تروریسم از اساسی‌ترین معضلات جامعه جهانی و خطرناک‌ترین تهدید‌ها بر ضد حقوق ملت‌ها و ثبات بین المللی است. در طول تاریخ به ویژه یک صد سال اخیر، تروریسم ریشه مهم‌ترین تهدید‌ها علیه صلح و امنیت جهانی بوده است.
روز هشتم شهریور روز مبارزه با تروریسم نام دارد، این روز مصادف با عملیات کم سابقه تروریستی نسبت به مقامات ارشد کشورمان در سال ۱۳۶۰ است که به شهادت دو یار دیرین انقلاب و دو اسوه علم و تقوا، شهید محمد علی رجایی رئیس جمهور و محمد جواد باهنر نخست وزیر کشورمان و تنی چند از همراهان آنها انجامید. این اقدام تروریستی که به دست عوامل ضد انقلاب در سازمان مجاهدین خلق وابسته به گروه‌های جاسوسی و اطلاعاتی غربی و با هدف مقابله با اراده انقلابی ملت ایران و فروپاشی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران انجام شد، در میان سایر عملیات‌های تروریستی به دلیل شهادت نفرات اول و دوم دستگاه اجرایی یک کشور کاملا بی‌سابقه به شمار می‌آید.
در فرهنگ سیاسی، ترور از ریشه لاتین «terror» به معنای ترس و وحشت گرفته شده و به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق می‌شود که از راه ایجاد ترس، وحشت و استفاده از زور می‌خواهند به هدف سیاسی خود برسند. در زبان فارسی هم ترور به معنای ترس زیاد، بیم و هراس و خوف و وحشت است و تروریست به عامل ترور، طرفدار ترور، آدم کش یا کسی که برای رسیدن به هدف خود کسی را به طور غافلگیرانه بکشد یا ایجاد وحشت و هراس کند، گفته می‌شود.
تروریسم در همه اعصار، همه قاره‌ها و همه آیین‌ها رخ داده و نمی‌توان پدیده آشکار اضطراب و حس ناامنی در برابر دشمن نامرئی را که بر همه جا چنگ انداخته نادیده گرفت؛ گرچه می‌توان پیشینه تروریسم نوین را به دوران جنگ سرد و رقابت میان دو ابرقدرت شرق و غرب برای ضربه زدن به دیگری نسبت داد.
شیوه‌های به کار برده شده از طرف تروریست‌ها عبارتند از: هواپیما ربایی، گروگانگیری، خرابکاری، بمب گذاری، بانک زنی و آدم ربایی سیاسی و آدمکشی.
بمب گذاری شکل غالب تروریسم را تشکیل می‌دهد. از اواخر قرن نوزدهم و با اختراع دینامیت، تروریست‌ها ساختمان‌ها و اماکن عمومی شلوغ را مورد هدف قرار داده‌اند. اگر چه اغلب بمب گذاری‌ها تلفات به بار نمی‌آورند، اما تروریست‌ها قادرند که خشونت‌هایی با تلفات بسیار زیاد را ترتیب دهند که به وسیله پیشرفت‌های تکنولوژیک در ابزار‌های زمان بندی و مواد منفجره، تسهیل شده است.
حملات مسلحانه ناگهانی به اهداف غیرنظامی مانند مسافران خطوط هوایی یا توریست‌های بازدید کننده از مکان‌های تاریخی نیز از جمله شیوه‌های تروریست‌ها است. با گذشت زمان قتل مقامات رسمی دولتی به تدریج کمتر شده است، شاید به این دلیل که مقامات دولتی هم اکنون به شدت محافظت می‌شوند، همچنین گروگانگیری راه مشخص برای چانه زنی مستقیم با دولت‌ها است.
ترور را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم کرد، از جمله: ترور شخصیت، ترور دولتی، تروریسم بین المللی، ترور هسته ای، سایبر تروریسم و ... که به طور مختصر در سطور بعدی به تعریف هر کدام از آنها پرداخته می‌شود.
ترور شخصیت یا ترور روانی یعنی ترساندن و تهدید افراد از طریق هدف قراردادن روحیه، حس شهامت و اعتبار. به بیانی دیگر کشتن روحیه، هتک حرمت و حیثیت شخص یا لطمه وارد کردن به شهرت و اعتبار و آبروی کسی از طریق ناجوانمردانه و به ویژه در رسانه‌های گروهی. این نوع ترور بیش از آنکه به خشونت فیزیکی بپردازد، از خشونت نرم استفاده می‌کند و در ترور شخصیت هدف آسیب رساندن جسمی یا فیزیکی با ایجاد خونریزی یا قتل نیست، بلکه هدف این است که از طریق لطمه وارد آوردن به حیثیت فرد و تخریب شخصیت، از وی در راستای اهداف سیاسی استفاده شود و یا اینکه اگر وی مانعی در راه رسیدن به هدف است از طریق ترورشخصیت، این مانع برداشته شود تا راه برای رسیدن به اهداف ترورگران هموار شود.
تروریسم می‌تواند همچون یک روش سیاسی و امنیتی مورد استفاده حکومتی قرار گیرد که در آن اقتدار دولت با اعمال خشونت و از طریق قرار دادن ملت در حالت هراس جمعی و ترس دائم (رژیم وحشت) تحمیل می‌شود. اصطلاح تروریسم دولتی غالبا برای توصیف عمل حکومت‌های گوناگون در سازماندهی مستقیم یا کمک غیرمستقیم به مرتکبان اقدامات خشونت بار در سایر کشورها به کار می‌رود. بعضی از عملیات تروریستی در پوشش دیپلماتیک یا از طریق استخدام تروریست به منظور از میان بردن مخالفان سیاسی برخی از رژیم‌ها در کشور‌های دیگر صورت می‌گیرد که به آن تروریسم دولتی می‌گویند. کار‌های خشونت آمیز و غیر قانونی حکومت‌ها برای سرکوبی مخالفان خود و ترساندن آنان نیز در ردیف تروریسم قرار دارد که از آن به عنوان تروریسم دولتی یاد می‌شود.
برهمین مبنا از رژیم صهیونیستی که برخلاف تمام مبانی حقوق بشری به اشغال فلسطین و قتل‌عام مردم بومی غزه دست می‌زند، در کشور‌های اسلامی و آزاده جهان به عنوان خطرناک‌ترین تروریسم دولتی نام برده می‌شود، این رژیم برای تامین اهداف شوم خود به ترور فرماندهان محور مقاومت اقدام کرده و در این مسیر از کشتار هیچ بیگناه و غیرنظامی دریغ نمی‌کند، به‌گونه‌ای که طی عملیات طوفان الاقصی تاکنون بیش از ۴۰ هزار غیرنظامی به شهادت رسیدند که بیشتر این جمعیت را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.
تروریسم بین المللی به اعمال تروریستی که به منظور تامین مقاصد سیاسی در سطح بین المللی اطلاق می‌شود به عبارتی دیگر تروریسم بین المللی عبارت است از اعمال ترور و خشونت فردی یا جمعی که یک عنصر بین المللی (قربانی و مرتکب از شهروندان دولت‌های مختلف باشند، یا اینگونه رفتار‌ها در بیش از یک کشور رخ دهد) یا یک هدف مورد حمایت بین المللی (مثل غیرنظامیان خارجی هواپیما‌های غیرنظامی و کارکنان سازمان‌های بین المللی) را در برگیرد و مقصود از آن نیل به نتیجه‌ای قدرت طلبانه (یعنی نتیجه‌ای که هدف آن تغییر یا حفظ ساختار‌ها یا سیاست‌های فعال سیاسی، اجتماعی، اقتصادی یک دولت یا سرزمین مشخص است) باشد، پس در تروریسم بین المللی، محدوده عمل تروریستی گسترش می‌یابد و از سطح یک دولت-ملت فراتر می‌رود و وارد عرصه بین المللی می‌شود.
تروریسم هسته‌ای عبارت است از حمله به تاسیسات و تسلیحات هسته‌ای، یا خرابکاری در آنها و یا سرقت از آنها توسط افرادی مثل ناراضیان سیاسی، عناصر ضدامنیتی و نیرو‌ها ضددولتی، درهمین راستا طی سالیان اخیر شاهد اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی در تاسیسات هسته‌ای کشورمان بودیم، این درحالی است که کشورمان به تمامی تعهدات هسته‌ای خود عمل کرده و آژانس انرژی اتمی به تمامی روند‌های هسته‌ای کشورمان نظارت دقیق دارد درحالی که هیچ نظارتی بر فعالیت‌های هسته‌ای رژیم صهیونیستی وجود ندارد که تنها دارنده بمب اتمی در غرب آسیا است.
واژه سایبر تروریسم در دهه ۱۹۸۰ توسط باری کالین ابداع شد، سایبر تروریسم حاصل تلاقی تروریسم و فضای مجازی است، این واژه عموما به معنای حمله یا تهدید علیه کامپیوترها، شبکه‌های دیجیتالی و اطلاعات ذخیره شده در آنها است، هنگامی‌که به منظور ترساندن یا مجبور کردن دولت یا اتباع آن به منظور پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی خاص اعمال می‌شود. یک حمله برای اینکه به عنوان سایبر تروریسم شناخته شود باید به خشونت علیه اشخاص یا دارایی‌ها منجر شود یا دست کم آسیب کافی برای ایجاد ترس را ایجاد کند.
آمریکایی‌ها به مدت دو دهه سازمان تروریستی مجاهدین خلق (منافقین) را زیر چتر حمایت مالی، سیاسی و تبلیغی خود قرار دادند و از جنایت‌های تروریستی آنان بر ضد مردم ایران حمایت کردند. این گروهک پس از برکناری بنی صدر رئیس جمهور وابسته به این سازمان، با شیوه قهرآمیز و قتل سیاسی درصدد حذف فیزیکی عناصر کارآمد و طراحان فکری نظام برآمد تا با ایجاد خلأ‌های جدی در ارکان حساس کشور، شرایط سقوط جمهوری اسلامی ایران را فراهم سازد. شهدای محراب، شهدای هفتم تیر و هشتم شهریور، شهیدانی، چون لاجوردی، قرنی و صیاد شیرازی، از جمله قربانیان تروریسم بودند که به دست منافقان به شهادت رسیدند. استکبار جهانی در برابر این فعالیت‌های تروریستی نه تنها هیچ واکنشی از خود نشان نداد، بلکه از آنان حمایت می‌کرد.
کشورمان پس از تثبیت جایگاه سیاسی و امنیتی خود در جهان، ضمن تشکیل محور مقاومت با اقدامات جنایت‌بار کشور‌های عبری و غربی در منطقه غرب آسیا مقابله کرده و دست استکبار جهانی را از بسیاری از کشور‌های خاورمیانه قطع کرده است، در همین راستا پاسداران سپاه قدس نه‌تنها رهبران گروهک‌های تروریستی مانند جیش الظلم و جندالشیطان در مرز‌های کشورمان را مورد هدف قرار دادند، بلکه حکومت خودخوانده داعش را هم برچیدند، همچنین با پر کردن دست آزادگان فلسطینی به مبارزه با رژیم صهیونیستی پرداختند و جریان بیداری در کشور‌های عربی مانند یمن را رقم زدند، که این اقدامات تحت فرماندهی سردار جاودان و قهرمان کودکان بی‌پناه، یعنی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی صورت گرفته است.
با وجود اینکه ایزان همواره قربانی ترور بوده، شبکه جهانی تروریسم ضمن استفاده آشکار از ترور با وقاحت تمام جمهوری اسلامی ایران را متهم می‌کند. محمد نوذری‌فردوسیه و محمد ذهیبات در مقاله‌ای با عنوان «بازپژوهی تروریسم از دیدگاه حقوق اسلامی و اسناد بین‌المللی: با تأکید بر نهضت‌های رهایی‌بخش» تأکید کرده‌اند در فقه اسلامی مفاهیمی مانند ارهاب، اغتیال، فتک، بغی و محاربه وجود دارند که هرچند ممکن است کاملاً مترادف مفهوم تروریسم نباشند، ولی، چون از عوامل تهدیدکننده امنیت به شمار می‌روند و از مصادیق «منکر» تلقی می‌شوند، اسلام با آنها مخالف است.
بر این اساس، در فقه سیاسی اسلام رفتار‌هایی مانند محاربه یعنی سلاح برکشیدن به منظور ایجاد خوف، وحشت و سلب امنیت و آسایش از مردم، جرم‌انگاری و برای مقابله با آن مجازات‌های شدیدی مقرر شده است. از نظر اسناد بین المللی نیز نقض گسترده حقوق و آزادی‌های اساسی بشر، از جمله سرکوب سیاسی و تبعیض‌های اجتماعی از موجبات اساسی اعمال خشونت‌آمیزی است که جرم‌انگاری شده و عموماً تروریسم نامیده می‌شوند. در این میان، کشور‌های غربی با تفسیری موسع از تروریسم و به تبعیت از پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو، مبارزه‌های نهضت‌های رهایی بخش را یک مخاصمه مسلحانه بین‌المللی تلقی کرده و مبارزه با آنها را در قالب تروریسم پذیرفته‌اند.
نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد مقایسه‌ای و شیوه گردآوری منابع به صورت کتابخانه‌ای، ضمن بیان دیدگاه اسلام و اسناد بین‌المللی درباره تروریسم، اثبات می‌کنند بر مبنای نگرش حقوق اسلامی، مبارزه‌های نهضت‌های رهایی‌بخش در قالب جهاد اسلامی یک «اقدام دفاعی» برای احقاق حق، دفع ستم و رفع فتنه و مقابله با ظلم و استکبار بوده و حق‌مدارانه است. در بخش نتایج این مقاله علمی و پژوهشی نیز تأکید شده است:
۱. در اسناد بین‌المللی، تروریسم در کسوت مفاهیم تعریف‌ناپذیر ظاهر می‌شود. به دلیل اینکه «تعریف» تعهد ایجاد می‌کند و کشورها، خصوصاً ابرقدرت‌ها نمی‌خواهند خود را زیر بار هیچ تعهد و مسئولیتی ورای منافع و امنیت ملی خود در قبال مبارزه با تروریسم ببرند.
۲. در ادبیات فقه اسلامی، نه تنها واژه‌های مترادف تروریسم توضیح داده شده، بلکه بدون هیچ ملاحظه‌ای جرم‌انگاری و برای آنها شدیدترین مجازات تعیین شده است.
۳. بر اساس آموزه‌های اسلام، مفاهیمی، چون «جهاد»، «قاعده ظلم‌ستیزی و نفی ظلم‌پذیری»، «حق تعیین سرنوشت» و «حق دفاع مشروع»، مبارزات جنبش‌های رهایی‌بخش را اولاً از رفتار‌های غیرانسانی و وحشیانه گروه‌های تروریستی مانند داعش و النصره متمایز و ثانیاً توجیه‌پذیر و مشروع می‌کنند.
۴. مشروعیت‌بخشیدن به مبارزات نهضت‌های رهایی‌بخش موجب نمی‌شود اعمال و فعالیت‌های خلاف قانون و شرع برخی از گروه‌های شبه‌نظامی مسلمان، مانند داعش به عنوان مقاومت تفسیر شوند، زیرا چنین فعالیت‌هایی حتی با شرایط ذکرشده در اسناد و معاهدات بین‌المللی برای فعالیت‌های مشروع مقاومت مخالف است.
رضا نجفی معاون حقوقی وزارت امور خارجه دولت سیزدهم تیرماه سال جاری در کنفرانس منطقه‌ای سازمان حقوقی مشورتی آسیا و آفریقا، اظهار کرد: «پدیده شوم تروریسم تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی است. تروریسم با وارد آوردن خسارات مادی فراوان به بی ثباتی در کشور‌های دنیا به ویژه غرب آسیا و مناطقی از آفریقا دامن زده است، با این حال ایران عمیقاً به رعایت حقوق بشر در حین مبارزه با تروریسم پایبند است، البته حقوق بشر نباید به عنوان حمایت از تروریست‌ها به کار گرفته شود و این سیاست برخی کشور‌های غربی که عملاً موجب پناه دادن به تروریست‌ها شده است باید کنار گذاشته شود.»
وی افزود: «ما معتقدیم سازمان ملل نسبت به فراهم آوردن ظرفیت‌ها جهت مبارزه با تروریسم باید اقدام کند. در عین حال نقش محوری و بی‌بدیل کشورها در مبارزه امری غیرقابل انکار است. یکی از مصادیق آن مشارکت کشورها در تدوین کنوانسیون مبارزه با تروریسم است. البته کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) که ۱۹۹۹ در سازمان ملل مصوب شد، با گرایشات غربی و دخالت ایالات متحده دارای جهت‌گیری‌های معکوس است و جای شهید و جلاد را عوض می‌کند، درهمین راستا باید از ظرفیت‌های سازمان کنفرانس اسلامی استفاده کنیم.»
معاون حقوقی وزارت خارجه ضمن تاکید بر دکترین امنیتی کشورمان، گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره هشدار‌های لازم را داده است. ایران مصمم به مقابله با هرگونه تهدید تروریست‌های اجاره‌ای در مرز‌های خود است، به نحوی که گسیل تروریست‌های خارجی به برخی کشور‌های آسیایی و آفریقایی تهدید برای امنیت این مناطق به شمار می‌رود. ایران مفتخر است که در قالب محور مقاومت از پیشگامان مبارزه با تروریسم در منطقه بوده که شکست داعش در عراق و سوریه از برکات این حرکت جمعی است.»
کاظم غریب‌آبادی معاون امور بین‌الملل قوه قضائیه و دبیر ستاد حقوق بشر در این کنفرانس تاکید کرد: «در طول بیش از چهار دهه گذشته، بیش از ۲۵هزار انسان بیگناه از سوی گروهک‌های تروریستی مختلف به شهادت رسیده‌اند. بسیاری از مرتکبان این جرائم تروریستی اکنون در کشور‌های غربی حضور دارند. در این ارتباط دو نمونه مهم قابل ذکر است که با وجود مبنای حقوقی برای همکاری قضایی و استرداد مجرمان، این کشورها به تعهدات خود عمل نمی‌کنند. گروه اول، اعضای گروهک تروریستی منافقین هستند که بیش از ۱۷هزار انسان بیگناه شامل زنان و کودکان را به شهادت رسانده‌اند و مورد دیگر اقدام تروریستی در فرودگاه بغداد در به شهادت رساندن سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، قهرمان مبارزه با تروریسم است.»
به‌گفته وی، سردار شهید سلیمانی از جمله اشخاص مورد حمایت بین‌المللی بود که از سوی مقامات وقت امریکایی و به دستور شخص رئیس‌جمهور سابق این کشور ترور شد، اما امریکا با وجود اینکه عضو کنوانسیون ۱۹۷۳ است، به هیچ یک از تعهدات خود مبنی بر استرداد یا محاکمه متهمان این جنایت تروریستی عمل نکرده است، این در حالی است که قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران برای هر دو گروه پرونده قضایی تشکیل داده و فرایند رسیدگی قضایی به اتهامات مجرمان در حال انجام است. علاوه بر این، تاکنون برای بیش از ۱۰۰تروریست از گروهک‌های مختلف تقاضای استرداد به برخی کشورها ارسال شده است.
با توجه به مطالب فوق، نیرو‌های مسلح کشورمان ضمن تامین امنیت و پاسداری از سرمایه‌های ملی، در راستای حفظ عمق استراتژیک خود در منطقه غرب آسیا به مبارزه با عوامل کشور‌های صهیونیستی پرداخته و با تکیه بر آرمان‌های تمدنی انقلاب اسلامی از مسلمانان بی‌پناه و مظلومان آزاده جهان حمایت می‌کند تا زمینه‌ساز حکومت جهانی مبتنی بر عدالت و امنیت همگانی باشد که با ظهور حضرت ولی عصر (عج) متجلی می‌شود.
منبع: ایسنا