آزاد راه تهران - شمال یکی از ابر پروژه های عمرانی و حمل‌ونقلی کشور به شمار می رود که تاکنون سه قطعه از آن ساخته شده و هم‌اکنون یک باند از مسیر برگشت قطعه دوم باقی مانده و همچنین قطعه سوم هم مانده که تاکنون اقدامی برای آن صورت نگرفته و در مرحله طراحی به سر می برد.
پروژه آزادراه تهران - شمال در سال ۱۳۷۳ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسید و عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۷۶ آغاز شد. پس از افتتاح منطقه یک آزادراه تهران شمال در ششم اسفندماه سال ۱۳۹۸، مسئولان وزارت راه و شهرسازی وعده دادند که فاز دوم این پروژه را تا پایان سال ۱۳۹۹ یا نهایتا تا پایان دولت دوازدهم یعنی بهار سال ۱۴۰۰ خواهند ساخت، اما این وعده عملی نشد.
در دولت سیزدهم هم البته تکمیل باند رفت منطقه دو آزادراه تهران - شمال، چند بار به زمان دیگری موکول شد؛ ازجمله اینکه وعده داده شده بود تا پایان سال ۱۴۰۱، این آزادراه بازگشایی شود؛ اما در نهایت ۱۷ تیرماه ۱۴۰۲، باند رفت منطقه دو آزادراه تهران - شمال به‌عنوان بخشی از کریدور آزادراهی شمال - جنوب کشور با هدف کاهش زمان سفر، تسهیل و روانسازی ترافیک منطقه و افزایش ایمنی سفر طراحی و اجرا شد.
البته باند برگشت آزادراه هنوز عملیاتی نشده است؛ اما مهرداد بذرپاش - وزیر سابق راه و شهرسازی -درباره مسیر برگشت فاز دوی آزادراه تهران - شمال وعده داده که مسیر برگشت فاز دوم آزادراه تهران - شمال تا دهه فجر امسال افتتاح می‌شود. به گفته او، تکمیل این مسیر ۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه نیاز دارد که البته با توجه به تغییر و تحولات رخ داده در دولت و ورود دولت چهاردهم هنوز برنامه اجرایی برای این موضوع ارائه نشده است.
پس از تکمیل فاز دو، فاز سوم آزادراه تهران-شمال باقی می‌ماند که از پل زنگوله در ابتدای استان مازندران آغاز شده و به طول ۴۷ کیلومتر ادامه پیدا کرده و در سه راهی دشت نظیر به فاز چهارم این آزادراه متصل می‌شود. به گفته محمود ملازینل - مدیرکل دفتر امور مجریان آزادراه‌ها - کار مطالعاتی منطقه سوم آزادراه تهران - شمال در حال انجام است و مذاکرات اولیه با چین انجام شده تا در قبال تهاتر نفت، کار مهندسی منطقه سه را اجرا کنند؛ با وجود این در قراردادها ذکر شده که برای این پروژه ۸۰ درصد از پیمانکاران ایرانی استفاده شود.
پیش از این خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در خصوص آخرین وضعیت آزاد راه تهران - شمال و هزینه عوارض قطعه دوم و روند ساخت قطعه سوم گفت:هنوز مبلغ عوارضی قطعه دوم آزاد راه تهران - شمال که باید توسط وزیر راه و شهرسازی به امضا برسد انجام نشده و مبلغ آن ابلاغ نشده است.
وی با بیان اینکه نرخ عوارضی آزادراهی تناسبی با هزینه و درآمد آزادراه‌ها برای سرمایه‌گذاری‌ها ندارد گفت: در حال حاضر نرخ عوارضی آزادراهی معادل قیمت یک پفک است و با این نرخ‌ها نمی‌توان سرمایه‌گذاران را مجاب کرد در این حوزه سرمایه گذاری کنند.
وی افزود: منابع دولت هم برای ساخت و سازها محدود است و در صورتی که بخواهیم حمل و نقل کشور مانند سایر کشورهای دنیا کار کند درآمد هزینه آن باید متناسب با هم باشند.
او پیش از این گفته بود: ۹۰ هزار میلیارد تومان برای ساخت منطقه ۳ آزادراه تهران - شمال نیاز است که با اعتبار جاری سالانه قابل انجام نیست و در کمیته‌ای که به دستور رئیس جمهور تشکیل شده، قرار است یا با تهاتر نفت و یا با واگذاری سهام کارخانجات دولتی به بنیاد مستضعفان، این طرح پیش رود.
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیر بنا‌های کشور با اشاره به اینکه کار ساخت طرح آزاد راه تهران- شمال طی ۱۹ سال پیشرفت فیزیکی ۲۰ درصدی داشته، اما طی ۶ سال اخیر عملیات اجرایی خوبی در این طرح صورت گرفته افزود: کمبود منابع مالی باعث شده سرعت ساخت این آزادراه کاهش پیدا کند.
خادمی افزود: برای ساخت باند برگشت قطعه دوم نیاز به ۱۲ هزار میلیارد تومان داشتیم که ۵۰ درصد آن توسط دولت و ۵۰ درصد نیز باید توسط بنیاد مستضعفان تامین می‌شد تا این باند در سال آتی به بهره برداری برسد.
براساس این گزارش اخیرا هم جلسه ای بین فرزانه صادق وزیر راه وشهرسازی و حسین دهقان رئیس بنیاد مستضعفان برگزار شده است. در این جلسه رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به همراه برخی از مدیران این بنیاد در ساختمان شهید دادمان با فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی و برخی از معاونان وی دیدار و در خصوص طرح های مشترک گفتگو کرد.
گفتنی است، وزارت راه و شهرسازی در ساخت آزادراه تهران-شمال به عنوان یکی از ابر پروژه های کشور و منطقه و همچنین تامین مسکن اقشار محروم با بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی همکاری دارد.
خبرنگار:محبوبه کباری