برنامه «زمانه» با نگاهی جامع اتفاقات جاری کشور و مسائلی را که برای مردم مهم است، رصد و مورد کنکاش قرار داد، تاجایی‌که در هفته شهادت سیدحسن نصرالله و عملیات وعده صادق۲، بنابر اهمیت و حساسیت این وقایع در جامعه، ۳۵ ساعت روی آنتن شبکه دو سیما بود.
درباره روند شکل‌گیری، اهداف خرد و کلان و تأثیر آن در جامعه با تهیه‌کننده، مجری و سردبیر آن به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.
«زمانه» پاسخگوی خوب خانواده‌های ایرانی
سیدمجید اکرمی، تهیه‌کننده برنامه «زمانه» درخصوص لزوم ساخت این برنامه در شرایط حال حاضر جامعه گفت: برنامه تلاش می‌کند تا اتفاقات، اخبار و مشکلات را از زاویه نگاه جدیدی واکاوی کند. این نوع نگاه باعث می‌شود که طیف گسترده‌ای از موضوعات جامعه را در «زمانه» گرد هم آوریم.
تهیه‌کننده برنامه ادامه داد: «زمانه» که تولید گروه معارف شبکه دو است، واکنش سریعی به اتفاقات روز و هفته دارد و خودش را ملزم می‌داند تا در جایی که مخاطب نیاز به اخبار صحیح و دقیق دارد؛ آن را به‌همراه تحلیلی کارشناسی ارائه کند تا نیاز مخاطب برطرف شود.
وی به واکنش سریع «زمانه» به رخداد‌های بین‌المللی اشاره و تصریح کرد: باتوجهبه اتفاقات ضاحیه لبنان، اولین برنامه زنده شبکه‌های سراسری بودیم که خبر شهادت سیدحسن نصرالله و خبر عملیات وعده صادق۲ را به مخاطبان ارائه کردیم. این یعنی واکنش سریع «زمانه» در موقعیت‌های مختلف که باعث شده مخاطب بتواند از اخبار و تحلیل‌های آن به‌موقع استفاده کند.
تعهداتی که یکی دو تا نیست
اکرمی درخصوص جامعه هدف و مخاطبان برنامه «زمانه» گفت: شبکه دو سیما، شبکه خانواده است و بنابه سیاست‌هایش تلاش می‌کند مشکلات خانواده‌های ایرانی را بررسی کند و برای آنها راه‌حل داشته باشد. در همین راستا، وقتی به اتفاقات مهمی مانند ماجرای معدن و یا اخبار محور مقاومت می‌رسیم، «زمانه» خودش را مکلف می‌داند، پاسخگوی دغدغه‌های اذهان خانواده‌های ایرانی باشد. پیگیری مطالبات بجای مردم، گفتگو با مردم از طیف‌ها و سلایق مختلف، ارائه محتوا در قالب گفتگو‌ها و آیتم‌های قابل‌فهم برای اقشار و خانواده‌های مختلف از تعهدات برنامه «زمانه» است.
تنوع بیان و تضارب آرا
اکرمی درخصوص رویکرد این برنامه گفت: رویکرد زمانه، داشتن تنوع بیانی و ارائه اندیشه‌های متنوع است. وقتی مناظره برگزار می‌کنیم از دو طیف دعوت می‌کنیم تا نقطه‌نظرات خودشان را بگویند یا وقتی اتفاقی مانند فاجعه معدن رخ می‌دهد، تلاش می‌کنیم تا علاوه‌بر شنیدن صدای مردم و خانواده‌های داغ‌دیده، از مسئولان مربوطه هم مطالبه کنیم. تهیه‌کننده «زمانه» در پاسخ به این پرسش که آیا در انتخاب کارشناسان برنامه با محدودیت سیاسی، فرهنگی، هنری و ... روبه‌روست، گفت: در این مسیر طبیعی است که محدودیت‌هایی داریم که البته با همراهی مدیران شبکه دو و رویکرد متفاوت آنان نسبت به برنامه، به حداقل محدودیت‌های سیما رسیده‌ایم و تلاش می‌کنیم تا با پیش بردن سیاست‌های صحیحی، بتوانیم حداکثر تنوع نقطه‌نظرات را برای خانواده ایرانی در موضوعات مختلف ارائه دهیم.
مجری، سوخت پیش‌برنده برنامه برای پیگیری موضوعات
اکرمی‌با تمجید از حُسن اجرای امین سلیمی، مجری برنامه، تصریح کرد: سلیمی در بسیاری از موضوعات، دغدغه شخصی برای پیگیری مشکلات مردم دارد؛ به‌شکلی که خودش سوخت پیش‌برنده برنامه برای طرح و پیگیری موضوعات است. مجری برنامه تلاش می‌کند تا حداکثر بهره‌وری را در هر برنامه داشته باشد، حتی اگر با موضوع برنامه موافق نبوده باشد.
وی افزود: اما چیزی که امین سلیمی را نسبت به دیگر عزیزان این حرفه متمایز می‌کند، حس مردمی و لزوم توجه به مشکلات حقیقی اقشار مختلف جامعه است. او نیاز مردم را می‌فهمد و حس پیگیری و دغدغه‌مندی این مجری مثال‌زدنی است.
اکرمی درباره اتاق فکر «زمانه» گفت: اتاق فکر این برنامه ترکیبی از نگاه‌های مختلف است که همگی برای رسیدن به یک هدف مشترک تلاش می‌کنند. بحث‌ها و چالش‌های جدی از نوع رویکرد برنامه، مسیر پیش رو برای هر هفته و هر قسمت از برنامه، توجه به اخبار و اتفاقات روز در اتاق فکر پرورانده می‌شود و متناسب با تصمیم گروهی به خروجی قالبی (فرمی) درمی‌آید.
زمانی که پیامک‌های مردمی‌کلید شروع می‌شود
اکرمی درخصوص مسیر انتخاب موضوعات در برنامه «زمانه» گفت: انتخاب موضوعات برنامه از پیامک‌های مردم و اتاق فکر شروع می‌شود. خودمان را ملزم می‌دانیم تا در یک هفته، حتماً به سه ایده متفاوت بپردازیم تا اگر اتفاقی در حوزه خاصی افتاده بود، در برنامه مرتبط، به آن خبر هم پرداخته شود. درمجموع، دو نوع موضوع داریم: موضوعات تبیینی و موضوعاتی که لازم است پیگیری شود، بنابراین، باتوجهبه جنس موضوعات اعضای اتاق فکر را چیده‌ایم و با برنامه و هدفمند پیش می‌رویم.
وی افزود: اینکه مخاطب بداند حرفش شنیده و به دغدغه‌هایش ترتیب اثر داده می‌شود یا حداقل یک سؤالی طرح می‌شود؛ قطعاً تأثیرگذاری بالایی دارد. «زمانه» محدودیتی در پرداختن به موضوعی ندارد؛ اما تلاش دارد تمرکزش را به‌جای حواشی، روی متن اصلی بگذارد. تصمیم‌گیری پیرامون موضوعات در اتاق فکر برنامه جمع‌بندی و تلاش می‌شود تا از زوایای مختلف به آن موضوع نگاه شود تا نسبت به حواشی دست‌وپاگیر پیشگیری شود.
بلندنظری به‌ارتفاع «زمانه»
تهیه‌کننده «زمانه» درباره افق این برنامه نوپا گفت: در تصمیم‌گیری‌هایمان تلاش داریم بلندنظری زمانی داشته باشیم. خطوط کلی را بلندمدت می‌چینیم و متناسب با آنها قدم‌های هر روزمان را برمی‌داریم؛ اما ادامه یافتن این برنامه به‌طور حتم، با نظر مدیران شبکه دو است.
وی درباره بازخورد‌های برنامه چنین عنوان کرد: مهم‌ترین دلگرمی اهالی «زمانه»، پیامک‌های فراوانی است که بدون برگزاری قرعه‌کشی یا تعریف جایزه، ازسوی مخاطبان ارسال می‌شود. این امر نشان‌دهنده همسو بودن دغدغه مردم با موضوعات مطرح‌شده در «زمانه» است که آنها را به واکنش و تعامل پیامکی و یا ارتباط‌گیری با سامانه ۱۶۲ روابط‌عمومی سازمان صداوسیما ترغیب می‌کند. علاوه‌بر این روش‌ها، بازخورد‌های مردم در صفحات فضای مجازی مرتبط با «زمانه» به‌طور چشم‌گیری درحال رشد است.
اکرمی در پاسخ به این پرسش که «زمانه» چه هدفی را دنبال می‌کند، گفت: «زمانه» به‌دنبال یادآوری برخی نقاط کمترتوجه‌شده است، پس‌ازاین، یادآوری مخاطب معمولاً دو نوع رویکرد خواهد داشت: یا حس امید و غرور ملی او افزایش پیدا می‌کند یا می‌اندیشد که چگونه می‌تواند برای کمتر شدن مشکلات جامعه تلاش کند.
«زمانه» فراتر از برنامه خبری است
علیرضا ملوندی، سردبیر «زمانه»، درباره لزوم ساخت این برنامه به خبرنگار هفته‌نامه صداوسیما گفت: شبکه دو سیما این اهتمام را دارد که مسائل مهم کشور و منطقه را فراتر از مباحث روزمره ببیند و نیاز به تعمق و بررسی بیشتر آنها را پاسخ بدهد؛ البته «زمانه» به مسائل روز جامعه می‌پردازد و درخصوص مسائل سیاسی و بین‌الملل تلاش می‌کند که به‌سبک برنامه‌های خبری عمل نکند.
سردبیر برنامه جامعه هدف «زمانه» را چنین توصیف کرد: باتوجهبه اینکه شبکه دو سیما شبکه خانواده است، تلاش می‌کند «زمانه» برنامه‌ای باشد که با خانواده‌ها صحبت کند و از فضای رسمی خبری فاصله بگیرد و تا می‌تواند، به فضای عموم مردم نزدیک شود.
معرفی چهره‌های جدید به رسانه
ملوندی درباره چینش کارشناسان برنامه گفت: تلاش کردیم محدودیت‌های سیاسی و جناحی خاصی، لحاظ نکنیم. البته که ملاحظات سازمانی را نیز رعایت می‌کنیم. سعی کردیم از کسانی دعوت کنیم که حرفی جدید برای گفتن دارند، خوب حرف می‌زنند و همچنین چهره‌هایی جدیدتر در مقایسه با کسانی که مدام در رسانه‌ها می‌بینیم، به این برنامه دعوت کنیم.
این سردبیر جوان در مورد اتاق فکر برنامه «زمانه» چنین توضیح داد: سعی کردیم میز‌هایی حوزه‌بندی شده داشته باشیم و هر حوزه از حضور یک دبیر بهره‌مند شود. این دبیر‌ها عمدتاً خبرنگارانی‌اند که سال‌ها در این حوزه‌ها تلاش کرده‌اند و دارای ایده و ارتباطات خوبی‌اند. در کنار گروه پژوهشی، از کارشناسانی که در حوزه تخصصی اشراف دارند، بهره می‌بریم و از آنان مشورت می‌گیریم تا بتوانیم اتفاق ادامه‌داری را رقم بزنیم.
ضریب تکرار کمتر و اهمیت بیشتر موضوعات
ملوندی درخصوص موضوعات و نحوه گزینش آن گفت: همچنان که از اسم «زمانه» پیداست، سعی می‌کند موضوعات و وقایعی که رسانه‌ها کمتر به آن ضریب می‌دهند یا اینکه آن‌قدر بزرگ‌اند که جامعه را با خودشان درگیر می‌کنند، بازنمایی کند.
حضور ۳۵ ساعته «زمانه» در یک هفته
سردبیر این برنامه در پاسخ به این پرسش که آیا زمانه در پرداختن به موضوعات محدودیتی دارد یا خیر، گفت: تلاش گروه برنامه‌ساز این است که محدودیتی در موضوعات نداشته باشد. البته موضوعات فرهنگی و اجتماعی در اولویت بالاتری قرار دارد؛ اما مسائلی مثل شهادت سیدحسن نصرالله، عملیات «وعده صادق ۲» و نمازجمعه «نصر» آن‌قدر مهم بود که وقت بیشتری برای این موضوعات اختصاص یافت.
وی دراین‌باره به مثالی بسنده و عنوان کرد: در هفته‌ای که این سه واقعه را داشتیم، ۳۵ ساعت آنتن شبکه دو را به این موضوعات اختصاص دادیم و از زوایای مختلفی به این موضوعات پرداختیم. در این یک هفته از مباحث فرهنگی گرفته که هنرمندان مقاومت بودند تا فعالیت‌های مردمی‌که برای حمایت از محور مقاومت صورت می‌گرفت تا بخش نظامی و آشنایی با دستاورد‌های نظامی‌کشورمان تا مباحث بین‌المللی را بررسی کردیم.
ذائقه‌سازی، تقویت داشته‌ها و به دست آوردن نداشته‌ها
ملوندی هدف «زمانه» را چنین توصیف کرد: زمانه علاوه‌بر ذائقه‌سازی و تقویت داشته‌ها به‌دنبال به دست آوردن نداشته‌ها هم می‌رود. به‌عنوان مثال، در سوژه نخبگان به‌سراغ اینکه چه موانعی سر راه نخبگان جامعه است، رفتیم و در ادامه، ضرورت بالندگی، کشف و دیده شدن نخبگان را یادآور شدیم.
معیارم برای پذیرش کار، مردم است
امین سلیمی، مجری برنامه «زمانه»، معیار انتخاب برای حضور در برنامه را چنین برشمرد: معیارم برای پذیرش کار تصویری، مردم است. توجه به مطالبات مردم و آگاهی‌بخشی، ازجمله اصولی است که برای انتخاب زمانه داشتم و امیدوارم تا اینجای کار درست عمل کرده باشم.
مجری زمانه به خبرنگار هفته‌نامه صداوسیما گفت: برنامه‌های قبلی من عموماً مسائل سیاسی و در حوزه سیاست داخلی بود؛ ولی «زمانه» از جنس متفاوت‌تری به موضوعات می‌پردازد و می‌توان گفت جامع‌تر است. بنابراین، مجبورم برای پیگیری مسائل مطالعه بیشتری کنم.
وی به سختی‌ها و حساسیت‌های اجرای خود در برنامه اشاره کرد و گفت: بعد از ترور شهید اسماعیل هنیه و شهادت سیدحسن نصرالله، زمانه وارد ویژه‌برنامه‌های ناخواسته شد که نمی‌توانستیم از آنها چشم بپوشیم.
تجربه سخت و متفاوت
سلیمی افزود: باتوجهبه اتفاقات اخیر در منطقه، «زمانه» ما را به ابعاد گسترده‌ای راهنمایی و مجبور کرد که روی موضوعات مختلف و گاهی بی‌ارتباط با هم فکر کنیم و ازاین‌جهت برای من تجربه سخت و متفاوتی بود. این مجری درخصوص موضوعات برنامه چنین گفت: با توجه به رویکرد «زمانه» بخشی از برنامه، به مسائل صنفی مثل اعتراض پرستار، کارگران پارس جنوبی و معدن، معلم‌ها، کنکور و... اختصاص دارد. «زمانه» وقتی پرونده صنفی را پیگیری می‌کند با جامعه هدف مشخص و تخصصی روبه‌روست و این بازخورد برنامه را فعال می‌کند و به‌اصطلاح با مخاطب فعال روبه‌روییم. وی درباره نقش مجری در برنامه‌ای مثل «زمانه» گفت: نقش مجری در برنامه‌هایی که خودش نسبت به آن موضوع مطالبه دارد مهم است. مجری باید مسئله را فهم و درک کند و حتی بیرون از برنامه پیگیری کند و دامنه پیگیری مسائل را از آنتن به بیرون از آن ببرد و در چرخه حل مسئله قرار گیرد.
مجری در برابر موضوعات بی‌طرف نیست
سلیمی ادامه داد: مجری این برنامه در برخورد با موضوعات و نظرات، خنثی و بی‌طرف نیست؛ مگر اینکه سوژه طوری باشد که بی‌طرفی برنامه را بطلبد، ولی ازآنجایی‌که زمانه خودش در مقام پیگیری است، تشخیص موضع و انتخاب جایگاه درست به‌عهده سردبیر و اتاق فکر برنامه و مجری هم متأثر از همین امر است.