کارشناسان معتقدند کاهش تراز آب خزر عمدتا تحت تاثیر ۲ عامل اقلیم و مدیریت منابع آب رودخانه‌ای شامل ساخت سدهای متعدد روی رودخانه اصلی و تاثیرگذار این حوضه یعنی رود ولگا رقم خورده است. این موضوع در مقالات منتشر شده از سوی کارشنناسان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی نیز به طور مستمر تحقیق و بررسی شده و نتایج آن گویای آن است که دست‌کم طی طی دو سال اخیر سطح آب خزر کاهش ۴۵ سانتیمتری را تجربه کرده است.
درحالیکه این پدیده ناشی از تغییرات اقلیمی و عوامل انسانی به اندازه کافی نگران کننده است، آثار رو به گسترش آن به شکل برجسته‌ای نمایان شده و نگرانی‌های زیادی را میان جامعه محلی و کارشناسان ایجاد کرده، تلاش عده‌ای سودجو برای تصرف زمین‌های ایجاد شده ناشی از پسروی نیز به این نگرانی افزوده است. اینکه عده‌ای سودجو برای تصرف زمین‌های باقی مانده دندان تیز کرده‌اند و به گمانِ خودشان می‌توانند به دور از چشم نهادهای نظارتی و متولیان این بخش سواحل را تصرف کنند. موردی که اخیرا در سواحل تنکابن مشاهده شده و منابع رسمی آن را تایید کرده‌اند.
در همین پیوند رییس منابع طبیعی شهرستان تنکابن با تایید دو مورد ساحل‌خواری در سواحل این شهرستان، پیرامون اقدامات منابع طبیعی برای رفعِ تصرف این اقدام گفت: منابع طبیعی شهرستان تنکابن با وجود کمبود نیروی انسانی با جدیت و حساسیت زیاد مناطق ساحلی را رصد و دستِ سودجویان را از دست‌اندازی به نواحی ساحلی به جا مانده از پس روی دریا کوتاه کرده است.
یاسر منتظری با توضیح اینکه دو مورد در منطقه ولی آباد تنکابن شناسایی و برای این افراد پرونده قضایی تشکیل شد تصریح کرد: روزهای آینده نیز روز رسیدگی به یکی از این موارد است و منابع طبیعی با همکاری نهادهای نظارتی مانع دست‌اندازی سودجویان به منابع طبیعی و ملی است.
او مشارکت مردمی در اطلاع‌رسانی موضوعاتی از این دست را حائز اهمیت خواند و گفت: این نهاد به واسطه سطح بالای مناطق تحت پوشش شامل جنگل، مرتع و سواحل و در مقابل کمبود نیروی انسانی با چالش‌هایی در این بخش مواجه است، به همین دلیل مشارکت مردم در اطلاع‌رسانی موضوعاتی از این دست نقش قابل توجهی در جلوگیری و مبارزه با ساحل‌خواری دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - نوشهر نیز پیش از این اعلام کرده بود که پسروی دریای خزر حدود ۱.۵ میلیون متر مربع محدوده شهرستان های ساحلی غرب مازندران را خشک کرده است و طبق دستورالعمل های ابلاغی، محدوده‌های ساحلی خشک شده در مناطق غربی مازندران باید به نام دولت ثبت شود.
آمارها نشان می‌دهد که روند کاهشی تراز آب دریای خزر که از ۲ دهه گذشته آغاز شده، در چند سال اخیر با سرعت بیشتری در حال پسروی است. نوسان‌های آب دریای خزر که به صورت علمی و رسمی از سال ۱۸۳۷ با ساخت ایستگاه‌های متعدد رصد می‌شود از پسروی در حال گسترش آب خزر حکایت دارند. در ایران هم این اقدام مطالعاتی از سال ۱۳۲۰ با ایجاد یک ایستگاه در بندرانزلی آغاز شد. طبق داده‌های موجود در دهه ۱۹۳۰ روند کاهشی سطح آب دریای خزر آغاز شد که تا سال ۱۹۷۷ میلادی / ۱۳۵۶ خورشیدی ادامه داشت. در این بازه زمانی افت شدید سطح آب دریای خزر به میزان قابل توجهی مشاهده می‌شد. به طوری که سطح آب دریای خزر در سال ۱۳۵۶ پایین‌ترین سطح آب این دریا طی ۵۰۰ سال اخیر عنوان شده است.
حدود ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر می‌ریزد که از بین آنها ولگا، اورال، ترک، سولاک، سفیدرود، کورا و سمور در زمره رودخانه‌های بزرگ محسوب می‌شوند. ولگا به‌تنهایی حدود ۸۵ درصد آبدهی رودخانه را تامین می‌کند.
منبع: ایرنا