صنعت گردشگری در سال‌های اخیر به ارزش بازاری مساوی و حتی پررونق‌تری از صنایع سودآوری مانند نفت، غذا و خودرو رسیده است به گونه ای که هم اینک درآمد بسیاری از کشورهای در حال توسعه یا توسعه‌نیافته از راه گردشگری تامین می‌شود.
گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع جهان در ۶ دهه گذشته به سرعت رشد کرده است و این امر در کاهش بیکاری، ارتقای رشد اقتصادی و ترویج حفظ منابع طبیعی و تبادل فرهنگی اهمیت بسیار زیادی دارد.
آمار گردشگران بین المللی نشان می‌دهد که شمار آنان از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰ به ۸۰۰ میلیون در سال ۲۰۰۵ رسیده است و تخمین زده می شود که در آینده نزدیک این رقم از ۱.۵ میلیارد نفر نیز گذر کند.
از نظر «درآمدهای ارزی»، گردشگری به منبع اصلی درآمد بسیاری از کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته بدل شده است و در بیشتر کشورهای توسعه نیافته، گردشگری در مقایسه با تولید سایر کالاها و خدمات، سهم بزرگی از اقتصاد آنها را به خود اختصاص داده است.
به عقیده کارشناسان و صاحبنظران علاوه بر این، گردشگری در بسیاری از اقتصادهای کمتر توسعه یافته زودتر از دیگر بخش ها رشد می کند؛ به این دلایل، گردشگری این قابلیت را دارد که نقطه آغاز مهمی برای بهبود اقتصادی بسیاری از کشورهای توسعه نیافته باشد که به دلیل بحران اقتصادی جهانی از بیکاری شدید رنج می برند.
گردشگری و صلح، شعار جهانی روز گردشگری
امسال سازمان جهانی گردشگری (WTO) شعار روز جهانی گردشگری، مصادف با ۲۵ سپتامر یا پنجم مهر را «گردشگری و صلح" تعیین کرده بود که این شعار بی‌ربط به اتفاقات و تنش‌های دنیای امروز نیست.
تنش های سیاسی، ناآرامی ها و حتی جنگ ها در سالیان اخیر روان بشریت را آزرده است و همین امر بر روح و جان گردشگری جهان لطمات و آسیب های فراوانی وارد کرده است.
گردشگری به تعبیر کارشناسان صنعتی «حساس» است که به شدت از شرایط و فضاهای ملی و میان مللی تاثیر می پذیرد و اساس و پایه رشد و توسعه آن آرامش و صلح است، ضمن اینکه این صنعت به خودی خود با رشد و توسعه، صلح را به ارمغان می آورد و گسترش صلح و دوستی میان ملت ها را موجب می شود و روابط و آشنایی میان مردمان را تقویت می کند.
پیشرفت صنعت گردشگری باعث می‌شود تا بخش‌های مرتبط با آن نیز توسعه پیدا کنند که از آن جمله می توان به بخش‌های زیرساختی، کشاورزی، حمل و نقل و ارتباطات اشاره کرد.
از گردشگری صلح تا گردشگری و صلح
گردشگری صلح به تعبیر کارشناسان بیانگر اهمیت داشتن «آرامش مثبت» است، نه فقط حذف خشونت مستقیم ضمن اینکه برای کاهش اثرات منفی و ترویج گردشگری به عنوان یک صنعت پایدار، سه بخش اصلی باید با هم کار کرده و هماهنگ شوند.
این سه بخش در درجه نخست شامل «جامعه میزبان» می شود که باید به کیفیت خدماتی که به گردشگران ارائه می کند توجه کرده و مسوولیت حفاظت از محیط اطراف (اکوسیستم) را نیز بر عهده بگیرد.
در بخش دوم، دولت باید توسعه زیرساخت های لازم را فراهم کرده و "سازوکارهای نظارتی" لازم را برای محافظت از این صنعت در برابر توسعه و تخریب محیط زیست اجرا کند و در نهایت، ذینفعان خارجی باید از ابتکارات محلی از طریق سرمایه گذاری حمایت کرده و یا حمایت لازم را برای رشد کیفی گردشگری ارائه دهند.
گردشگری فرصت های درآمدزایی را برای جوامع محلی فراهم می کند و این تاثیر همیشگی و همه جانبه است؛ قابلیت ایجاد فرصت های شغلی مستقیم و غیرمستقیم برای شمار زیادی از افراد از طبقات مختلف اجتماعی از جمله فرصت های شغلی پاره وقت و فصلی برای بسیاری از افراد را دارد.
صاحبنظران بر این اعتقادند که علاوه بر این، گردشگری می تواند روابط دولت با دولت، دولت با شهروند خصوصی و نیز شهروند با شهروند را بهبود بخشد و این امری بسیار مهم و بخشی از تاثیر صنعت گردشگری بر برقراری صلح است.
بنابراین می توان گفت که گردشگری می تواند روابط بین المللی را در همه سطوح بهبود بخشد و این همان اثر گردشگری و صلح آفرینی است.
هدف گردشگری صلح کاهش علل ریشه ای موقعیت هایی است که خشونت اجتناب ناپذیر تلقی می شود و این جایگزینی برای دیگر شیوه های گردشگری نیست، بلکه هدف آن ترویج توسعه پایدار و صلح مثبت از طریق گردشگری است.
مشهدالرضا، معرف گردشگری و صلح
وجود بارگاه منور رضوی به عنوان قبله دل‌ها و گل سرسبد جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری در مشهد مقدس است، که جذب مسلمانان و شیعیان جهان به این قبله آرزوها، موجب تحولی شگرف در عرصه گردشگری این کلانشهر می تواند باشد.
استان خراسان رضوی تا پیش از شیوع ویروس کرونا سالانه میزبان بیش از ۳۰ میلیون گردشگر داخلی و سه میلیون گردشگر خارجی بود، که بیش از دوسوم گردشگران ورودی به کشور هستند، و با داشتن جاذبه‌های استثنایی در زمینه‌های گردشگری زیارتی، فرهنگی، طبیعی و گردشگری حلال و حیات وحش و امثال آن، هنوز برای سوار شدن بر قطار سودآور گردشگری و کسب عایدات اقتصادی که مستحق آن است، با چالش‌های فراوانی رو به روست، چالش‌هایی که متعلق به امروز و دیروز هم نیست اما حل و برطرف کردن آنها ضروری است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: ما بر این اعتقادیم که هجرت امام رضا(ع) به مشهد اقدامی در راستای صلح بود و حفاظت از آرامش ناشی از ترویج دین مبین اسلام را در دل خود داشت.
سیدجواد موسوی بیان کرد: آشنایی با فرهنگ رضوی، آرامش گیری از محل زیارت و آشنایی با فرهنگ غنی و تاریخی خطه خورشید و مردم خون گرم آن دیگر جنبه های محسوس گردشگری زیارت در مشهد الرضا محسوب می شود.
وی بیان کرد: فرض اصلی پشت مفهوم گردشگری صلح این است که وقتی مردم به طور مکرر به سراسر جهان سفر می کنند، این به آنها کمک می کند تا در مورد افراد جدید، فرهنگ ها، ارزش ها و غیره بیاموزند. این تجربه می تواند درک متقابل بین افراد ساکن در مناطق مختلف را افزایش دهد و چنین سفرهایی، علاوه بر زمینه فرهنگی برای اقتصاد و سیاست کشور میزبان نیز مفید است.
وی تاکید کرد: صنعت گردشگری و توسعه و ترویج آن می تواند به خودی خود موجب تقویت دوستی و صلح میان اقوام، ملت ها و افراد مختلف شود و اساسا معتقدیم خطه نورانی مشهد الرضا این قابلیت را به خودی خود دارد.
افق ۱۴۰۴ با ۴۰ میلیون مسافر
موسوی با اشاره به اینکه در افق ۱۴۰۴ ورود ۴۰ میلیون مسافر و زائر به استان هدف گذاری شده است، افزود: باید فرصت‌های سرمایه‌گذاری، معرفی جاذبه‌ها و افزایش کیفیت میزبانی در افزایش مدت ماندگاری و توزیع گردشگران در شهرستان های مختلف توزیع شود.
وی بیان کرد: طبق آخرین پیشین مدت ماندگاری مسافر در مشهد ۲ روز بوده است که اکنون این مدت با تلاش انجام شده به ۳.۵ تا چهار روز افزایش یافته است.
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۸ و قبل از شروع پاندمی کرونا، ۳۲ میلیون و ۹۰۰ هزار زائر و مسافر وارد استان شده بودند، ادامه داد: در چهار سال آینده باید این شمار به ۴۰ میلیون نفر برسد که پیش بینی می‌شود این موفقیت دور از دسترس نباشد.
گردش مالی ۲۷۰ هزار میلیارد تومانی گردشگری در خراسان رضوی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: گردش مالی صنعت گردشگری این استان از محل ورود گردشگران داخلی و خارجی در بهترین حالت سالانه معادل ۲۷۰ هزار میلیارد تومان(همت) برآورد می‌شود.
موسوی افزود: این میزان درآمد در صورت ورود سالانه ۳۰ میلیون زائر با درآمد ۹۰ هزار میلیارد تومان و ورود ۲ میلیون گردشگر خارجی با حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان درآمد برای استان خراسان رضوی محقق می‌شود.
وی با بیان اینکه در افق برنامه ۱۴۰۵ ظرفیت اقامتی استان خراسان رضوی باید به ۲۵۰ هزار نفر شب افزایش یابد و ۳۰ هزار تخت ارزان قیمت در استان داشته باشیم، بیان کرد: برنامه دولت حمایت از اقشار کم بضاعت و فراهم شدن فرصت سفر برای همگان بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی اظهار کرد: هم اکنون در کل کشور هزار و ۴۰۰ هتل داریم که در قالب برنامه هفتم توسعه باید به هزار و ۹۰۰ واحد افزایش یابد.
وی افزود: پیش بینی می‌شود در قالب برنامه تاسیس ۵۰۰ هتل جدید در کشور، ساخت دست‌کم ۱۰۰ هتل در خراسان رضوی محقق شود.
وی گفت: استان خراسان رضوی و کلانشهر مشهد به واسطه وجود بارگاه منور رضوی به عنوان جاذبه ای بی نظیر در کشور مطرح است که باید بر روی تقویت و توسعه گردشگری زیارت در این شهر اقدام شود.
۱۲۶ همت سرمایه‌گذاری در گردشگری خطه خورشید
معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: هم اکنون حجم کل سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری استان ۱۲۶ همت و معادل یک سوم سرمایه‌گذاری کشور در این زمینه است.
احمد دیناری ادامه داد: این استان با برخورداری از یک سوم طرح‌های در دست ساخت، بیشترین حجم سرمایه‌گذاری گردشگری و رتبه نخست کشور را در این زمینه دارا است.
وی اظهار کرد: از سال ۱۴۰۰ تاکنون ۱۶۰ میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی در حوزه گردشگری خراسان رضوی محقق شده است که ۱۰ میلیون دلار آن متعلق به ۲ طرح گردشگری استان در سال جاری است.
معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی گفت: از ابتدای امسال ۶۹ طرح جدید گردشگری در استان به بهره‌برداری رسیده است که به میزان ۱۰ هزار و ۳۷۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری در این قالب انجام شده است.
دیناری ادامه داد: علاوه بر این ۶۲ فقره مجوز بهره‌برداری از تاسیسات گردشگری با حجم سرمایه‌گذاری بیش از ۱۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال با ظرفیت ایجاد اشتغال برای بیش از هزار و ۱۰۰ نفر به صورت مستقیم در بخش‌های مختلف صنعت گردشگری خراسان رضوی صادر شده است.
منبع: ایرنا