حجت الاسلام علی لطیفی در برنامه صف اول شبکه خبر با بیان اینکه بیش از ۸۵ درصد کتاب‌های مقطع ابتدایی براساس ثبت سفارش صورت گرفته در مدرسه‌ها توزیع شده است افزود: کتاب‌های مقطع متوسطه اول کتاب‌ها نیز ارسال شده است و کتاب‌های متوسطه دوم نیز از منطقه به مدرسه ارسال خواهد شد. امیدواریم امسال مهر کم چالشی در زمینه توزیع کتاب درسی داشته باشیم؛ البته همیشه درصدی از دانش آموزان به دلیل تاخیری که در ثبت نام شان هست، با تاخیری نیز کتاب‌ها را دریافت می‌کنند، اما امسال وضیت توزیع کتاب نسبت به سال‌های گذشته بهتر است.
ثبت سفارش کتاب‌های درسی تا پایان شهریور ادامه دارد
به گفته لطیفی بیش از ۹۲ درصد دانش آموزان ثبت سفارش کتب کرده‌اند و اگر کار به خوبی پیش برود و در سطح توزیع مدرسه‌ای کار انجام شود همین تعداد در هفته اول مهر می‌توانند کتاب‌های خود را دریافت کنند.
وی با بیان اینکه ثبت سفارش کتاب‌های درسی تا پایان شهریور ادامه دارد گفت: ثبت سفارش برای همه دانش آموزان و کسانی که اصلاح سفارش دارند و همچنین برای دانش آموزانی که به هر تقدیر موفق به ثبت نام نشوند و در ثبت نام شان مشکلی داشته باشد امکان پذیر است، حتی بعد از مهرماه نیز امکان ثبت سفارش داریم هر چند واقعا توصیه نمی‌کنیم این امر با تاخیر صورت گیرد چرا که هر چه ثبت نام و ثبت سفارش کتاب به تاخیر بیافتد، فرآیند‌های توزیع دشوارتر خواهد شد. حتما دانش آموزان ثبت سفارش شان تا پایان شهریور انجام شود تا کتاب اول مهر به دست شان برسد.
دهمی‌های جامانده برای ثبت سفارش کتاب‌های درسی خود هر چه سریعتر اقدام کنند
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی ادامه داد: گروهی از دانش آموزان را داریم که با مشکلاتی در ثبت نام و متاثر از آن ثبت سفارش روبه رو هستند، مشکل اصلی در تاخیر ثبت سفارش، تاخیر ثبت نام است. چون ما داده‌های ثبت نام را می‌گیریم و براساس ثبت نام می‌توانیم ثبت سفارش کنیم. اما در مورد پایه دهمی‌ها مسئله اصلی شان، انتخاب رشته است که معمولا برخی با تاخیر انتخاب رشته می‌کنند لذا کمی از بقیه پایه‌ها عقب‌تر هستند، اما توصیه می‌کنیم در این هفته آخر هر چه سریعتر اقدام کنند.
طرح موفق جمع‌آوری کتاب‌ها در پایان هر سال تحصیلی
لطیفی همچنین در خصوص طرح جمع آوری کتاب‌ها در پایان سال تحصیلی اظهار کرد: این طرح در برخی از استان‌ها اجرا شد، که مجری آن معاونت متوسطه بود. وضعیت استان به استان در این طرح متفاوت بود، هرچند استفاده از این دسته کتاب‌ها برای دانش آموزان سال بعد خیلی امکان پذیر نیست، در کتاب‌ها نوشته می‌شود و خود نو بودن یک جذابیت دیگر و حس جذابی دارد ولی استفاده از آن به عنوان ضایعات خیلی موفق عمل کرده بود؛ از محل درآمد‌های فروش کتاب‌های باطله اقدامات خوبی می‌توان انجام داد، معاونت متوسطه این کار را کرد و حمایت خوبی کرد و تجربه موفقی است، در این زمینه باید دست مدرسه و مدارس را باز گذاشت تا در این زمینه فعال باشند.
کتاب‌های درسی امسال تغییرات خاصی نداشته‌اند / اجرای آزمایشی چند کتاب نونگاشت
وی در خصوص آخرین تغییرات محتوای کتاب‌های سال تحصیلی جدید گفت: هر کتاب درسی یا عمده کتاب‌های درسی این طور نیست که هر ساله بتوانند تغییر کنند، عناوین بسیار زیاد است فرآیند و یا عوامل دیگر بعضی از وقت‌ها مانع از این می‌شود. بازه‌های تغییر ۵ سال تا ۱۰ سال است. امسال در چند عنوان کتاب نونگاشت داریم که اجرای آزمایشی می‌شوند. یک سری از اصلاحات نیز موردی است که ناشی از پیشنهاد‌ها و یا تذکرات معلمان یا دانش آموزان است که بدین منظور چند سالی است سامانه دریافت نظرات دانش آموزان و معلمان و والدین مربوط به کتاب‌های درسی را فعال کردیم، اما به طور کلی از جهت تغییر کتاب‌های فعلی ما اصلاحات گسترده سازمان یافته و ساختار یافته نداشتیم، عمده انرژی سامان ناظر به کتاب‌های نونگاشت شش گانه بوده است.
کتاب‌های فنی ـ حرفه‌ای نیازمند به روزرسانی سریع بر اساس تحولات بازار کار
وی در ادامه تاکید کرد: سال گذشته و امسال درگیر ارزشیابی برنامه‌های رشته‌های فنی ـ حرفه‌ای بودیم؛ رشته‌های فنی حرفه‌ای چیزی حدود ۵-۶ سال از تولیدشان گذشته است که در این زمینه نیازمند به روزرسانی سریع هستیم، چون بازار کار تحولاتش سریع است.
این کتاب‌ها روی چارچوب خوبی تالیف شده بودند، یکی دو سال وقت گذاشتیم رشته‌های فنی حرفه‌ای براساس تحولات بازار کار و تحولات دنیای آموزش به روز رسانی شده است و همه آنها در سطوحی و درجاتی که باید تغییر کنند، کشف شده است، از امسال حداقل از پایه دهم ساختار و سامانه خودش تالیف شده باشد، بازه‌های زمانی مشخص تغییرات شان شروع می‌شود این طور نیست که حتما تغییرات تا پایه دوازده پیش برود و بعد برگردیم پایه اول، هرزمانی که زمان بندی اقتضائی آن تغییر مقطع ابتدایی باشد، باز برمی گردیم به مقطع ابتدایی.
لطیفی در پاسخ به اینکه مجموعا این تغییرات اساسی چقدر زمان نیاز دارد؟ گفت: پیش بینی ما برای کل این ۱۲ سال با تعدیل‌ها و اصلاحاتی که نسبت به آنها انجام می‌شود اجرای آزمایشی و بعد سراسری چیزی حدود ۱۰ سال است. البته اینطور نیست که کتابی که در سال اولش تالیف می‌شود در طی ۱۰ سال دست نمی‌خورد؛ اگر کار و فناوری در سال ۱۴۰۲ تغییر می‌کند، علی القاعده سال ۱۴۰۷ زمان بازنگری‌اش خواهد بود. در ده سال آینده براساس زمان بندی، کل کتاب‌های ۱۲ سال یک دور تغییرخواهد کرد، البته بعضی‌ها در بازه‌های زمانی ۵ سال دوباره باید به روزرسانی شود. بعضی از کتاب‌هایی هستند که بازنگری شان بازه‌های زمانی طولانی‌تر را نیاز دارد و بعضی از کتاب‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه مدت بازنگری شوند.
لطیفی با تاکید بر اینکه یکی از ضعف‌های جدی نظام آموزشی کتاب محور بودنش است عنوان کرد: سند تحول یکی از مهمترین چیز‌هایی که از ما خواسته این است که نظام کتاب محور را به سمت نظام برنامه محور بچرخانیم؛ باید یک برنامه درسی در سطح مدرسه داشته باشیم که کتاب‌های درسی در دل آن برنامه معنادار شود. اگر از آموزش صحبت می‌کنیم و اگر از تربیت صحبت می‌کنیم، کتاب درسی یکی از ابزار‌هایی است که در این فرآیندبه کار ما می‌آید؛ برای برخی از اقسام تربیت و برخی از ساحت‌های تربیت کتاب لزوما ابزار و وسیله خوبی نیست، حتما ما باید از فرصت‌های متنوع یادگیری استفاده کنیم. در این دوره جدید و براساس برنامه هفتم به ما تکلیف شده از بسته تعلیم و تربیت استفاده می‌کنیم. باید ذهنیت را به این سمت ببریم که معلم صرفا از کتاب نباید و نمی‌تواند استفاده کند، هر چند که کتاب ابزار خیلی مهمی است و سازمان متعهد است که کتاب را تامین کند. یکی از مطالبات سند تحول از ما استقرار بسته‌های تربیت و یادگیری و نه فقط صرفا کتاب درسی در مدارس است.
وی افزود: رمزینه‌ها یا محتوا‌های چند رسانه‌ای کیوآرکد‌ها به همین دلیل است که دانش آموزان با یک قطعه فیلم، با یک قطعه صوتی خیلی بهتر می‌تواند مطلبی را یاد بگیرد تا این که صرفا به صورت مکتوب در کتاب باشد.
کتاب‌های درسی فایده‌ای برای زندگی و آینده دانش‌آموزان دارند؟
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه من خیلی صریح عرض کنم که ما می‌پذیریم که در بخشی از مواد آموزشی و کتاب‌های درسی ما، آن چیزی که آموزش داده می‌شود، آن قدر که باید و شاید کاربردش یا این فایده و منفعتش برجسته نیست اظهار کرد: بنا داریم آموزش‌های ناظر به ابعاد مهارتی یا شایستگی‌های کاربردی را خیلی بیشتر کنیم. امسال چارچوب شایستگی‌های پایه و عمومی در سازمان مصوب شد. الان در تدوین محتوای همه عناوین درسی همکاران ما مکلف هستند که حتماً به شایستگی‌های پایه هم بپردازند. شایستگی‌های پایه؛ آن مهارت‌های عمومی هستند که هر کسی برای زندگی به آن نیاز دارد، یعنی یک چرخش از سمت نگاه صرفاً رشته‌ای و موضوعی به آموزش عمومی، به توانمند شدن دانش‌آموز برای یک زندگی عمومی فردی و اجتماعی مناسب است. یکی از اتفاقاتی که دارد می‌افتد؛ این است، یعنی برنامه درسی جدید ان‌شاءالله به میزان بسیار زیادی شایسته‌محور و متناسب با نیاز‌های عمومی دانش‌آموز است.
وی در این خصوص ادامه داد: اقدام دیگری که انجام می‌شود؛ این است که حتی در حوزه‌های آموزش علوم یا حوزه‌های تخصصی هم بتوانیم ناظر به یک سری کاربردها، محتوا را تنظیم کنیم. به عبارت دیگر، کاربرد‌های حوزه‌های مختلف علوم، ریاضیات و مطالعات اجتماعی را در زندگی روزمره برجسته‌تر کنیم که البته عمده این چالش‌ها برمی‌گردد به یک سری از درس‌های خاص مثل ریاضی یا بعضی از درس‌هایی که در دوره متوسطه دوم خوانده می‌شود که به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به دانشگاه و تحصیلات تکمیلی هستند و دانش‌آموزان شاید دقیقاً متوجه نشوند که این کاربردش کجاست؟ رویکرد و بنای ما این است که حوزه‌های کاربردی این دروس را بیشتر کنیم.
یک سری از تصاویر کتاب‌های درسی نیازمند ارتقاء و بهبود هستند
لطیفی با اشاره به اینکه یک سری از تصاویر کتاب‌های درسی نیازمند ارتقاء و بهبود هستند، خاطر نشان کرد: هرچند که واقعاً خیلی از تصاویر هم از جهت تناسب با موضوع، هماهنگ هستند، از جهت ارتقاء و بهبود تصاویر، خصوصاً آموزشی شدن آنها، ما یک مشکلاتی را معمولاً در فرایند‌های طراحی به خاطر محدودیت‌های زمانی داریم و یک بخشی از مسأله هم برمی‌گردد به اعتبارات ما، خیلی وقت‌ها دوست داریم تصویرپردازی‌ها در بازه‌های زمانی خیلی بهتر و کیفیت بهتری انجام شود، ولی دست‌مان کوتاه است. کتاب باید یک مهر روی نیمکت دانش‌آموز باشد و این خیلی از سختی‌ها را به ما تحمیل می‌کند، بعضی وقت‌ها ما مجبوریم به خاطر این که به زمان‌بندی برسیم، از بعضی از چیز‌ها چشم‌پوشی کنیم.
ارزشیابی ۳۰ رشته از رشته‌های فنی و حرفه‌ای
لطیفی با تاکید بر اینکه یکی از محور‌های اساسی محتوا در حوزه کار و فناوری سواد فضای مجازی و سواد فناورانه است اظهار کرد: نزدیک ۳۰ رشته از رشته‌های فنی و حرفه‌ای را بر اساس تحولات بازار کار ارزشیابی کردیم، یعنی مثلاً درآوردیم که در رشته حمل و نقل دیگر از این سیستم کنترل استفاده نمی‌شود، از این سامانه کنترل استفاده نمی‌شود، سامانه‌های دیگری است. مشخص شده دقیقاً که اصطلاحاً چه پودمان‌ها، شایستگی‌ها و مهارت‌هایی باید به کتاب اضافه شود؟ آمار دقیقی از کتاب‌ها ندارم، اما قریب به ۳۰ رشته است که انتظار داریم برای مهر ۱۴۰۴ تغییرات جدی در محتوای آنها انجام شود، فکر می‌کنم یکی از تغییرات اساسی که ان‌شاءالله سال آینده شاهد آن خواهیم بود، این رشته‌های فنی و حرفه‌ای خواهند بود که اتفاقاً خیلی هم برای هنرجویان ما مهم است، چون مستقیماً با شغل آنها ارتباط برقرار می‌کند.
دو کتاب نونگاشت آموزشی دینی برای مقطع متوسطه اول/ آموزش خط تحریری به دانش‌آموزان مقطع ابتدایی
وی افزود: در زمینه آموزشی دینی مقطع متوسطه اول؛ دو کتاب نونگاشت را امسال داریم که علی‌القاعده سال بعد هم کتاب سوم اضافه خواهد شد. در زمینه آموزش خط تحریری به دانش‌آموزان مقطع ابتدایی، دو کتاب اجرای آزمایشی؛ امسال داریم، سال آینده ادامه پیدا خواهند کرد. در زمینه عربی؛ برای مقطع متوسطه اول، فرایندی را شروع کردیم که امیدواریم به سال آینده برسد.
آغاز آموزش هوش مصنوعی به معلمان
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه پروژه‌ای را برای آموزش هوش مصنوعی به معلمان شروع کرده‌ایم که فاز ابتدایی آن تابستان جاری آغاز شد دراین باره نیز گفت: شاید حالا یک خرده بدون سر و صدا، اما چیزی بود که امسال شروع کردیم و دانشگاه فرهنگیان و مرکز توانمندسازی درگیر این کار بودند. ما در سازمان پژوهش از جهت برنامه‌ای کمک کردیم. اقدام دیگری که در وزارت آموزش و پرورش در زمینه هوش مصنوعی الان انجام می‌شود، آن دسته از فعالیت‌هایی است که به صورت انتخابی و اختیاری دانش‌آموزان متوسطه برای آنها این زمینه فراهم می‌شود که بتوانند در آن شرکت کنند برای شناسایی نخبگان و برجستگانی که در این زمینه می‌توانند کار انجام دهند. این کار‌هایی است که دارد فعلاً کار انجام می‌شود.