصد رسیده و سالی ۲۰ هزار خودرو پلاک قم به معابر شهری اضافه میشود.
وی گفت: این کاهش ناشی از سیاست‌هایی است که بر تقویت زیرساخت خودرو‌های شخصی تمرکز دارد و به جای توجه به زیرساخت‌های پایدار مانند حمل‌ونقل عمومی و پیاده‌روی، بودجه شهری را در مسیری نامطلوب صرف کرده است.
وی ضمن اشاره به هزینه‌های سنگین در بخش حمل‌ونقل ترافیک، افزود: حدود ۶۵ درصد از بودجه عمرانی شهرداری قم به این بخش اختصاص می‌یابد، اما بیشتر این بودجه صرف احداث تقاطع‌ها و تونل‌ها شده است.
دهناد تاکید کرد: چنین رویکردی به‌جای تسهیل تردد انسان‌ها، بر بهبود تردد خودرو‌ها متمرکز است که این مساله موجب افزایش مالکیت خودرو‌های شخصی و تردد درون‌شهری شده است.
رئیس کمیسیون عمران حمل و نقل و ترافیک شورای شهر قم در ادامه به نیاز به ناوگان حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۲ تنها ۱۵ درصد از بودجه ۱۷۰ میلیارد تومانی خرید اتوبوس محقق شد، در حالی که طبق استاندارد باید ۵۰۰ اتوبوس در شبکه حمل‌ونقل عمومی قم فعال باشد.
وی افزود: طرح جامع حمل‌ونقل قم در دو نوبت در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۹۷ بازنگری شده، اما بسیاری از پیشنهادات آن اجرایی نشده است؛ این طرح به‌منظور بهبود زیرساخت‌های مختلفی مانند پیاده‌روها، پارکینگ‌ها، اتوبوسرانی و مترو بوده و نیازمند اجرای همه‌جانبه برنامه‌ها است تا اثربخش باشد.
ضرورت بازبینی در رویکرد‌های مدیریت شهری برای حل مشکل ترافیک
دهناد تاکید کرد: عدم رعایت انضباط ترافیکی و ضعف نظارت تصویری، از دیگر عواملی است که گره‌های ترافیکی قم را تشدید می‌کند؛ حل این مشکل مستلزم بازبینی رویکرد مدیریت ترافیک و توجه به ایجاد فضایی مناسب برای حمل‌ونقل انسان‌محور است.
دهناد در پایان خواستار افزایش فرهنگ‌سازی در زمینه حمل‌ونقل عمومی و کاهش مالکیت خودرو‌های شخصی شد و افزود: از مدیران شهری درخواست می‌کنیم به‌جای تکیه بر پروژه‌های عمرانی خودرو محور، اولویت را به توسعه زیرساخت‌های پایدار و توجه به نیاز‌های انسان‌محور دهند تا قم از معضل ترافیک رهایی یابد.
مسعود طبیبی استاد گروه حمل‌ونقل دانشگاه صنعتی امیرکبیر، با تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری تخصصی در حوزه حمل‌ونقل قم، گفت: مدیریت ضعیف و عدم استفاده از نیروی متخصص باعث شده تا پروژه‌های حمل‌ونقل در قم با تأخیر مواجه شوند و این امر موجب بروز مشکلات متعدد ترافیکی و تصادفات در سطح شهر شده است؛ نبود متخصصان کافی در شهرداری و سازمان‌های وابسته، یکی از اصلی‌ترین مشکلات در پیشبرد طرح‌های شهری است.
وی با اشاره به وضعیت نامناسب ترافیک در قم و کمبود سرمایه گذاری در این حوزه، تأکید کرد: طبق آمار سال ۱۴۰۰، شهر قم با بیش از ۱۱۸ کشته ناشی از تصادفات، از خطرناک‌ترین شهر‌های کشور از نظر تلفات جاده‌ای بوده است.
طبیبی همچنین اظهار داشت: مشکلات ترافیکی قم به‌دلیل عدم مدیریت دقیق بر حجم تقاضای ترافیکی در شهر و نبود سیستم‌های هوشمند در مدیریت حمل‌ونقل است.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: روان‌سازی ترافیک باید با حفظ ایمنی و کاهش آلودگی همراه باشد و صرف افزایش سرعت وسایل نقلیه بدون در نظر گرفتن ایمنی و کاهش آلودگی، نمی‌تواند معضلات ترافیکی قم را حل کند.