برنامه امروز میز اقتصاد به موضوع پیگیری سامانه جامع مدیریت هوشمند انرژی پرداخت.
مالک شریعتی نیاسر، عضو کمیسیون انرژی مجلس یکی از مهمانهای حاضر در برنامه گفت: منظور از میترینگ اندازه گیری است و مبنای اندازه گیری در هر کشوری، در هر بنگاهی و در هر اقتصادی باید اطلاعات کافی داشته تا بتواند برنامه ریزی داشته باشد و این مسئله در نفت و گاز کشور مهم است. یعنی مبنای تنظیمگری و برنامه ریزی مسئولان حوزه انرژی کشور میترینگ است. چون کشورمان بر اساس انرژی است. در نتیجه، اگر نتوانیم دادههای دقیق و در لحظه از تولید و مصرف کشور داشته باشیم مشکلساز خواهد شد. چون این آمار به لحظه را نداریم و بسیاری از دستگاهها خطا دارند در حالی که باید به صورت یکپارچه باشند. زیرا در غیر این صورت، این موضوع مورد سوءاستفاده قرار میگیرد و کسی که در حال رصد خط است باید در لحظه متوجه شود. اما بسیاری از تجهیزات ما قدیمی و برخی از اندازه گیریها دستی است و مهمتر از همه این که یکپارچه نیست.
عضو کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد: ما در قانون برنامه تکلیفی داریم که اصلاح رابطه مالی شرکت ملی نفت است و مبنای اصلاح رابطه مالی اندازه گیری است؛ بنابراین ما باید بدانیم در میدانهای نفتی و گازی کشور تا چه اندازه تولید داریم و اینها را به صورت دقیق رصد کنیم و این باید کامل شود و در غیر این صورت، فایدهای ندارد و باید یکپارچه باشد تا از قاچاق و نشتی و سرقتها جلوگیری شود.
شریعتی نیاسر تصریح کرد: ما تقریباً روزانه ۴ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی و تقریباً ۹۰۰ میلیون متر مکعب در روز گاز تولید میکنیم و بیش از ۳۱۰ میلیون لیتر فرآوردههای اصلی تولیدی کشور است که در پایین دست، بنزین و گازوئیل و... تولید میشود و در کل شبکه ما مثل یک شبکه مویرگی توزیع میشوند و به پالایشگاهها و جاهای مختلفی میروند. اگر این یکپارچگی وجود نداشته باشد همان طور که در خیلی از جاها وجود ندارد. در نتیجه، مشکل اصلی ما این است که اطلاعات واحد و یکپارچهای وجود ندارد و در حقیقت، بخشی از قاچاق فرآوردهها در جایگاههای ما اتفاق میافتند.
مالک شریعتی گفت: وقتی شبکه ایجاد شد از داخل دولت، جایگاه دار و شبکه حمل و نقل، ناظر و لب مرز همگی در این امر دخیل هستند و آمارهای نهادها در این خصوص با یکدیگر تفاوت دارند. دلیلش این است که باید دستگاههای اندازه گیری یا شبکه یکپارچه که بتوان اینها را راستی آزمایی کرد.
او درمورد عرضه خارج از شبکه فرآوردههای مختلف گفت: مجلس ابزار اندازه گیری و رصد ندارد. در حوزه بنزین حداقل ۵ میلیون لیتر در روز، گازوییل ۱۰ میلیون لیتر در روز است و این آمار وجه مشترک فراجا، ستاد قاچاق، دستگاههای امنیتی، وزارت اطلاعات و ... است. بخشی از آنها ناظر بر میترینگ است.
مصطفی سعیدی، کارشناس انرژی گفت: عمده نفت و گازی که در کشور تولید میکنیم در داخل مصرف میشود. یعنی تقریباً معادل ۹ و نیم میلیون بشکه نفت تولید میکنیم که بخش قابل توجهی از آن به سمت نیروگاه، پالایشگاه و بخش صنعت میرود و اتفاقاً رصد مصرف داخل کشور موضوع بسیار مهمی است. چون وزارت نفت بحث تولید را دارد و وزارتخانههای دیگر مثل نیرو، صمت، جهاد کشاورزی مصرف کننده هستند و تا الان، سامانهها به شکلی بوده اند که به نوعی، اطلاعات با هم چک نمیشدهاند. مثلاً در بحث قاچاق، مسئولان به صورت شفاف اعداد را گفتهاند و ما حداقل ۱۵ میلیون لیتر در روز قاچاق داریم که عددی حدود ۴ میلیارد دلار است. همین موضوع حل شود نیازی به واردات نیست.
این کارشناس انرژی بیان کرد: ما در وزارت نفت، سامانه رسید نیروگاهی داریم که گازوئیل را به نیروگاه تحویل میدهد و رسید میزان تحویل گازوئیل را میگیرد و سوالی که مطرح میشود چقدر این گازوئیل تبدیل به برق شده است؟
ما سامانههای رصدی دیگری هم داریم. مثل دوربین پلاکخوان که کار رصد انجام میدهد.
مالک شریعتی نیاسر با اشاره به اجرایی شدن قانون اظهار کرد: تا قبل از این که مجلس به این موضوع ورود کند متأسفانه در وزارت نفت این کار دنبال نمیشد.
ما ابتدا در بودجه ۱۴۰۲، ۸ هزار میلیارد تومان پیش بینی کردیم که از منابع داخلی وزارت نفت برای این موضوع تکلیف کرده ایم ولی متاسفانه اتفاقی نیفتاد و در بودجه ۱۴۰۳، به طور مجدد حکمی را ارائه کردیم تا این کار مبتنی بر قانونی که در برنامه هفتم تصویب شد تکمیل شود و ۱۴۷ هزار میلیارد تومان برآورد ما برای این موضوع بود و سهمی که در بودجه ۱۴۰۳ برای آن گذاشتیم این بود که ۵ درصد از منابع حساب که تقریباً ۸ هزار میلیارد تومان بود اختصاص داده شود.
در گزارش ارائه شده وزارت نفت پیش بینی شد که برای سه ماهه اول سال به منظور این سامانه، منابع بدین صورت باشد؛ چراکه باید ماهانه تخصیص پیدا میکردند.
برای ملی نفت ۱۶۱میلیارد تومان، برای ملی گاز ۱۳۲ میلیارد تومان، برای پالایش پخش ۹۷ میلیارد تومان پیش بینی شد و در مجموع، ۴۰۷ میلیارد تومان از سهم ۵ درصد برای ۳ ماههی ابتدایی سال ۱۴۰۳ برای این منظور اختصاص پیدا کرد ولی طبق گزارش دیروز، عملکرد صفر بوده است. یعنی هیچ پولی برای این موضوع جذب نشده است.
او مطرح کرد: گزارشی که از سازمان برنامه برای اسفند ماه ۱۴۰۲ دریافت کرده ام این است که نقاطی پیش بینی و شناسایی شده است، کل نقاط شناسایی شده در کشور ۵۸۸ نقطه، ۱۲۳ نقطه برای ملی نفت، ۲۴۲ نقطه برای ملی گاز، ۲۲۳ نقطه برای پالایش و پخش است. برای اولویت اول که در مجموع، ۲۲۰ نقطه است، پیش بینی شده است که از محل همین منابع در بودجه ۱۴۰۲، ۸۴۷ میلیون یورو هزینه شود و اگر بخواهیم همه انجام شود کل نقاط، یک و نیم میلیارد یورو است. آن چیزی که برای ۱۴۰۳ به ما گفتند این است که ۱۲ نقطه را تجهیزات خرید کردهاند.
در ادامه، دادرس، کارشناس فعال در حوزه گاز در رابطه با میترینگ حوزه گاز گفت: موضوع طرح ملی هوشمندسازی انرژی از برنامه پنجم شکل گرفت و تا به امروز انجام نشده است.
سه موضوع مهم در برنامه هفتم کشور دیده شده که میترینگ، فلرینگ، ذخیرهسازی و هدفمندی منابع است که باید به تفکیک مسائل، بودجه و برنامهریزی خاص آنها صورت بگیرد و به نظرم، هم در گذشته و هم در جریان بودجه فعلی، به نظرم دولت این موضوع را ندید.
او افزود: با گذشت ۵ سال، هنوز جایگاههای هوشمند گاز طبیعی فشرده پیادهسازی نشده است و موضوع طرح ملی هوشمندسازی حوزه انرژی در برنامه پنجم آغاز شد، اما تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. در زمینه هوشمندسازی جایگاههای سیانجی، براساس مصوبه خرداد ۹۸ قیمت گاز ۳۹۲ ریال افزایش یافت و در این ۵ سال، حدود ۱۵۰۰ میلیارد ریال جمعآوری شده، اما پس از گذشت ۵ سال، هنوز جایگاههای هوشمند گاز طبیعی فشرده پیادهسازی نشده است.