زیارت یعنی دیدار، دیداری از جنس عشق و معرفت در پیشگاه آنانی که روح و توجه آنان معطوف به زائرین و مخاطبینشان است. زیارت سلوک معنوی و تقرب به اولیای الهی است که در دین اسلام و مذهب تشیع به عنوان مسیر میانبری برای رسیدن به قرب الهی معرفی شده است. زیارت عملی از جنس قرابت و نزدیکی است، تا زائر با نزدیکی به امام و معصوم، توفیقات معنوی را برای خویش حاصل کند، چنانچه همنشینی و مجاورت با گل، نتیجه اش می‌شود گرفتن عطر آن.
زیارت از همان صدر اسلام عملی مشروع و رایج بوده است در کتاب «تاریخ المدینة المنورة» آمده است که پیامبر (ص) زمانی که از فتح مکه به سمت مدینه بازمی‌گشت، به زیارت قبر مادر گرامی اش حضرت آمنه رفت و گفت: «این قبر مادر من است. از خداوند زیارت او را خواسته بودم و او اجازه این کار را به من داد.». در منابع روایی شیعه، احادیث فراوانی در فضیلت و استحباب زیارت بارگاه پیامبر (ص) و امامان شیعه (ع) و قبور مؤمنان وارد شده است. کلینی در کتاب الکافی بابی را با عنوان «بَابُ فَضْلِ الزِّیَارَاتِ وَ ثَوَابِهَا؛ باب فضیلت زیارت‌ها و ثواب آن»، تنظیم کرده و احادیثی در این زمینه گردآوری کرده است.
به منظور داشتن زیارتی با فضیلت‌تر و آمادگی قلب و روح مؤمن برای حضور در پیشگاه معصومین اهل بیت (ع) سفارش‌ها و دستورالعمل‌های گوناگونی عنوان شده است که بخش قابل توجهی از آن در کتاب‌هایی، چون مفاتیح‌الجنان نقل شده است. از جمله زیارات سفارش شده که پایه گذاری آن توسط اهل بیت و نزدیکان سیدالشهدا (ع) پس از قیام عاشورا صورت گرفت زیارت اربعین است. پس از شهادت حضرت سید الشهدا (ع) و اصحاب و یارانش در دهم محرم سال ۶۱ نقل است که بعد از ۴۰ روز و بازگشت اسرا از شام، کاروان اسرا به کربلا رسید. این است که اولین زائران سیدالشهدا، و پایه گذاران اربعین حسینی اصحاب و بستگان امام حسین (ع) بودند.
فضیلت‌های بی شماری برای زیارت اربعین و بهره مندی درست زائران از این سفر معنوی که به نوعی دستورالعمل این سفر از سوی بزرگان دین است آورده شده. چنانچه زیارت اربعین را یکی از پنج نشانه مؤمن می‌دانند و از قرن‌ها پیش این زیارت به عنوان اجتماع شیعیان برای نشان دادن وحدت برگزار می‌شده که در سال‌های اخیر پس از سقوط صدام و ایجاد فضای آزاد بیشتر شیعیان، به صورت پرشوری با شرکت میلیون‌ها زائر از نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود. برای درک بهتر این زیارت و بهره گیری بهتر از حضور در حماسه فرهنگی و معنوی اربعین نیازمند توصیه و دستوراتی برگرفته از سخنان معصومین هستیم، توصیه‌هایی که می‌تواند به ما در انجام زیارتی با کیفیت‌تر کمک کند.
قدم چهاردهم: جدال ممنوع
سفر اربعین در راحت‌ترین شرایط نیز سفر سخت و همراه با دشواری‌های خاص خود است. اگرچه همین سفر سخت نیز برای زائرانی که آن را تجربه کرده اند یکی از کم نظیرترین سفرهاست که شیرینی‌های خودش را دارد، اما با این همه در شرایط سال‌های اخیر که گرمای هوا نیز به سختی‌های این سفر اضافه شده لازم است زائران آرامش و وقار تشرف به بارگاه اباعبدالله را از یاد نبرند و خود را در طول مسیر زائر آن حضرت بدانند. از این رو برای بهره مندی از فیوضات معنوی این سفر با ذکر و خشوع به فکر دوری از محرمات باشند و از انجام اعمال بیهوده که باعث آزاد و رنجش دیگران می‌شود اجتناب کنند.
ائمه هدی زیارت کامل و نجات بخش را مشروط به معرفت کردند و از امام کاظم نقل ازت که فرموده‌اند: «هرکس امام حسین (ع) را زیارت کند در حالی که به حق او عارف باشد، خداوند گناهان گذشته و آینده را می‌بخشد.» لازمه معرفت، رعایت تکریم خادمان زائران و محبان آن حضرت است و زائران از رفتاری که باعث رنجش دیگر زائران می‌شود دوری کنند. امام صادق (ع) در بیان آداب زیارتی سیدالشهدا (ع) فرموده‌اند: «برتو لازم است پرهیز از آنچه نهی شده‌ای و پرهیز از دشمنی و زیاد قسم خوردن و جدال کردنی که در آن قسم خوردن است.»
قدم پانزدهم: کم گوی و گزینه گوی، چون در
به همان میزان که مدامت در گفتن ذکر و پرهیز از نزاع و جدال در سفر زیارتی نهی شده به همان اندازه به کم گویی کلامی توصیه شده است. خوب است زائر اباعبدالله همه حواس و فکر خود را به مسیری که در آن قدم گذاشته و مقصد خود بدهد. در آدابی که از امام صادق در خصوص زیارت حضرت سیدالشهدا (ع) ذکر شده به محمد بن مسلم توصیه کرده است: «بر تو لازم است که کم گویی جز به خیر و بر تو لازم است فراوانی یاد خداوند.»
زبان آدمی بیانگر شخصیت اوست و بسیاری از صحبت‌هایی که بر زبان جاری می‌شود کم فایده یا بیهوده است. به قدر نیاز سخن گفتن از رفتار بزرگان و نشانه وقار آدمی است.
قدم شانزدهم: پرهیز از سفره‌های رنگین
سفر زیارتی به ویژه زیارت اربعین اباعبدالله (ع) یک سفر معنوی در همدردی با اهل بیت ایشان است که لازمه بهره مندی هرچه بیشتر از فیوضات الهی اجتناب از هر عمل و رفتاری است که آدم را از اصل و معنا و جوهر این سفر دور کند. پرداختن به سرگرمی‌ها و همچنین اهتمام غیر متعارف به غذا خوردن و نوشیدن توصیه شده با حزن و اندوه باشد. همچنین توصیه شده است که افراد از خوردن غذا‌های رنگین و گوشت در این سفر پرهیز کنند. در روایاتی که از امام صادق (ع) آمده است حضرت از برخی رفتار زائران گله‌مند هستند و فرموده‌اند: «به من گزارش شده گروهی به قصد زیارت قبر حضرت حسین بن علی (ع) حرکت کرده و با خود سفره‌هایی برداشته اند که در آنها شیرینی جات و حلوا‌ها و امثال این‌ها را گذاشته اند، ایشان اگر به زیارت قبور‌های محبوب هایشان روند مثال این گونه از اشیا را با خود حمل نمی‌کنند.»
اقتضای سفره سفر زیارت اباعبدالله (ع) خوردن غذا‌های ساده همراه با حزن و اندوه و پرهیز از سفره‌های رنگین و تشریفاتی است، همانند کسی که در عزای نزدیکان و عزیزان خود شرکت می‌کند.
منبع: مهر