جوکر باید مقید به مرز‌های اخلاقی باشد

مینو خانی، منتقد سینما و تلویزیون درباره فصل اول و دوم برنامه «جوکر» که با حواشی و انتقاداتی همراه بود، گفت: هر شکلی از رسانه و هنر نمایشی که در کشور جمهوری اسلامی ساخته می‌شود، باید مقید به محدوده‌های اخلاقی و مرز‌های اخلاقی و امنیت فرهنگی باشد.

خانی ادامه داد: وقتی شما سریال یا برنامه‌ای را می‌سازید، که در پلتفرم شبکه نمایش خانگی پخش می‌شود، باید مراقب بود تا از مرز‌های اخلاقی عبور نکند. وقتی امام خمینی (ره) فرمودند که صداوسیما دانشگاه است، از مهمترین وجه تلویزیون صحبت کردند. وقتی ما به نظریه‌های غربی دهه ۴۰ و ۵۰ نگاه می‌کنیم می‌بینیم یکی از مهمترین نظریه‌هایی که با آمدن رسانه تلویزیون تقویت شد این بود که تلویزیون می‌تواند یادگیری اجتماعی داشته باشد، تلویزیون می‌تواند هنجارسازی کند. پس حالا که نظریه‌های مختلف فرهنگی قدرت تلویزیون را تثبیت کردند، باید درباره پلتفرم‌ها هم این موضوع را در نظر بگیریم.

این منتقد تلویزیون در پاسخ به این سوال که ممکن است توجیه سازندگان سریال‌ها و برنامه‌های نمایش خانگی این باشد که مگر رسانه در خدمت سرگرمی نیست؟ توضیح داد: یکی از وجوه رسانه سرگرم کردن مردم است. تلویزیون حداقل چهار وظیفه دارد، که سرگرمی و اطلاع‌رسانی از وظایف آن است. از دیگر وظایف تلویزیون توسعه فرهنگ فردی و اجتماعی است. یعنی وقتی ما تلویزیون نگاه می‌کنیم، هم چیز‌هایی از آن یاد می‌گیریم و هم با آنچه که دیدیم ارتباط برقرار می‌کنیم. البته نظریه‌پردازان دیگری هم هستند که ۱۲ وظیفه مهم را برای تلویزیون بر می‌شمارند، که باز سرگرمی یکی از آنهاست. مگر نمی‌توان برنامه‌ای ساخت که در عین سرگرمی آموزنده باشد و منجر به توسعه فرهنگی فردی و اجتماعی شود؟ چرا با هجو و هزل می‌خواهید برنامه بسازید؟ 

وی با بیان اینکه این موضوع نه‌تنها برای «جوکر» بلکه برای تمام آثار نمایشی طنز و کمدیِ سال‌های اخیر صدق می‌کند، تصریح کرد: مگر «اجاره‌نشین‌ها» سرگرم‌کننده نبود؟ مگر «لیلی با من است»، سرگرم‌کننده و ماندگار نبود؟ آنها چگونه ماندگار شدند؟ همه‌شان هم کمدی بودند. اینکه در سال‌های اخیر کمدی با هجو و هزل روبه‌رو بوده و هر بی‌اخلاقی را به بهانه خنداندن مردم به تصویر می‌کشند، الزاماً کارش خنداندن مردم نیست. من بار‌ها گفتم که فروش بالای یک اثر به معنای ارزش‌های فرهنگی، هنری و نمایشی آن نیست. من فکر می‌کنم آقایانی که به واسطه سازمان صداوسیما امکان رشد پیدا کردند، خیلی بهتر از کسانی که در این سیستم رشد نکردند، قواعد فرهنگی و مرز‌های اخلاقی جامعه را می‌شناسند. از اینها انتظار بیشتری داریم. اینکه از کجا بر آمدند و الان چکار می‌کنند. در مقابل، ایرج طهماسب که «مهمونی» را روانه شبکه نمایش خانگی کرد، در هیچ شرایطی مرز‌ها را با هم قاطی نکرد.

خانی با بیان اینکه زمانی که به ایرج طهماسب گفتند نمی‌توانی «کلاه‌قرمزی» را برای تلویزیون بسازی، آگاهانه عمل کرد و شخصیت‌های جدیدی را خلق کرد، افزود: او به گونه‌ای عمل کرد که توانست مجدد به تلویزیون باز گردد. آیا تمام کسانی که از تلویزیون به سمت پلتفرم‌ها کوچ کردند، امکان بازگشت به تلویزیون را برای خود فراهم کردند؟ فرقی نمی‌کند ساترا یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نظارت کند، بلکه اصل و اساس آن آدم‌ها هستند که نمی‌توانند محدوده خود را درست تشخیص دهند. نه‌تنها محدوده خود را نمی‌شناسند، بلکه مرز‌های فرهنگی را جدی نمی‌گیرند. 

خبرنگار: نفیسه خلیلی