مازندارن که دارای حدود ۸۰۰ آب بندان و تالاب است بیشتر آنها در شهرهای مرکزی مازندران همانند بابل، جویبار، بابلسر، ساری، آمل و برخی دیگر از شهرهای مازندران واقع شد.
از این تعداد آب بندانها متاسفانه تا کنون برخی از آنها به خاطر تغییر کاربری و آلودگی های صنعتی دیگر قادر به پذیرایی از پرندگان نیستند اما حدود ۶۰ تالاب و آب بندان این استان همچنان سفره خود را برای پذیرایی پرندگان رنگی نگه داشتند.
پرنده نگری شاخه ای از بوم گردی یا اکوتوریسم و از محبوب ترین انواع «گردشگری با هدف خاص» محسوب می شود که علاقه مندان زیادی در کشورهای مختلف جهان دارد به طوری که تنها در کشور انگلیس بیش از ۳۰۰ هزار پرنده نگر حرفه ای وجود دارد.
بر خلاف دیگر شاخه های طبیعت گردی مانند کوهنوردی، افرادی با توانایی های کمتر فیزیکی و بدنی نیز می توانند به سادگی در برنامه های پرنده نگری شرکت کرده و جریان زندگی در طبیعت را از نزدیک لمس کنند.
همان طور که از نام این شاخه از گردشگری پیداست، پرنده نگری به شیوه ای از گردشگری اطلاق می شود که گردشگر برای مشاهده گونه های مختلف پرندگان عازم سفر می شود؛ در این سفر ممکن است برخی به شکل حرفه ای پرنده نگری را دنبال کنند و عده ای تنها علاقه مند به مشاهده پرندگان باشند.
این نوع تفریح بسیار جذاب تنها با رفتن به دامان طبیعت و به ویژه حاشیه تالاب ها با تماشای انواع پرندگان زیبا میسر شده و چند سالی است در کشور ما نیز طرفدارانی پیدا کرده و به تدریج نیز در حال افزایش است.
رفتن به طبیعت و تماشای پرندگان زیبا تفریحی است که ده‌ها سال پیش در بین مردم دنیا رواج یافت و علاقه مندان فارغ از نوع شغل یا تخصص با شوق و ذوق وافر به این تفریح سالم می‌پردازند.
برخلاف تصور عامه مردم برای پرنده نگری لازم نیست پرنده شناس باشید، علاقه مندی به طبیعت کافی است؛ کما اینکه زیبایی و رنگارنگی پرهای یک «قو» یا زیبایی آواز یک «هد هد» هر بیننده یا شنونده‌ای را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آرامش و لذت پرنده نگری به حدی است که بسیاری از روانشناسان آن را راه حلی برای آرامش فکری و تقویت روحیه افراد می‌دانند؛ گردشگر پرنده نگر نسبت به بقیه گردشگران به زیرساخت های گردشگری چندان اهمیت نمی دهد و آنان بیشتر اوقات خود را در دل طبیعت می گذرانند و موضوع هتل، حمل و نقل و رستوران خیلی برایشان جذاب نیست؛ آنان تنها به یک راهنمای کاربلد نیاز دارند.
اقلیم کشورمان به خودی خود دارای تالاب های بسیاری است که پرندگان مهاجر را به سمت خود می کشاند و با این حال مورد بی مهری قرار می گیرد؛ این در حالی است که کشوری همچون امارات متحده عربی به دنبال پرورش جنگل های «حرا» برای جذب پرندگان مهاجر است تا از این طریق توریست جذب کند.
پرنده نگری تهدید نیست
رییس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران اظهار کرد: همه شهروندان و دوستداران محیط زیست اطمینان داشته باشند پرنده نگری در تالاب ها و اب بندانهای استان تهدیدی برای پرندگان محسوب نمی شود.
کوروس ربیعی گفت: پرندگان بعد از مدتی با شرایط پرنده نگری عادت کرده و در این امر هیچ پرنده نگری وارد تالاب یا آب بندان نخواهد شد و همه از دور با دوربین نظاره گر شکوه حضور پرندگان هستند.
وی با بیان این مطلب که از مجموع نزدیک به ۸۰۰ آب بندان و تالاب مازندران حدود ۶۰ قطعه از این آب بندانها قابلیت پرنده نگری دارند، اظهار کرد: پرنده نگری نه تنها زمینه شور و نشاط را برای شهروندان به همراه خواهد داشت بلکه آورده اقتصادی خوبی هم به همراه دارد.
رییس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: بزرگترین تهدید آب بندانهای استان تغییر کاربری، پساب های صنعتی و خانگی، پرورش ماهی و شکار محسوب می شود.
ربیعی با اشاره به این که تالاب نیلوفر آبی حیدرکلا، مرزون آباد و آغوزبن بابل از جمله آب بندانهای است که قابلیت پرنده نگری دارد، افزود: گسترش فرهنگ پرنده نگری سبب می شود شهروندان خودشان در حفاظت از پرندگان تلاش کنند.
این مقام مسئول تصریح کرد: معمولا از میانه مرداد به بعد دسته‌های گونه‌های مختلف پرندگانی که در تالاب‌های سایر نقاط کشور جوجه‌آوری دارند و برای رسیدن به محل زمستان‌گذرانی از مازندران عبور می‌کنند در تالاب‌ها و آب‌بندان‌های مازندران اقامت موقت دارند که طی روزهای اخیر دسته‌هایی از این پرندگان وارد مازندران شدند و در تالاب میانکاله و برخی آب‌بندان‌های استان فرود آمده‌اند.
لایروبی غیر فنی قاتل آب بندان ها
در این پیوند رییس اداره محیط زیست بابل اظهار کرد: لایروبی ناقص و غیر فنی هیچ فایده ای برای آب بندان نخواهد داشت و این امر یک تهدید جدی برای زیستگاه پرندگان است.
حسین حیدرپور گفت: لایروبی آب بندانها باید به گونه ای انجام شود که هسته مرکزی آن که زیستگاه پرندگان مهاجر است دست نخورده باقی بماند.
وی با بیان این مطلب که با گذشت زمان هر ساله شهروندان بر اهمیت آب بندانها بیشتر آشنا می شوند، اظهار کرد: ارزش هر هکتار آب بندان برابری می کند با ۲۰ هکتار اراضی کشاورزی و ۱۰ هکتار جنگل که این امر نشان از اهمیت بسیار زیاد آب بندانها دارد.
رییس اداره محیط زیست بابل گفت: آب بندانها به عنوان کلیه زمین به منزله تصفیه کننده آب عمل می کند و برای کنترل سیلاب ها بسیار اثر بخش است.
حیدرپور با اشاره به این که بابل با ۲۰۶ قطعه بیشترین آب بندان مازندران را دارا است، گفت: ۸۰ درصد این آب بندانها در ۲۰۰ سال اخیر توسط کشاورزان ساخته شد.
این مقام مسئول شروع پرنده نگری در اب بندانهای این شهرستان بسیار ارزشمند شمرد و گفت: آلودگی و پرورش ماهی بیشترین آسیب را به آب بندانهای مازندران که زیستگاه پرندگان است ایجاد کرد.
مازندران دارای حدود ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد. همه ساله در فصل زمستان۱۰۰ گونه پرنده مهاجر زمستان گذران با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار بال به مازندران مهاجرت می‌کنند.
بر اساس آمارهای رسمی، تاکنون بیش از ۴۹۰ گونه جانوری از رده‌های مختلف مهره‌داران اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان، دوزیستان و ماهی‌ها در زیست‌بوم مازندران شناسایی شده‌اند.
پرندگان با ۳۱۷ گونه از ۵۸ خانواده، پستانداران با ۶۳ گونه و ۱۹ خانواده، دوزیستان با ۹ گونه از ۶ جنس و ۶ خانواده، خزندگان با ۲۶ گونه از ۲۱ جنس و ۱۱ خانواده و ماهی‌ها با ۷۵ گونه بخشی از تنوع زیستی حیات وحش مازندران را تشکیل می‌دهند.
منبع: ایرنا