هر سال خبر‌هایی از نابودی مراتع و جنگل‌ها به دلیل تغییر اقلیم و خشکسالی، آتش سوزی، قطع درختان برای توسعه کشاورزی و تهیه زغال در مجامع رسمی و شبکه‌های اجتماعی شنیده می‌شود، اما شاید مهمتر از این موارد نابودی درختان به علت شیوع آفات و بیماری درختی مانند «لورانتوس» باشد که مانند سرطان قارچی به جان درختان می‌افتد و آنها را خشک می‌کند و همه امید‌ها را برای رشد دوباره آنها از بین می‌برد.
چند سالی است شیوع بیماری لورانتوس بین درختان استان‌های غرب کشور شامل کرمانشاه، ایلام، چهار محال بختیاری و لرستان شدت بیشتری گرفته و نگرانی‌های زیادی را بین کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی، مسوولان و نهاد‌ها و افراد طبیعت دوست به وجود آورده است و همه اتفاق نظر دارند که برای مقابله با این بیماری به عزم ملی، منطقه‌ای و مشارکت گسترده مردم نیاز است.
استان کرمانشاه ۲ میلیون و ۴۹۹ هزار هکتار مساحت دارد که ۷۴ درصد آن را عرصه‌های منابع طبیعی با بیش از ۵۲۷ هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۱۹۲ هزار هکتار را نیز مراتع تشکیل داده است.
همه باید دست به دست هم بدهند که درختان بلوط از بین نروند چرا که بذر این گیاه بیشتر از طریق پرندگان به دیگر نقاط جنگلی منتقل می‌شود و، چون نمی‌توان پرندگان را کنترل کرد که از منطقه‌ای به منطقه دیگر پرواز نکنند و بیماری را رواج ندهند بنابراین چاره‌ای نیست تا کار پاکسازی همزمان و به صورت گسترده در تمام مناطق آلوده به بیماری صورت یکجا انجام شود تا آن را تا حد زیادی کنترل کرد، زیرا تاکنون تنها راه مبارزه با این بیماری قطع شاخه یا تنه درخت بیمار و انهدام فیزیکی آن است و برای این کار باید عملیات مکانیکی و دستی انجام داد و این پیشگیری را ۲ چندان سخت کرده است.
به گفته کارشناسان گیاه انگلی لورانتوس با چسبیدن روی تنه و ساقه درختان بویژه درختان بلوط، ارژن و ون که عمده ویژگی درختان رشته کوه زاگرس است سبز می‌شود و به مانند زآلو برای رشد خود مواد معدنی و ریزمغذی بویژه با مصرف آب زیاد استرس کم آبی به آنها وارد و درخت را خشک می‌کند.
۹۰ هزار هکتار از جنگلهای استان کرمانشاه به بیماری لورانتوس مبتلا است
رییس اداره جنگل‌کاری منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه گفت: از حدود ۵۲۰ هزار هکتار جنگل استان کرمانشاه حدود ۹۰ هزار هکتار به بیماری لورانتوس مبتلا است.
عبدالعلی جلیلیان با بیان اینکه تاکنون برای پاکسازی ۴۰ هزار هکتار جنگلهای بیمار استان اقدام شده است افزود: در تلاش هستیم با انجام عملیات‌های متعدد دیگر مناطق آلوده را پاکسازی کنیم، اما منابع مالی این حوزه نسبت به حجم گسترده شیوع بیماری ناچیز است و این مانع روند کار را کُند کرده است.
جلیلیان بیشتر مناطق آلوده به بیماری لورانتوس را در شهرستان‌های گیلانغرب، دالاهو و کرمانشاه ذکر کرد و گفت: بیشترین شدت آلودگی در جنگلهای دالاهو و گیلانغرب است و دیگر مناطق آلوده کمتر از ۱۰، ۱۵ درصد مبتلا است.
وی با بیان اینکه نمی‌شود برای کنترل بیماری لورانتوس جزیره‌ای عمل کرد توضیح داد: بذر این گیاه انگلی با پرندگان به دیگر مناطق جنگلی منتقل می‌شود، چون نمی‌توانیم همه پرندگان را محصور کنیم پس باید عملیات پاکسازی به صورت همزمان در تمام نقاط آلوده استان، استان‌های همجوار و منطقه انجام شود تا اینکه بتوانیم از گسترس این بیماری پیشگیری کنیم.
جلیلیان پاکسازی مناطق آلوده را اولویت اداره کل منابع طبیعی استان برشمرد، اما تاکید کرد که برای پاکسازی حتما باید درخت و یا شاخه‌های آلوده بریده و امحاء شود و این کار ۲ چندان سخت می‌کند به همین خاطر به عزم ملی و اعتبارات نیاز داریم تا سریعتر جلوی این بحران طبیعی گرفته شود.
ضعیف شدن درختان عامل اصلی گسترش بیماری‌های گیاهی است
یک متخصص گیاه پزشکی در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه نیز به تغییرات اقلیمی در سالیان اخیر اشاره کرد و گفت: ضعیف شدن بُنیه درختان به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های متوالی از عوامل مهم گسترش بیماری‌های درختی است.
دکتر مهدی ترابی ادامه داد: این بیماری‌ها در گذشته‌ها نیز وجود داشت، اما درختان و گیاهان خودشان با آن مبارزه و بر آنها غلبه می‌کردند در حالی که در این سال‌ها این بیماری‌ها بیشتر غالب می‌شوند و درختان از بین می‌روند، مطمئنا بنیه آنها ضعیف شده که نمی‌توانند با بیماری‌ها مقابله کنند و آفات شیوع پیدا کرده اند.
وی همچنین رفتار بشر با طبیعت را نیز از عوامل مهم شیوع بیمار‌های جنگلی عنوان کرد و گفت: به فرض مثال وقتی یکی از پرندگان شکارچی در بالای هرم غذایی پرندگان با اقدام‌های انسان منقرض یا کمیاب می‌شود راه برای ازدیاد پرندگانی که از گیاه انگلی لورانتوس تغذیه می‌کنند باز می‌شود و از این راه بیماری بیش از گذشته منتقل و گسترش می‌یابد و درختان نمی‌توانند مکرر با آنها مبارزه کنند و بیماری پیروز می‌شود.
ترابی نیز تاکید کرد: برای مقابله با این بیماری‌ها باید اول رفتار انسان با طبیعت را به لحاظ علمی بررسی و درست شود و بعد اینکه اعتبارات کافی برای مقابله فیزیکی و مکانیکی با بیماری لورانتوس در سطح وسیع چند استان به صورت همزمان لحاظ شود تا بتوانیم این بیماری را کنترل کنیم.
پاکسازی ۲۰۰ هکتار از جنگلهای دالاهو از وجود بیماری لورانتوس
مدیرگروه مردم نهاد بلوط دالاهو گفت: بیماری لورانتوس حتی از آتش سوزی هم بدتر است، زیرا در مهار آتش ممکن است ریشه درختان سالم بمانند و دوباره رشد کنند، اما بیماری لورانتوس درخت و ریشه را با هم خشک می‌کند.
رعنا حسینی افزود: این احساس خطر باعث شده گروه مردم نهاد بلوط شهرستان دالاهو برای نجات درختان بلوط این شهرستان از سال ۹۶ تشکیل شود و تاکنون موفق شده بیش از ۱۵۰ هزار نهال درخت بلوط را در جنگل‌ها بکارد و حدود ۲۰۰ هکتار از جنگلهای دالاهو را که بیشترین ابتلا به بیماری لورانتوس دارند را پاک سازی کند.
وی در ادامه با اشاره به عشق اعضای گروه بلوط دالاهو به طبیعت گفت: فقط بیش از ۸۰ زن روستایی در روستا‌های دالاهو قسمت سرپل ذهاب، اسلام آبادغرب و گیلانغرب دانه‌های بلوط را در منزل در گلدان کاشت می‌کنند تا جوانان آن را به جنگل ببرند و بکارند.
این کارمند بازنشسته اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمانشاه از مهمترین عوامل نجات جنگل‌ها و طبیعت را فرهنگسازی از سن کودکی دانست و افزود: در این گروه سعی کردیم بخش ویژه‌ای برای فعالیت بچه‌ها و نوجوانان مانند رفتن به طبیعت به منظور جمع آوری دانه‌های بلوط و دیگر درختان در نظر بگیریم، آنها را در کاشت نهال‌ها مشارکت دهیم و با دست خودشان درخت بکارند، از طبیعت لذت ببرند و مطمئنیم وقتی بزرگ شدند در هرجایی درختی و یا گلی ببیند یاد کار‌های خودشان می‌افتند و برای آن ارزش قائل می‌شوند و به این ترتیب از جنگل و طبیعت محافظت خواهند کرد.
حسینی با قدردانی از برنامه‌های اداره کل منابع طبیعی استان کرمانشاه به لحاظ ارایه آموزش‌هایی به گروه‌های مردم نهاد در رابطه با کاشت درختان و گیاهان دارویی و نحوه مراقبت از مراتع و جنگل‌ها گفت: با ایجاد مکانسیم‌های ابتکاری و انگیزشی می‌توان مشارکت بیشتری از مردم را جلب و و برای نجات جنگل‌ها اقدام کرد.
وی همچنین در پایان از همه اعضای این گروه که با جان و دل عشق و علاقه برای نجات جنگلهای بلوط پای کار آمده اند قدردانی کرد.
منبع:ایرنا