در شانزدهمین اجلاس سران بریکس که پایان هفته گذشته برگزار شد، اسکناس نمادین ارز واحد کشور‌های عضو این گروه به نمایش گذاشته شد.
یکی از موضوعات بسیار مهم که در این اجلاس بار‌ها به آن پرداخته شد، کنار گذاشتن دلار از مبادلات کشور‌های عضو و ایجاد سازوکاری برای پرداخت‌ها بود، به‌طوریکه رئیس‌جمهور روسیه چندین بار در این نشست به دلارزدایی و ایجاد این سازوکار اشاره کرد.
ولادیمیر پوتین تاکید کرد که دلار به‌عنوان سلاح برای دستیابی به اهداف سیاسی استفاده می‌شود و ما دنبال جایگزینی آن هستیم.
رئیس بانک توسعه جدید، دیلما روسف هم در این اجلاس گفت، از دلار به‌عنوان سلاح استفاده می‌شود و این اقدام شرایط ژئوپلیتیکی را پیچیده‌تر می‌کند.
رئیس‌جمهور برزیل هم اکتبر سال گذشته در اجلاس بریکس در ژوهانسبورگ از کشو‌های عضو خواسته بود تا یک ارز مشترک برای تجارت و سرمایه‌گذاری میان یکدیگر ایجاد کنند تا آسیب‌پذیری آنها در برابر نواسانات نرخ مبادلات دلار کاهش یابد.
حالا این کشور هم اعلام کرده در نشست سال آینده سران بریکس در برزیل یک اسکناس نمادین بریکس به نمایش گذاشته خواهد شد.
رونمایی از «بریکس پی»
کشور‌های عضو بریکس در مجمع تجاری این گروه که چند روز قبل از اجلاس سران برگزار شد در راستای جایگزینی ابزار‌های پرداخت و نقل‌و انتقال پول که به دلار وابسته نباشد، حتی نسخه آزمایشی کارت اعتباری «بریکس پی» را رونمایی کردند.
حذف دلار از معاملات دوجانبه
این درحالی‌ست که کشور‌های عضو تلاش می‌کنند تا دلار را از پرداخت‌های دوجانبه حذف و از ارز‌های محلی استفاده کنند؛ ایران و روسیه در «۹۶ درصد پرداخت‌های دوجانبه از ارز‌های ملی ۲ کشور» استفاده می‌کنند؛ این را سرویس مطبوعاتی کاخ کرملین در آستانه دیدار رئیس‌جمهور ۲ کشور در حاشیه اجلاس سران بریکس در کازان اعلام کرد.
پیش از این هم مسکو و پکن اعلام کرده‌اند که تعداد حساب‌های بانکی و تراکنش‌های میان شرکت‌ها و مؤسسات مالی مربوط به ارز‌های غربی به‌طرز چشمگیری کم شده و سهم دلار و یورو در تسویه حساب‌های آنها به میزان چشمگیری کاهش یافته است.
هند هم تسویه حساب‌های مبادلات خود با روسیه و امارات و سایر کشورها به روپیه را آغاز کرده است.
ارز بریکس نشان‌دهنده تغییر قدرت مالی در جهان
ایکانومیک تایمز طی گزارشی نوشت که ارز بریکس می‌تواند رقیبی برای دلار آمریکا و نشان‌دهنده تغییر قدرت مالی در جهان باشد.
در حال حاضر، دلار ۹۰ درصد مبادلات تجاری در جهان را پوشش می‌دهد که یک سلطه اجباری‌ست. در سال ۲۰۲۳، ۲۰ درصد مبادلات تجاری با ارز‌هایی به غیر دلار انجام شده است که به نوبه خود یک تغییر چشمگیر به شمار می‌رود.
تقویت رقابت ارزی با تحریم و جنگ تجاری
به نوشته این روزنامه، تحریم‌های آمریکا علیه روسیه و چین باعث شد تا بر سرعت ایجاد ارز جایگزین افزوده شود و ذخایر جدید ارز بریکس می‌تواند به دلارزدایی منجر شود و تقاضا برای دلار آمریکا را کاهش دهد.
در عین حال، جنگ تجاری آمریکا با چین هم نقش مهمی در به راه افتادن این رقابت ارزی در جهان بازی کرده است.
استقلال اقتصادی با حذف لار
کشور‌های عضو بریکس در تلاشند تا با تغییر توازن در سیستم مالی بین‌المللی استقلال اقتصادی ایجاد کنند؛ روسیه به عنوان رئیس فعلی بریکس، دستور کار نسبتاً گسترده‌ای را در رابطه با امور مالی دنبال می‌کند که شامل تقویت نقش کشور‌های عضو در سیستم پولی و مالی بین‌المللی و توسعه همکاری‌های بین بانکی و تسویه حساب به ارز‌های ملی است.
ارز بالقوه بریکس، بخشی از راهبرد دلارزدایی و جایگزینی دلار به‌عنوان ارز اصلی در معاملات بین‌المللی‌ست.
راه طولانی شکل‌گیری ارز بریکس
رئیس بانک مرکزی آفریقای جنوبی، لستجا کگانیاگو، جولای سال گذشته گفته بود: «اگر آن (ارز بریکس) را می‌خواهید، باید یک اتحادیه بانکی داشته باشید، باید یک اتحادیه مالی داشته باشید، باید همگرایی کلان اقتصادی را به دست آورید.»
در همین راستا، کارشناسان می‌گویند که هنوز راه زیادی تا تشکیل این ارز وجود دارد و به گفته مجید شاکری، پژوهشگر در زمینه مالیه حکمرانى، تنها شکل ارز مشترک بریکس چیزی شبیه SDR (دارایی ذخیره بین‌المللی) است که آن‌هم قطعا از رونمایی از اسکناس شروع نمی‌شود.
دارایی ذخیره بین‌المللی، یک ارز نیست، اما ارزش آن بر اساس سبدی از ۵ ارز دلار آمریکا، یورو، یوآن چین، ین ژاپن، پوند بریتانیا تعیین می‌شود.
منبع: فارس