«انفجار دستگاه‌های ارتباطی حزب الله زوایای تاریکی را در زنجیره تامین آشکار می‌کند»؛ این عنوان گزارش رویترز درباره استفاده جدید و مرگبار از زنجیره‌های تامین علیه دشمنان و تلنگری است که به رهبران جهانی برای کاهش وابستگی به فناوری‌های رقبا زده است.
لبنان طی روز‌های سه شنبه و چهارشنبه ۱۷ و ۱۸ سپتامبر (۲۷ و ۲۸ شهریور ماه)، شاهد انفجار دستگاه‌های ارتباطی بی سیمی بود که منجر به شهادت ۳۲ نفر و مجروح شدن بیش از ۳۲۵۰ نفر دیگر شد که حال ۳۰۰ نفر آنها وخیم است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که دو شرکت بلغارستانی و مجارستانی در انفجار‌های پیجر‌ها در مناطق مختلف لبنان بی نقش نبوده‌اند.
انفجار این دستگاه‌ها را که حزب‌الله در ارتباطات خود از آنها استفاده می‌کرد، موجی از نگرانی را در جهان در مورد استفاده از زنجیره‌های تامین به عنوان سلاحی در درگیری‌های بین‌المللی و تاثیر آن بر بازار‌ها و شرکت‌های جهانی برانگیخت.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این انفجار‌ها می‌تواند نقطه عطفی در نحوه بهره برداری از زنجیره‌های تامین و روابط اقتصادی در هم تنیده در سایه جنگ‌ها و درگیری‌های بین المللی باشد که نگرانی عمیقی را در مورد تأثیر آن بر اقتصاد جهانی که به شدت به شبکه‌های عرضه جهانی متکی است، برانگیخته است.
بر اساس آنچه پولیتیکو گزارش کرده است، برخی از تئوری‌های ارائه شده توسط افرادی که با عملیات ارتش اسرائیل آشنا هستند نشان می‌دهد که پیجر‌ها ممکن است در هر نقطه از زنجیره تامین مورد نفوذ قرار گرفته باشند.
امیر آویوی، سرتیپ بازنشسته اسرائیلی، بنیانگذار و رئیس انجمن تندرو دفاع و امنیت اسرائیل، اظهار داشته است: «نفوذ به پیجر‌ها ممکن است در یک کشتی یا یک کارخانه اتفاق بیفتد و لزوماً نیازی به نفوذ آن در خود کارخانه نیست».
یک مقام ارشد سابق اطلاعاتی ایالات متحده نیز انفجار‌های لبنان را جدیدترین و دراماتیک‌ترین حملات به زنجیره تامین در حال حاضر در سراسر جهان توصیف کرده است.
به گفته Elijah J. Magnier، یک تحلیلگر خطرات سیاسی، پیجر‌های بمب گذاری شده با مکانیزمی طراحی شده بودند که دریافت یک پیام نادرست باعث لرزش آنها می‌شود و کاربران را وادار می‌کند تا با فشار دادن دکمه‌ها آن را خاموش کنند و به طور ناخواسته مواد منفجره پنهان را منفجر کنند.
به گزارش نیویورک تایمز، شرکت مجارستانی "BAC Consulting" یک شرکت جعلی است که توسط اسرائیل برای مخفی کردن هویت افسران اطلاعاتی مسئول تولید این دستگاه‌ها تأسیس شده است و دو شرکت جعلی دیگر نیز برای همین کار ایجاد شده‌اند.
این شرکت از طریق فروش واقعی پیجر‌ها به مشتریان دیگر موفق به جلب اعتماد شده که نقشی اساسی در تأمین سفارشات حزب الله داشته است.
اگرچه زولتان کواچ، سخنگوی دولت مجارستان وجود هرگونه سایت تولیدی یا عملیاتی برای این شرکت در مجارستان را تکذیب کرد، اما سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل مدعی شدند که توانسته‌اند فرآیند تولید این پیجر‌ها را تحت کنترل خود درآورده و در محموله‌های ارسالی حزب‌الله نفوذ کنند.
اما رسانه‌های مجاری از جمله وب‌سایت Telex نیز خبر داده که شرکتی بلغاری به نام Norta Global Ltd واردکننده پیجر‌ها بوده و آن را به دست حزب‌الله رسانده است.
چندین کارشناس امنیتی و تحلیلگران زنجیره تامین در ایالات متحده نیز گفته‌اند که این حملات ممکن است به عنوان الگویی برای دشمنان واشنگتن در مورد چگونگی بهره برداری از زنجیره‌های تامین پیچیده و غیرشفاف باشد که شامل کالا‌های روزمره‌ای است که از کشور‌ها مختلف قبل از رسیدن به دست مصرف کننده از آنها عبور می‌کند.
انفجار دستگاه‌های ارتباطی بی‌سیم که توسط یک شرکت آسیایی تولید و مورد استفاده شهروندان لبنانی از جمله نیرو‌های حزب‌الله قرار می‌گرفت، جرقه بزرگ تحقیقات در مورد روند تولید و صادرات این دستگاه‌ها در زنجیره‌های تامین در جهان ایجاد کرد و نشان داد این دستگاه‌های با فناوری‌های منسوخ بازار تیره و پرابهامی دارند، زیرا احتمالا خریداران در قبال خرید آن نیز، تضمینی دریافت نمی‌کنند.
رویترز به نقل از تحلیلگران و مشاوران می‌نویسد که اگرچه زنجیره‌های تامین و کانال‌های توزیع محصولات جدید و پیشرفته‌تر به شدت مدیریت می‌شوند، اما این امر در مورد دستگاه‌های الکترونیکی قدیمی که از آسیا می‌آیند صدق نمی‌کند، زیرا کپی برداری، موجودی‌های اضافی و ماهیت پیچیده معاملات مربوط به تولید کالا گاهی اوقات تعیین منبع و تولید کننده محصول را غیرممکن می‌کند.
واکنش‌های شرکت‌هایی که نام آنها با دستگاه‌های ارتباطی بی سیم بمب گذاری شده مرتبط بوده که در هفته گذشته ۳۷ نفر را در لبنان کشته و حدود سه هزار نفر را مجروح کرده است، دشواری مشخص شدن شیوه تبدیل زنجیره تامین به سلاح را برجسته کرده است.
شرکت تایوانی GOLD APOLLO بود که علامت تجاریش روی پیجر‌های انفجاری بوده است، یک شرکت در اروپا را که دارای مجوز استفاده از علامت تجاری آن است، مسئول انتقال پیجر‌های انفجاری به لبنان خوانده و هیمن امر، مجارستان، بلغارستان، نروژ و رومانی را بر آن داشت تا تحقیقاتی را برای یافتن منشاء این دستگاه‌ها و نحوه انتقال آنها از طریق زنجیره‌های تامین جهانی انجام دهند.
شرکت ژاپنی Icom نیز که علامت تجاری آن روی پیجر‌های انفجاری بوده گفته که نمی‌تواند تشخیص دهد که آیا دستگاه‌های پیجر با نام این شرکت معتبر هستند، زیرا بازار پر از محصولات تقلبی است.
دیوید فینچر، کارشناس و مشاور فناوری مستقر در چین، گفت: اگر زنجیره‌های تامین برای قرار دادن مواد منفجره در داخل دستگاه‌ها مورد نفوذ قرار گرفته باشند، این یک نقشه غافلگیر کننده است این حال، نفوذ به زنجیره‌های تامین موجود دشوار نیست و شاید حتی خیلی آسان باشد.
وی با بیان اینکه محصولات تقلبی به ویژه در مراکز تولیدی بزرگ مانند چین که قطعات تقلبی را می‌توانند به راحتی تولید کرد، رواج گسترده‌ای دارد، افزود: انتقال قطعات تقلبی به زنجیره‌های عرضه آسان شده است.
وی ادامه داد: به عنوان یک متخصص در حوزه فناوری می‌توانم بگویم که قرار دادن مواد منفجره به مقدار کم در وسایل ارتباطی بی سیم کار سختی نیست.
یک منبع امنیتی تاکید کرد که حزب الله این دستگاه‌ها را حدود ۵ ماه پیش به دست آورده و گمان می‌رود آنها را از شرکت تایوانی گلد آپولو خریداری کرده است.
تصاویر یک دستگاه پیجر پس از انفجار نشان می‌دهد که این دستگاه‌های تلفن همراه دارای برچسب‌هایی با نام Icom و عبارت ساخت ژاپن هستند؛ با این حال این دو شرکت امکان ساخت هر یک از اجزای مرگبار را در هر یک از کارخانه‌های خود در خاک دو کشور رد کردند.
وزیر اقتصاد تایوان، کیو جی هوی، گفته که قطعات دستگاه‌هایی که در لبنان منفجر شده اند، در تایوان ساخته نشده‌اند. بر اساس نامه هیئت لبنانی در سازمان ملل به شورای امنیت سازمان ملل، تحقیقات اولیه انجام شده توسط مقامات لبنانی در مورد این دستگاه‌ها به این نتیجه رسید که مواد منفجره قبل از ورود پیجر‌ها به کشور در آنها کار گذاشته شده بود.
اما در حال حاضر اطلاعات خاصی جز این وجود ندارد. مشخص نیست که چگونه و چه زمانی در پیجر‌ها و واکی تاکی‌ها مواد منفجره جاسازی شده تا بتواند از راه دور منفجر شود.
جو سیمون، یکی از شرکای شرکت خدمات مالکیت فکری چینی East IP، گفت: بخشی از مشکل این است که برند‌های کوچکتر تمایل زیادی به سرمایه گذاری هنگفت در نظارت بر محصولات تقلبی ندارند که تا حدی به دلیل هزینه‌هایی است که می‌تواند بر سودآوری آنها تأثیر بگذارد.
سیمون افزود: مقامات از خرید محصولات تقلبی با فناوری پایین بدشان نمی‌آید، اما صاحبان مالکیت معنوی نیاز به نظارت، بررسی و ثبت شکایات دارند، و این بیشتر در مورد برند‌های بزرگتر و با فناوری پیشرفته اتفاق می‌افتد.
در مورد شرکت آیکوم این شرکت می‌گوید یک مشکل این است که حدود یک دهه پیش تولید IC-V۸۲ مورد بحث را متوقف کرده، یعنی زمانی که شروع به گذاشتن برچسب‌های هولوگرام برای محافظت در برابر جعل محصولات خود گرد این شرکت بار‌ها نسبت به محصولات تقلبی به ویژه مدل‌های قدیمی خود هشدار داده است.
بر اساس آخرین گزارش موجود از اداره ثبت اختراع ژاپن، بیش از ۷ درصد از شرکت‌ها در ژاپن در سال ۲۰۲۰ زیان‌های تجاری ناشی از جعل محصولاتشان را گزارش کردند که حدود یک سوم موارد مربوط به چین است.
از همین رو آیکوم از مشتریان خواست که فقط از شبکه توزیع کنندگان مجاز خود برای اطمینان از خرید محصولات اصلی استفاده کنند.
رویترز ادعا کرد، اما در چین، تحقیقات نشان داد که ده‌ها فروشگاه در بستر‌های تجارت الکترونیکی مانند Alibaba، Taobao، JD و Pinduoduo، دستگاه‌های واکی تاکی با برند آیکوم از جمله مدل IC-V ۸۲، را می‌فروشند. از بین سه فروشنده چینی محصولات با برند Icom در علی بابا، هیچ یک از آنها به عنوان تامین کننده رسمی در وب سایت Icom ذکر نشده است.
آیکوم می‌گوید تمام محصولات خود را در کارخانه‌های خود در ژاپن تولید می‌کند و هنوز به درخواست برای اظهار نظر در مورد محصولات با نام تجاری آیکوم که در سایت‌های آنلاین چینی فروخته می‌شوند، پاسخ نداده است.
بررسی رویترز نشان داد که مدل متوقف‌شده IC-V۸۲ نیز در ویتنام در پلتفرم تجارت الکترونیک Shopee فروخته می‌شود که نشان‌دهنده در دسترس بودن گسترده این محصولات است.
به گفته شرکت گلد آپولو که مجوز برند خود را به شرکت BAC Consulting در بوداپست داده است، زنجیره تامین به یک مسیر تولید مرموز تبدیل شده است که مقامات کشور‌های مختلف اکنون در تلاش برای شناسایی آن هستند.
دیگانتا داس از مرکز مهندسی ادونس لایف سیکل اینجینر چرخه زندگی پیشرفته دانشگاه مریلند که روی تولید لوازم الکترونیکی تقلبی مطالعه می‌کند، گفت: «در دسترس بودن گسترده تجهیزات تولیدی ارزان و مستعمل به این معنی است که تولیدکنندگان تقلبی به طور فزاینده‌ای قادر به انجام کار‌هایی بیش از تولید یک قطعه و شاید حتی تولید کل محصولات هستند. وی افزود: «من دیگر آن را تولید تقلبی و کپی برداری نمی‌دانم، این بیشتر یک کار تولیدی غیرقانونی است.
بسیاری از کارشناسان ابراز داشتند که انفجار‌های لبنان ممکن است به عنوان یک عامل تحریک کننده برای تغییرات اساسی در سیاست‌های جهانی مرتبط با فناوری و امنیت صنعتی عمل کند. این رویداد‌ها ممکن است دولت‌ها را تشویق کند که محدودیت‌های شدیدتری بر دریافت فناوری‌های حساس اعمال کنند و شرکت‌ها را به انتقال تولید بیشتر در داخل یا کشور‌های دوست تشویق کننده تا به تعبیری به ایمن‌سازی زنجیره‌های تامین و کاهش خطرات مرتبط با این دست حملات را فراهم کنند.
به گفته بیل رنچ، یکی از مقامات سابق وزارت بازرگانی ایالات متحده که اکنون در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی کار می‌کند، این حملات احتمالاً تا اندازه‌ای هراس را در بخش خصوصی ایجاد می‌کند و می‌تواند شرکت‌ها را در بخش‌های مختلف برای اتخاذ تدابیر امنیتی برانگیزد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که انفجار‌های اخیر لبنان منجر به تغییرات بالقوه در سیاست‌ها و رویه‌ها خواهد شد که به نوبه خود می‌تواند نحوه مدیریت امنیت جهانی و تجارت بین المللی را در دهه‌های آینده تغییر دهد.
منبع: فارس