رادیو اربعین نقطه عطفی در اقدامات معاونت صدای رسانه ملی به‌شمار می‌رود و امسال برای یازدهمین سال راه‌اندازی شده تا اخبار مربوط به این آیین بزرگ مذهبی را به اطلاع مخاطبان برساند و اطلاعات مورد نیاز زائران را در اختیار آنها قرار دهد.
این رادیو تا پایان صفر برای هم‌وطنان و زائران حسینی در دسترس خواهد بود. این شبکه رادیویی امسال با تکیه بر تجربیات سال‌های گذشته و برخورداری از تمهیدات و ساز‌و‌کار‌های رسانه‌ای مطلوب‌تر، به فضل الهی در پاسداشت مناسبت تاریخ‌ساز اربعین و پوشش رخداد عظیم راه‌پیمایی زائران کربلای معلی، نمود پرشورتر و درخشان‌تری داشت و تا پایان صفر در این مسیر حرکت می‌کند. مهم‌ترین اهداف رادیو اربعین، ارائه آموزه‌های معارفی و اطلاعات خبری و رفاهی مورد نیاز زائران است.
اهم موضوعات برنامه‌ای این رادیو، به‌جز بخش‌های خبری، گزارشی و اطلاع‌رسانی آن، گزیده سخنان علما و مراجع گرانقدر دینی، خاصه بیانات ارزنده رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) و مصاحبه‌ها و گفتار‌های کارشناسانه در باب نهضت عاشورا و ریشه‌ها و پیا‌مد‌های تاریخی آن، به مناسبت اربعین است. به‌علاوه، در فواصل برنامه‌ها به مقتضای حال و زمان، زیارت اربعین و سخنان اهل نظر در باب منزلت و فضیلت این زیارت شریف و مضافاً مجموعه‌ای منتخب از نوحه‌ها و مراثی مرتبط با مناسبت پخش خواهد شد.
رادیو اربعین در کنار اطلاع‌رسانی به مسائل تبیینی هم می‌پردازد. ضمن اینکه بزرگ‌ترین و خاص‌ترین رسانه تعاملی مشکل‌گشا در سطح جهان است. اینکه شنونده‌ای پیامک ارسال می‌کند و کمتر از یک ساعت پرسش او از مسئولان مربوطه دریافت می‌شود، نشان‌دهنده این است که رادیو اربعین، پل ارتباطی میان مسئولان و شنوندگان است. علت همراهی مردم با رادیو اربعین، مردمی‌بودن این رسانه است و مخاطبان، رادیو اربعین را از خودشان می‌دانند. با معصومه ملالو، تهیه‌کننده رادیو اربعین پیرامون برنامه‌سازی در این حوزه گفتگو کردیم. همچنین با فاطمه میناخانی، گوینده این شبکه رادیویی گپ زدیم و با حال‌وهوای اجرای برنامه در چنین شبکه‌ای هم‌صحبت شدیم.
معرفی زنان واقعه کربلا
معصومه ملالو، تهیه‌کننده رادیو اربعین، از برنامه‌ای ویژه برای معرفی بانوان مؤثر واقعه کربلا سخن گفت و افزود: ما هر روز یکی از شخصیت‌های برجسته این واقعه را معرفی می‌کنیم و به همذات‌پنداری با بانوان غزه و فرهنگ‌سازی در پیاده‌روی اربعین می‌پردازیم. در این برنامه روایت‌های دلنشین از جاماندگان زیارت به سمع شنوندگان می‌رسد.
وی در خصوص این برنامه رادیویی توضیح داد: هر روز برنامه به یکی از بانوان مؤثر واقعه کربلا تقدیم می‌شود در یک روز، حضرت رقیه (س) و در روز دیگر، حضرت زینب (س) و سایر بانوان تأثیرگذار واقعه کربلا را معرفی می‌کنیم.
این تهیه‌کننده به بخش‌های مختلف این برنامه رادیویی اشاره کرد و گفت: در بخش تقدیم‌نامه، یک کارشناس مذهبی را دعوت می‌کنیم تا زندگینامه آن شخصیت‌های عظیم و برجسته را معرفی کند. یک کودک به نام شایلین زینالی هر روز یک بخش کوتاه را اجرا می‌کند. این دختر ۹ ساله خاطره‌ای از زیارت و وقایع کربلا و عاشورا را با توجه به مراسم مختلفی که در کشور ایران و در فضای خانواده برگزار می‌شود، تحت تربیت اسلامی و عاشورایی، به تصویر می‌کشد. هر روز اخبار مرتبط با اربعین را رصد می‌کنیم. در بخشی دیگر نرگس فتحی با صدای دلنشین خود، روایت‌هایی از جاماندگان زیارت اربعین حسینی یا بانوانی که موفق به زیارت شده بودند، برای شنوندگان اجرا می‌کنند.
وی افزود: در انتهای هر برنامه، به نیابت از مادر یکی از شهدای دفاع مقدس و همچنین یکی از شهدای نوجوان، به امام حسین (ع) ادای احترام و سلام می‌کنیم. سؤالاتی که مطرح می‌کنیم، جنبه توسل دارد و به مادر حضرت علی‌اصغر (ع) یا حضرت زینب (س) متوسل می‌شویم و حاجات خود را بیان می‌کنیم.
نقش رادیو اربعین در ترویج فرهنگ عاشورایی
فاطمه میناخانی، گوینده برنامه رادیو اربعین با بیان این موضوع که قبل از آغاز برنامه‌های این شبکه و شروع ماه صفر در حوزه فرهنگ اربعین مطالعه و تحقیق کرده است، گفت: این مطالعه شامل بررسی منابع تاریخی، مقالات علمی و تجربیات افرادی بود که در این مسیر سفر کرده‌اند. به نظرم وقتی گوینده‌ای اجرای برنامه‌ای را به عهده می‌گیرد، باید نسبت به موضوع اشراف داشته باشد. به‌ویژه برنامه‌هایی که موضوعی تخصصی دارند. به همین دلیل من هم قبل از شروع فعالیت رادیو اربعین، مطالعه‌ام را در حوزه فرهنگ اربعین آغاز کردم. در طول این مطالعات، متوجه شدم اربعین دارای ابعاد مختلفی ازجمله تاریخ، فلسفه و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی است. این امر به من کمک کرد تا درک عمیق‌تری از این رویداد پیدا کنم و بتوانم با بینش بیشتری در برنامه‌هایم حاضر شوم. همچنین، مطالعه تجربیات زائران و مصاحبه با افرادی که به کربلا سفر کرده‌اند، باعث شد تا تصویری واقعی‌تر و انسانی‌تر از این سفر به دست آورم.
این گوینده رادیو درخصوص اینکه از چه راهکار‌هایی بهره می‌برد تا صحبت‌های او در برنامه به تکرار نیفتد، گفت: برای جلوگیری از تکرار در صحبت‌هایم، از چندین راهکار استفاده می‌کنم. نخست، برنامه‌ریزی دقیق و تهیه سناریو‌های متنوع برای هر برنامه به من کمک می‌کند تا موضوعات مختلف را به‌صورت جذاب و نوآورانه ارائه دهم. دوم، با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند دعوت از مهمانان ویژه، برگزاری بحث‌های زنده و پاسخ به سؤالات شنوندگان، تنوع بیشتری به برنامه‌هایم می‌بخشم. استفاده از موسیقی و نغمات مذهبی به همراه روایت‌های زیبا و تأثیرگذار از سفر زائران هم می‌تواند احساسات شنوندگان را درگیر و از یکنواختی جلوگیری کند.
میناخانی در خصوص حس‌وحال خود از اجرای برنامه رادیو اربعین افزود: حس‌وحال گوینده در برنامه‌های رادیو اربعین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای من، این برنامه‌ها نه‌تن‌ها یک وظیفه حرفه‌ای، بلکه یک فرصت برای نزدیک‌تر شدن به ارزش‌های انسانی و مذهبی هستند. هنگام اجرای برنامه، حس عمیق تعلق به این فرهنگ و تاریخ را تجربه می‌کنم. هر بار که در مورد اربعین صحبت می‌کنم، خود را در میان جمعی از زائران و عاشقان حسینی می‌بینم که با عشق و ارادت به سمت کربلا روانه‌اند. وی در ادامه تأکید کرد: این حس به من انگیزه می‌دهد تا با تمام وجود در این برنامه‌ها شرکت کنم و به شنوندگان انتقال دهم که اربعین تنها یک سفر فیزیکی نیست، بلکه یک سفر روحانی و معنوی است. من تلاش می‌کنم تا با بیان داستان‌ها و تجربیات زائران، این حس را به شنوندگان القا کنم و آنها را به تفکر و تأمل در مورد ارزش‌های انسانی و مذهبی دعوت کنم.
این گوینده به نقش رادیو اربعین به‌عنوان یک رسانه مهم، اشاره کرد و گفت: رادیو اربعین نقش بسزایی در ترویج فرهنگ عاشورا و اربعین دارد. با استفاده از این رسانه، می‌توانیم پیام‌های عاشورایی را به نسل جدید منتقل و آنها را با تاریخ و معانی عمیق این رویداد آشنا کنیم. همچنین، این برنامه‌ها می‌توانند بستری برای گفتگو و تبادل نظر درباره موضوعات مختلف مرتبط با اربعین فراهم و در نتیجه، شناخت و درک بهتری از این فرهنگ در جامعه ایجاد کنند.